خبری از وزارت نفت در پروژه جایکا نیست!

به گزارش مارین نیوز روزنامه آسیا نوشت : ایران با شرکت ژاپنی جایکا برای حفاظت از محیط‌زیست مناطق ساحلی جنوب کشور سند همکاری امضا کرده است. پروژه‌ای که قرار است سواحل جنوبی کشور را از نابودی نجات دهد. بسیاری از وزارتخانه‌ها و نهادها و ارگان‌ها برای همکاری و اجرای آن فراخوانده شده‌اند اما در میان لیست این وزارت‌خانه‌ها، خبری از وزارت نفت نیست. وزارت نفتی که یکی ازمتهمان اصلی آلایندگی خلیج‌فارس با پسماندهای نفتی است.

براساس آمار سالانه درحدود ۸۰۰ هزار تن پسماند نفتی تولید می‌شود که بخشی از آن به‌راحتی در دریا رها می‌شود. احمد نبوی مدیرکل پیشین دفتر ارزیابی عملکرد و پاسخگویی به شکایات سازمان حفاظت محیط‌زیست درباره آلودگی دریا توسط پسماندهای نفتی گفت: «براساس شواهد پسماندهای نفتی در دریا، کوه و دشت‌های عسلویه بدون انجام مراحل بی‌خطرسازی رها می‌شوند. این کار فجایع زیست محیطی به‌بار آورده است. مرجان‌های دریایی در تمام مرزهای آبی ما نابود شده وآب‌های ساحلی درحال تبدیل شدن به مرداب است. زمانی که به وسیله لوله پسماندها به دریا پمپاژ می شود، این فجایع رخ می‌دهد. یک گروه غواص آزاد می‌توانند بروند بررسی کنند لوله‌های پسماند در زیر دریا چه بلایی بر سر خیلج‌فارس آورده است. شاهد تغییرات بسیار در اکوسیستم دریا بوده‌ایم، تغییر ژنتیکی آبزیان  را داشته‌ایم. به‌عنوان مثال یک کارشناس غذایی به ما می‌گوید که میگوها در ۲۰ سال گذشته چه تغییر ژنتیکی‌ کرده‌اند».

قرار است آژانس همکاری‌های بین‌الملل ژاپن موسوم به جایکا در خصوص توسعه و اجرای طرح جامع مدیریت و حفاظت از محیط زیست در مناطق ساحلی جنوب کشور با پایلوت استان هرمزگان، طرحی را اجرا کند که سواحل جنوب کشور را از فجایع زیست‌محیطی نجات دهد. رییس سازمان محیط زیست نیز درباره این همکاری گفت: «اجرای مدیریت پایدار و همگام با ملاحظات زیست‌محیطی در سواحل کشور ضروری و از اهمیت بسیاری برخوردار است زیرا سواحل جنوبی و شمالی کشور با چالش‌ها و معضلات محیط زیستی بسیاری رو‌به‌رو هستند. وزارت کشور و سازمان‌های بنادر و دریانوردی، شیلات، مدیریت و برنامه‌ریزی از جمله دستگاه‌هایی هستند که به دلیل ابعاد فرابخشی این اقدام باید در این زمینه همکاری داشته باشند.اجرای موفق طرح مدیریت جامع و پایدار مناطق ساحلی استان هرمزگان، می‌تواندپیش‌زمینه‌ای برای اجرای این الگو در سایر استان‌های ساحلی کشور باشد».

همچنین پروین فرشچی معاونت دریایی سازمان محیط زیست در مراسم امضای سند همکاری این پروژه گفت: «از دو سال پیش با همکاران جایکا روی این موضوع که برای یکی از استان‌های ساحلی ایران، برنامه‌ جامع مدیریت و حفاظت از محیط زیست را انجام دهیم، جلسات متعددی داشتیم. در این جلسات برنامه‌ریزی روی این تفاهم‌نامه صورت گرفت.ایران دارای سواحل طولانی است و با احتساب جزایر، حدود ۵۸۰۰ کیلومتر خط ساحلی دارد. همچنین با توجه به اینکه چهار استان ساحلی جنوبی و سه استان ساحلی شمالی برای ما مهم هستند، تصمیم گرفتیم در یکی از این استان‌ها پروژه جامع مدیریت و حفاظت از محیط زیست را اجرایی کنیم». معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست با بیان اینکه در این پروژه با یک پشتوانه علمی، گونه‌ها و زیستگاه‌ها و عوامل تهدیدی آن‌ها را شناسایی می‌کنیم، افزود:«به دنبال این اقدام، برنامه جامع مدیریت و حفاظت از محیط زیست را اجرایی می‌کنیم. در کشور ما مدیریت سواحل توسط سازمان بنادر و دریانوردی انجام می‌شود ولی تاکنون این اقدام در سطح استانی انجام نشده است. این پروژه می‌تواند کمکی برای مدیریت جامع سواحل در ابعاد استانی باشد. تیم‌های تخصصی از سازمان محیط زیست، از استان هرمزگان و از طرف کشور ژاپن برای تهیه و اجرای این برنامه وجود دارند. همچنین متخصصان مرتبط با رشته‌های مورد نیاز برای پروژه از جمله در بخش اطلاعات جغرافیایی، اکولوژی و سنجش از راه دور شناسایی و استخدام می‌شوند».

یکی از نگرانی‌های کارشناسان محیط زیست، نابودی مرجان‌های دریایی خلیج فارس در بخش ساحلی ایران است. مساله‌ای که اتفاقات ناخوشایندی را در آینده برای خلیج‌فارس رقم خواهد زد. اما چرا مرجان‌های دریایی تا این اندازه مهم هستند.

آب سنگ‌های مرجانی، جزو اکوسیستم‌های آب‌های کم عمق گرمسیری هستند که به‌طور عمده از نظر ساختار ژئومورفولوژیکی شامل بستر سخت با صخره‌های آهکی هستند.این اکوسیستم‌ها دارای ویژگی‌ها و فواید منحصر به فردی هستند و یکی از زیبا‌ترین آثار حیات در سیاره زمین به‌شمار رفته و برخی از بزرگ‌ترین ساختارهای طبیعی به وسیله این دسته از موجودات ساخته می‌شوند. اکوسیستم صخره‌های مرجانی از لحاظ ارزش‌های طبیعی، اکولوژیکی و اقتصادی و فرهنگی در جهان حایز اهمیت می‌باشد. از مراکز اصلی تنوع زیستی دریایی و زیستگاه‌هایی برای هزاران گونه مختلف جانوران به‌شمار می‌روند و بیشترین تولید و محصول ‌دهی و نقش‌های مهمی در چرخه جهانی مواد دارند. خلیج فارس به علت قرار گرفتن در عرض‌های جغرافیایی نیمه گرمسیری، محدودیت‌هایی را برای جوامع مرجانی به وجود آورده است؛ به طوری که دامنه وسیع تغییرات دمای آب، شوری بالا و کدورت نسبتا زیاد آب در خلیج فارس، موجب کاهش تنوع آب‌سنگ مرجانی در این منطقه شده و این مناطق مرجانی به علت شرایط خاص محیطی مذکور، همواره تحت استرس هستند.

به نظر می‌رسد با پتانسیل و پراکندگی زیادی که این آب سنگ‌ها دارند، بر آورد ارزش ریالی آن کار آسانی نیست یا آنکه نمی‌توان آن را با ارزش ریالی برآورد کرد بلکه باید نقش و کارکرد این عارضه زیبای طبیعی را برای حفظ و نگهداری سایر آبزیان و سواحل مورد ارزیابی قرار داد تا متوجه شویم این پدیده چگونه، نقش و اهمیت زیست‌محیطی بالایی دارد.جدا از شرایط سخت اکولوژیکی خلیج فارس ازجمله دمای بالای آن و خشکسالی‌های اخیر، عواملی چون وجود نفت و تجارت آن و همزمان با آن توسعه صنایع مرتبط با نفت و همچنین رشد روز افزون فعالیت‌های انسانی در این منطقه و متعاقب آن به‌وجود آمدن آلودگی‌های فراوان از جمله پساب‌های صنعتی و خانگی همراه با توسعه بی‌رویه شهرهای ساحلی و عدم توجه به ضابطه‌های زیست‌محیطی، عللی هستند که جوامع مرجانی این منطقه را در معرض خطر قرار می‌دهند.

باتوجه به اینکه تاکنون خبری از همکاری وزارت نفت درخصوص اجرای این طرح منتشر نشده است؛ باید دید آیا این پروژه بدون همکاری وزارت نفت به‌عنوان یکی از آلوده‌کنندگان خلیج‌فارس، می‌تواند توفیق پیدا کند و می‌توانیم امیدوار به نجات سواحل جنوبی کشور باشیم./