توسعه حوزه های فراساحل کشور مستعد برای ایجاد اشتغال

با توجه به اینکه در آستانه برگزاری هفتمین همایش بین المللی صنایع فراساحل (1 و 2 خرداد سال جاری) در دانشگاه صنعتی شریف می باشیم، مارین نیوز گفتگویی با مدیران و کارشناسان این حوزه را در دستور کار خود دارد. بر این اساس با دکتر مجید سهراب پور کارشناس باسابقه صنعت فراساحل کشور، مدیرعامل شرکت فناوران سامانه های دریایی و عضو سابق هیأت علمی دانشگاه صنعتی شریف به گفتگو نشستیم که ماحصل آن را در ادامه می خوانید : 

اگرچه که کنفرانسهای علمی و حرفه ای نقش موثری در پیشرفت علوم و فناوریهای مرتبط با حوزه ی فراساحل دارند، ولی متاسفانه در سال به غیر از این کنفرانس، حداقل دو کنفرانس تخصصی دیگر در کشور برقرار می گردد (کنفرانس انجمن مهندسی دریایی و ICOPMAS). این در حالی است که حجم عملیات و پروژه های فراساحلی به همین نسبت دچار افزایش نشده است. ضمناً توجه داشته باشیم که به علت کمبود زمان، داوری کنفرانسها نیز در مقایسه با داوری مقالات جورنالها، با عمق کمتری انجام می شود. من پیشنهاد می کنم که زیر مجموعه های یکی از این کنفرانسها، به یک جورنال تخصصی در حوزه ی فراساحل تبدیل شود، تا از دوباره کاری و خدای نکرده افت فنی و کاربردی مقالات جلوگیری گردد. با توجه به اینکه این کنفرانس باپشتیبانی دانشگاه صنعتی شریف، که از پیشگامان علوم و فنون دریایی است، انجام می شود، چه بهتر که مسئولین این کنفرانس کمر همت به این مهم ببندند.

همانطور که دوستان مستحضر هستند، طبعاً برداشتن تحریمها، گام اول بود. متأسفانه تأمین فاینانس پروژه ها در حدی که مورد نظر بود، انجام نشد. اگرچه که تلاشهای وزارت نفت در جهت تکمیل پروژه های ناتمام پارس جنوبی، علیرغم کاهشهای وحشتناک بودجه های عمرانی کشور، کاملاً چشمگیر و قابل تقدیر بود. طبعاً چنانچه پروژه ها، به صورت "واقعی" و نه به صورت مجازی (!) شروع نشوند، نباید انتظار انتقال یاایجاد و تکمیل فناوریهای کاربردی را داشت. 

به عقیده ی من، صنایع فراساحلی و بخصوص در حوزه های نفت و گاز، صنایع بین المللی هستند. لذا اینکه "هیچ شرکت یا شناور غیر ایرانی به آبهای کشور وارد نشده است" (به فرض واقعی بودن این ادعا)، از نظر فنی و بخصوص مسائل رقابت بین المللی، هیچ مزیتی برای کشور نیست! وقتی فلان شناور یا فلان شرکت برای انجام کارپروژه های کشور "بلامنازع" باشد، قطعاً بدانید که پروژه از نظر فنی و کیفی نزول خواهد کرد! درعین حال توجه کنیم که اگر ما از ورود شرکتهای غیرایرانی به پروژه های مان جلوگیری کنیم، چنین رفتاری ممکن است با شرکتهای ایرانی در پروژه های برون مرزی بشود و این به معنی درجازدن شرکتهای ایرانی است.

در مورد آینده ی شناورهای مورد نیاز در صنایع فراساحل، قطعاً باید از همین امروز با اطلاع از برنامه های توسعه ای این حوزه، برای تأمین نه فقط شناورها، بلکه فناوریها / پرسنل تخصصی / ایجاد سیستمهای عملیاتی برنامه ریزی و "اقدام" کرد. ضمناً توجه داشته باشیم که بسیاری از امکانات بالقوه ی امروز پروژه های فراساحلی (اعم از شناور، پرسنل، ماشین آلات و . . .) دچار کمبودها و نقائص جدی است! در بعضی موارد مجریان پروژه ها با توجه به سرمایه گذاریهای مورد نیاز برای راه اندازی یا بروز کردن این امکانات، "از خیر آنها بگذرند"! 

طبعاً ورود شرکتهای دانش بنیان به این حوزه بسیار ضروری است و باید به همه ی آنها خیر مقدم گفت. "باید دست اندر کاران اجرایی در حوزه ی فراساحل، شرکتهای دانش بنیان را جدی بگیرند". این محتاج بهبود طرز تلقی طرفین از یکدیگر و تقویت این دید فکری است که لازم است به احتیاج متقابل به یکدیگر واقف گردیده و در جهت بالابردن کارآیی مالی و فنی یکدیگر تلاش کنند. اگر لازم است، شرکتهای دانش بنیان روش فکری و طرز تلقی خود را ازموضوعی که مورد نیاز صنایع و عوامل اجرایی و مدیریتی فراساحل است، تغییر بدهند. در عین حال اگر لازم باشد از طریق اندرکنش با مشتریان خود (همان عوامل اجرایی و مدیریتی فوق) سعی کنند روی آنها تاثیر مثبت بگذارند. درعین حال شرکتهای دانش بنیان مانند هر بنگاه اقتصادی باید کار خود را باید به دیده ی "کاسبی" نگاه کنند، و از اصول کسب (برنامه ریزی وکنترل دخل و خرج، بازاریابی، کنترل و نظارت عملکردها، مشتری مداری و . . .) تبعیت کنند!  

البته بنظرم بانک اطلاعاتی فراساحلی وجود دارد، ولی طبعاً ممکن است در قلمروها و سازمانهای مختلفی باشد و بسته به قلمرو و یا سازمان، استفاده کنندگان مشخص و متمایزی داشته باشند. در چند سال اخیر و با راه اندازی انجمنهای صنفی (نظیر انجمن مهندسی دریایی ایران و . . .) خیلی از این بانکهای اطلاعاتی علی القاعده باید توسط این سازمانها و انجمنها ایجاد و در شرف تکمیل باشد. ولی در عین حال توجه بفرمایید که بانکهای اطلاعاتی از این نوع، به لحاظ محرمانه و استراتژیک بودن بعضی از اطلاعات پروژه های این حوزه (بخصوص پروژه های نفت و گاز) طبعاً دارای محدودیتهای خاص خود هم خواهد بود.

ظرفیت همه ی حوزه های صنعتی، و منجمله حوزه ی فراساحل، برای ایجاد اشتغال مستعد و خوب است. متأسفانه آنچه که به آن توجه نمیشود "راه اندازی توسعه" این حوزه هاست. برای توسعه در درجه ی اول کمبودهای نقدینگی و فاینانس پروژه ها، حرف اول را میزند؛ و برای جبران این کمبودها، منابع خارجی، بنظر تنها راه حل می رسند. زیرا قدرت نقدینگی و فاینانس از منابع داخلی کاملاً محدود و با توجه به نهادهای مختلف برنامه ریزی و نظارتی در کشور، بعید است که بتوان روی بیشتر از آنچه در حال حاضر به آن اختصاص داده شده است، حساب کرد.

بنظر من این حوزه یکی از بالاترین حوزه های کاربرد علم و فناوری در دنیا است. فعالیتهایی در سالهای اخیر در جهت توسعه و کاربرد دانش و فناوری در این حوزه شده است، ولی بنظرم کار بسیار بیشتر از این باید انجام گردد تا علم و فناوری تولید شده در داخل کشور در این حوزه "نهادینه" گردد.

با وجودی که این مورد از موارد ضروری (و به قول یکی از دوستان از موارد "ملی و میهنی") است، متأسفانه آن طور که باید و شاید بدان پرداخته نمی شود. حتی در همین کنفرانسها هم ما در این زمینه مقاله های خیلی کمی می بینیم. نمیدانم آیا به صورت تخصصی بدان پرداخته نمی شود، یا خدای نکرده مدیریتها آن را جدی نمیگیرند. متأسفانه این نه فقط در حوزه ی فراساحلی، بلکه در کل صنعت نفت و گاز هم ملاحظه می شود. برای مثال سوانحی را که در چند ماه اخیر در تأسیسات خشکی نفت و گاز و پتروشیمی اتفاق افتاده است، ملاحظه بفرمایید.

یکی از موارد خیلی جدی HSE، قسمت E آخر آن یعنی حفظ محیط زیست دریایی است. متأسفانه این قسمتی است که  حداکثر تخلفات و صدمات در آن اتفاق می افتد. متأسفانه سازمان حفاظت از محیط زیست، از نظارت در حوزه های فرا ساحلی "ناتوان" است و طبعاً کارفرمایان و پیمانکاران در این مناطق "یکه بزن معرکه" هستند! طبعاً تنیجه ی آن قابل پیش بینی است! حالا "تعهد نامه های کیفیت" شرکتها، طلب ما!  

فکر نمی کنید این سوال در این مرحله از روند همایش کمی دیر است؟!بنظرم همایش باید به دومحور اصلی "تجارب عملی و اجرایی" و "توسعه های علوم و فناوری" تقسیم گردد. ولی آیا از همایشی که فقط در 2 روز و هرروز در دو session قرار است برگزار شود، می توان چقدر انتظار داشت؟!

طبعاً هر محل تضارب و تبادل اندیشه ها و آراء، به بالارفتن اطلاعات شرکت کنندگان کمک می کند و این افزایش اطلاعاتی شاید از بعضی از عوامل انسانی عقب افتادگی ها جلوگیری کند.

بنده مدتهاست از کسوت معلمی خارج شده ام و دیگر کارم نمره دادن نیست، بلکه نمره گرفتن است! ولی وقتی در موقعیت نمره دادن بودم و برای نمره دادن باید مواردی را لحاظ می کردیم:

به هر جهت اجازه می خواهم که بنده نمره ندهم!