30 نکته از الزامات ضروری توسعه سواحل مکران

به گزارش مارین نیوز، سواحل مکران دروازه طلایی کشور است که به سوی دریاهای آزاد و فرصت‌هایی ارزشمند آن قرار دارد و کلید بهره گیری از این فرصت استثنایی توسعه آن است. یکی از مهم‌ترین قابلیت‌های این منطقه، مجاورت آن با آب‌های آزاد بین‌المللی در سرتاسر مرز جنوبی، همسایگی مستقیم با کشورهای پاکستان و افغانستان و به طور غیر مستقیم با کشورهای آسیای مرکزی (از طریق ترکمنستان) است که یک راه غیرقابل چشم پوشی برای این کشورهای محصور در خشكی (به جز پاکستان) به دریاهای آزاد محسوب می‌شود. در سیاست های کلی برنامه ششم توسعه کشور نیز توجه ویژه به توسعه سواحل مکران مورد توجه مقام معظم رهبری قرار گرفته است و تمام سازمان ها و وزارتخانه های کشور موظفند همکاریهای لازم برای این مهم را در برنامه ششم توسعه کشور به کار بگیرند.

محمد مونسان عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی مالک اشتر با ارسال یادداشتی به تحریریه مارین نیوز با ذکر 30 نکته ضروری به این موضوع پرداخته که در زیر می آید: 

پس از قرن ها بی توجهی به تنها ساحل اقیانوسی ایران که «سواحل مکران» نامیده می شود به طول 780 کیلومتر، از بندرعباس تا چابهار ادامه دارد، هم اکنون با تاکیدات ویژه مقام معظم رهبری نوبت به توسعه این سواحل رسیده است. بدون مقدمات غیرضروری، 30 نکته ضروری برای توسعه و رونق سواحل مکران در سه دسته بندی کلی ذکر می گردد:

1- نباید کل تمرکز توسعه و سرمایه گذاری در سواحل مکران صرفا بر چابهار باشد چون قطعا باعث آبادانی یک نقطه و رهایی طول سواحل مکران می شود. اشتباه کیش را نباید اینجا تکرار کرد. در کل منطقه جنوب کشور، همه سرمایه گذاری های توریستی در جزیره کیش متمرکز شد و نتیجه آن همین شده است که هیچ یک از شهرهای ساحلی جنوب کشور، امکانات تفریحی و توریستی مناسبی ندارند حتی در شهرهایی مثل بندرعباس و بوشهر که به سختی می توان سه هتل آبرومند یا یک مارینا (مجموعه تفریحی آبی-دریایی) در آنها پیدا کرد!. این اشتباه را نباید در سواحل مکران تکرار کرد و همه نگاه ها را صرفا به سمت چابهار معطوف کرد. در حد فاصل وسط بین بندرعباس و چابهار باید حتما یک شهر بزرگ دیگری با امکانات کامل ایجاد شود. جایی مانند جاسک. نباید فاصله 800 کیلومتری بین بندرعباس و چابهار بدون حتی یک شهر آباد و بزرگ رها شود. دلایل زیر را می توان برای ضرورت این امر برشمرد:
1) دسترسی به سواحل مکران برای کسانیکه قصد سفر به این مناطق را داشته باشند نزدیکتر و راحت تر خواهد شد. چابهار در منتهی الیه شرقی سواحل مکران بوده و دورتر از مرکز ایران است (نسبت به جاسک).
2) چابهار بدلیل مجاورت با مرز پاکستان، همچنان از برخی تهدیدات امنیتی رنج می برد. ایجاد یک شهر در وسط سواحل مکران با فاصله حدود 400 کیلومتری از مرز پاکستان، امنیت بیشتری رابه ارمغان می آورد.
3) چابهار بدلیل احداث طرح های توسعه ای عظیم مانند بندر شهید بهشتی، به اندازه کافی توسعه خواهد یافت و نگرانی از این جهت وجود ندارد.      

 

2- بخش غربی سواحل مکران، جزء استان هرمزگان است. خود استان هرمزگان حدود 850 کیلومتر خط ساحلی دارد که با احتساب جزایر، به تنهایی حدود 50 درصد از سواحل جنوب کشور را در اختیار دارد. همچنین 14 جزیره مهم ایران در خلیج فارس در اختیار این استان است. آیا این معقول و منطقی است؟ با توجه به بودجه اندک این استان در مقیاس کشوری، عملا رسیدگی مناسبی به سواحل این استان نمی شود. با این آرایش فعلی نمی توان هرگز امید به تحول در سواحل مکران داشت. برای تمرکز جمعیت در سواحل مکران باید تغییرات تقسیم بندی استان های ساحلی جنوب حتما در اولویت قرار گیرند. لذا باید ضرورتا طول سواحل مکران به دو یا سه استان مستقل تقسیم شود و قسمت شرقی استان هرمزگان (از بندرعباس به سمت شرق)، تبدیل به یک استان مستقل شود. این استان می تواند "استان مکران" نام گیرد. البته مقرر گردیده بود که استان فارس نیز با واگذاری بخش هایی از استان هرمزگان، به دریا متصل گردد که آن هم علی رغم مصوبه دولت هنوز عملی نشده است. 

3- توسعه راه جاده ای عریض و راه آهن، هم برای حمل و نقل بار و هم مسافر از ضرورتهای حیاتی توسعه سواحل مکران است. با نگاهی به نقشه جاده های کشور می بینیم که هیچ بزرگراهی در این مناطق وجود ندارد!. همچنین با نگاهی به نقشه راه آهن کشور، می بینیم که هیچ خط آهن مستقیمی که چابهار یا یکی از شهرهای سواحل مکران را به مرکز ایران وصل کند وجود ندارد. فعلا همه نگاه ها به سمت تکمیل خط آهن چابهار به مشهد و آسیای میانه است که اهمیت بسیاری هم دارد ولی این مسیر برای تردد مسافری به مرکز ایران اصلا مناسب نیست چراکه مسافران باید راه طولانی از مسیر چابهار، زاهدان، تهران را طی کنند که عملا اتلاف وقت و هزینه هست. لذا علاوه بر مسیر راه آهن چابهار، ایرانشهر، کرمان، تهران باید شهر دیگری (مانند جاسک) به مرکز ایران متصل شود. عامل مهم بعدی اینست که هیچ مسیر راه آهن یا اتوبانی در امتداد سواحل مکران وجود ندارد. نه تنها هم اکنون وجود ندارد بلکه متاسفانه در طرح های توسعه 10 ساله راه های کشور هم دیده نشده است. اینهمه دم از توسعه سواحل مکران زده می شود ولی از این مهم غفلت می شود. وقتی دسترسی به این سواحل بسیار دشوار، زمانبر، پر هزینه و پر ریسک باشد عملا نمی توان انتظار توسعه داشت. وقتی مسیر ریلی به این سواحل وجود ندارد و مسیر پرخطر جاده ای از تهران تا چابهار به طول 1850 کیلومتر را در مدت 40 ساعت! طی شود چگونه می توان انتظار داشت گردشگری در این سواحل رونق گیرد یا افراد متمایل باشند برای کار از شهرهای دیگر به این سواحل بیایند. شرط اول حضور نیروی کار در این مناطق، دسترسی راحت و سریع است. مسئله دوم اینست که حتی در صورت وجود بزرگراه و راه آهن از سواحل مکران به مرکز ایران، باز هم طی زمان بیش از 30 ساعت بسیار نامناسب و طولانی است. لذا باید قطار سریع السیر با سرعت 350 کیلومتر بین یکی از شهرهای مهم این سواحل (مانند جاسک) تا مرکز ایران در اولویت قرار گیرد تا طی این فاصله در زمانی کمتر از 6 ساعت طی شود نه 30 ساعت!. متاسفانه هم اکنون اولویت احداث راه آهن سریع السیر در کشور بجای اینکه بر مبنای توسعه همگن کشور باشد، بر مبنای منفعت طلبی و سودجویی بیشتر، برنامه ریزی شده است. مثلا بین تهران مشهد که حتی قطارهای دو طبقه مسافری با سرعت 160 کیلومتر بر ساعت وجود دارد باز هم طرح قطار با سرعت 350 کیلومتر ظرف 8 سال در این مسیر وجود دارد در حالیکه به سمت سواحل مکران، هیچ مسیر راه آهن مسافری طرح ریزی نشده است. چرا؟ چون سود بیشتری در جابجایی مسافر در آن مسیر وجود دارد. این نشان می دهد «منفعت محوری» بجای «ضرورت محوری و عدالت محوری» در برنامه های توسعه ای کشور وجود دارد و نتیجه این تفکر، این می شود که امکانات در یک گوشه کشور به 100 درصد نزدیک می شود و در گوشه دیگر به صفر درصد میل می کند!. تا این نوع نگاه از قشر مدیریتی کشور پاک نشود، همه چیز در حد شعار باقی خواهد ماند و سواحل جنوبی کشور هیچگاه رنگ توسعه مناسب را نخواهند دید.    

 

 

4- اصول پدافند غیرعامل باید در کلیه تاسیسات در حال اجرا در این مناطق بطور کامل رعایت گردد.

5- مدیران فعلی (استانداران، فرمانداران و شهرداران و...) از قدرت مدیریتی کافی برای پیشبرد اهداف توسعه ای مکران برخوردار نیستند لذا ضروریست که در گام اول، موفق ترین و خوش فکرترین مدیران کشور را که در استانهای بزرگ و پرجمعیت کشور مسئولیت داشته و بازدهی عالی داشته اند را به این مناطق اعزام داشت. کارهای بزرگ، مدیران بزرگ می خواهد با دیدگاه های جدید و مدرن و ریسک کننده نه مدیران ترسو و کُند با دیدگاه های کوتاه و کم عمق و قدیمی!. با فکرهای بسته مدیریتی نمی توان راه به جایی برد. برای ایجاد توسعه باید طرح های «جاه طلبانه »ای را بتوان اجرا کرد که با دیدگاه مدیران سنتی و قدیمی جور درنمی آید. «جاه طلبانه فکر کردن» در این موارد نه تنها بد نیست بلکه واجب است. نگاهی به وضعیت کشورهای جنوبی خلیج فارس و مقایسه آن با وضعیت شهرهای ساحلی ما این تفاوت دیدگاه های مدیریتی را علنا نشان می دهد. آنها ثروت نفت و گاز خود را صرف اجرای جاه طلبانه ترین و عظیم ترین پروژه های مهندسی کردند که کسی باور نمی کرد و تبدیل به مرکز گردشگری دنیا شدند ولی ثروت نفت وگاز کشور ما صرف گذراندن امور روزمره و یارانه بنزین و انرژی و غیره شد و در واقع دود شد و به هوا رفت. پس واجب است که از فرصت باقیمانده درست استفاده کرده و مدیرانی را پرورش دهیم و بر سر کار بگماریم که از ریسک نترسند و ریسک پذیر باشند تا بتوانند عظیم ترین پروژه ها را در مناطق جنوبی کشور اجرا کنند.

6- تشکیل جلسات هیات دولت به تعداد حداقل 4 مرتبه در سال در مناطق مکران (و نه صرفا چابهار)، می تواند روحیه بخش مدیران محلی این مناطق برای کار و پیگیری بیشتر باشد و نگاه مسئولین و مدیران کشور را به سوی مکران بچرخاند. برای این مهم، باید خود رئیس جمهور و وزرا بیش از دیگران احساس ضرورت و مسئولیت کنند. تمرکز بیشتر صدا و سیما برای اطلاع رسانی مراسمات و جشن ها در این مناطق می تواند بسیار موثر و روحیه بخش باشد.

7- تعیین اولویت های سرمایه گذاری در سواحل مکران و اطلاع رسانی عمومی به مردم و بخش خصوصی: برای تشویق سرمایه گذاران بخش خصوصی به حضور در پروژه های مکران باید طرح های اولویت دار تعیین و مصوب شوند و بر روی یک سایت اینترنتی با عنوان «فرصتهای سرمایه گذاری مکران» اعلام شوند به گونه ای که سرمایه گذاران بتوانند براحتی فرصتهای موجود را بررسی کرده و کار احداث را فورا شروع کنند و معطل مجوزها و بروکراسی نشود. اصولا دو نمونه از معضلات عمده جذب سرمایه های سرگردان بخش خصوصی در ایران اینست که:
1) هیچ سایت اینترنتی وجود ندارد که فرصتهای موجود را ارائه داده باشد (فرصتهای سرمایه گذاری مکران میتواند به عنوان یک طرح پایلوت و یک الگو در کل کشور اجرا شود تا در بقیه حوزه ها هم به مرور ارائه شود).
2) مجوزهای کلی مربوط به طرح های اولویت دار از قبل اخذ نمی شوند تا سرمایه گذاران با "خواب سرمایه" و معطلی اخذ مجوزها مواجه نشوند ( برای تسهیل و تسریع این امر حتی بانک عامل هم باید سر خط آمده و از قبل توجیه شده باشد). موارد متعددی دیده شده که سرمایه گذاران بعد از مدتها معطلی در یک مورد، در نهایت به این نتیجه رسیدند که سرمایه خود را وارد خرید ملک و زمین و مسکن کنند بجای کارهای مولد اقتصادی!. سایت اینترنتی "فرصتهای سرمایه گذاری" باید برای همه سطوح سرمایه گذاری (خرد، متوسط و کلان) پیشنهاد داشته باشد مثلا از 100 میلیون تومان گرفته تا چند ده میلیارد تومان! و بررسی های توجیه اقتصادی از قبل ارزیابی و نوشته شده باشد بطوریکه سرمایه گذاران با مطالعه آنها و با توجه به سرمایه خود، وارد یکی از این حوزه ها شوند. بطور مثال ما چندین سال متوالی شدیدا تلاش کردیم برای بکارگیری زیردریایی توریستی در مناطق اطراف کیش ولی آنقدر دست انداز ایجاد شد که هر سرمایه گذاری که جلو آمد بعد از چند ماه معطلی، کلا متواری شد!!. یک سرمایه گذار بعد از 3-4 سال سرمایه خود را 2 برابر می کند (طرح های بازگشت سرمایه و توجیه اقتصادی دریایی معمولا 3-4 ساله یا حتی کمتر هستند) لذا نمیتوان از سرمایه گذار توقع داشت فقط 2 سال دنبال مجوزها بدود!. یعنی هرکسی این صبر و حوصله و علاقه مندی را ندارد. واقعا در کشور ما در بسیاری از جاها نیاز به بودجه دولتی نیست بلکه اگر مدیران دولتی بجای دست اندازی و کارشکنی و معطل کردن سرمایه گذاران (که عمدتا ناشی از نوعی حسادت و تنگ نظری شخصی است تا پیچیدگی قوانین!)، بتوانند "ریل گذاری" مناسبی برای ورود بخش خصوصی انجام دهند، خیلی از پروژه ها بدون نیاز به بودجه دولتی اجرا خواهند شد. منتها مشکل دولت اینست که نه خودش بودجه دارد و نه مدیرانی دارد که بتوانند این ریل گذاری را انجام دهند که از بودجه بخش خصوصی استفاده شود. ایران کشوریست که پول دارد ولی نمی تواند این پولها را به سمت تولید هدایت کند. به قول یکی از اقتصاددانها، با همین طلاهایی که در اختیار بانوان ایرانی است می توان یک کشور را از صفر ساخت!. همچنین نقدینگی در کشور از مرز شگفت انگیز و باور نکردنی 1250 هزار میلیارد تومان (1250 تریلیون تومان!) هم گذشته ولی باز هم پول برای پروژه های کشور وجود ندارد!. چرا؟ چون دغدغه ای و راهکاری برای تسهیل ورود سرمایه های کوچک و متوسط مردمی وجود ندارد و فقط نگاه ها به سمت سرمایه های کلان و سرمایه داران بزرگ هست و این اشتباه است. از سرمایه های بزرگ باید فقط برای پروژه های بزرگ استفاده کرد. اگر دولت برای همین سرمایه های کوچک مردمی برنامه درستی داشته باشد، خواهیم دید که هزاران میلیارد تومان سرمایه وارد پروژه های کوچک و متوسط خواهد شد و صدها هزار فرصت شغلی در بنگاه های اقتصادی کوچک ایجاد خواهد شد. سواحل مکران دارای بهترین فرصتهای سرمایه گذاری هست که اطلاع رسانی فرصتهای موجود در یک سایت اینترنتی با توصیفی که گفته شد یک گام رو به جلوی مهم و یک الگو برای کل کشور خواهد بود. فرض کنید قرار است یک مجموعه تفریحی، تجاری و خدماتی بزرگ در سواحل مکران ساخته شود که دارای تعداد زیادی واحدهای تجاری و خدماتی کوچک هست. می توان اجرای این مجموعه را به یک پیمانکار بزرگ واگذار کرد ولی واحدهای موجود داخل مجموعه را به مردم پیش فروش کرد و سرمایه لازم را از خود مردم معمولی (و نه لزوما سرمایه دار وثروتمند!) تامین کرد. شبیه طرح عظیم و جالب "پدیده شاندیز" ولی با این تفاوت که برای جلوگیری از کلاهبرداری های کلان و ایجاد اطمینان در بین مردم، خود دولت حراست از سرمایه ها را تا مرحله ساخت و تحویل دهی واحدها تضمین کند. پس از واگذاری واحدها به مردم، خودشان بقیه امور را عهده دار خواهند شد. یعنی نیازی به بودجه مستقیم دولتی نیست و فقط دولت باید نقش هدایتگری و اعتمادسازی داشته باشد.       

هم اکنون کمتر از نیم درصد جمعیت کشور در سواحل مکران مستقر هستند در حالیکه در یک کشور بیابانی، خشک و کم آب مثل ایران باید قسمت عمده جمعیت در سواحل مستقر باشند. نقشه پراکندگی جمعیت ایران، خود به تنهایی گویای واقعیاتی تلخ است. سواحل مکران که تنها سواحل اقیانوسی ایران و راه مستقیم ارتباط بنادر ایران با اقیانوس های جهان است، دارای کم جمعیت ترین مناطق و فقیرترین مردمان است. متاسفانه یک نگاه استعمارزده در وجود ما ایرانیان از صدها سال پیش رخنه کرده که همواره ما را از آب و دریا هراسان و دور نگه داشته بخصوص از سواحل اقیانوسی. این در حالیست که خود کشورهای استعمارگر و ابرقدرت، از مجاورت با دریا بیشترین و بهترین استفاده را کردند و عامل استعمارگری در کل دنیا شدند ولی همواره کشورهای ضعیف را از دریا ترساندند و از سواحل، دور نگه داشتند. طبق استاندارد رایج کشورهای پیشرفته، در هر 100 کیلومتر ساحل، حداقل 1 میلیون نفر می تواند مستقر شود یعنی در سواحل 800 کیلومتری مکران، حداقل ظرفیت پذیرش 8 میلیون نفر وجود دارد و هم اکنون مقامات ایرانی از برنامه ریزی برای سکونت دادن 5 میلیون نفر در این سواحل سخن می گویند. شاید این باعث بهت و حیرت باشد که هم اکنون در خط ساحلی مکران کمتر از 300 هزار نفر مستقر هستند!!! (چابهار 210 هزار، جاسک 45 هزار و سایر روستاها 40 هزار نفر). از طرف دیگر با توجه به مشکلات خشکسالی در ایران، سیاستگذاری برای انتقال جمعیت به سوی سواحل، معقولانه ترین راه ممکن است. مسئله مهم دیگر که نگرانی هایی را بطور جدی در کشور ایجاد کرده مسئله دامن زدن به تفرقه میان شیعه و سنی و شعارهای جدایی طلبانه منطقه سیستان ایران است. مناطقی که کم جمعیت بوده و از طرفی از سطح معیشت پایینی برخوردار باشند، محل مناسبی برای تبلیغات گروه های تفرقه افکن و جدایی طلب است که اتحاد دیرینه بین برادران اهل تسنن را با شیعیان تخریب کنند و از طرف دیگر امنیت ساکنان این منطقه که اغلب از اهل تسنن هستند را به مخاطره انداخته و باج خواهی کنند. مواردی مانند گروهک ریگی نمونه ای از این موارد است. بطور کلی در مناطق مرزی که خالی از جمعیت باشد بطور خودکار محل تجمع اشرار و گروهک ها می شود. بنابراین از دیدگاه امنیتی هم چاره ای جز تمرکز بیشتر جمعیت در سواحل مکران نیست. از دید تسلط دشمن خارجی نیز این موضوع بسیار اهمیت دارد. وقتی مرزها و سواحل یک کشور خالی از سکنه باشد، اشغال و پیشروی به سمت مرکز کشور بسیار ساده تر خواهد بود در حالیکه ساکنین این مناطق، خود به عنوان اولین سد در برابر دشمن خارجی هستند. تجربه اشغال سریع ایران در جنگ جهانی اول و دوم هرگز از یادها نمی رود. برای اسکان دادن جمعیت در این نواحی باید مسئله اشتغال را بخوبی و بطور اساسی حل کرد. موارد زیر در این زمینه می تواند مفید باشد:

 

8- صنایع دریایی، محور اصلی ایجاد اشتغال در این مناطق است. برای سکونت دادن دائمی جمعیت در یک منطقه، باید اشتغال دائمی و بومی متناسب با آن منطقه ایجاد کرد. از جمله صنایع و خدمات بندری، کارخانجات کشتی سازی، کارخانجات شیلات، صنعت توریسم دریایی و غیره. بدون توجه به صنایع دریایی، توسعه این مناطق، موقتی و غیر قابل اتکا است. بطور مثال هم اکنون توسعه بندر شهید بهشتی به تنهایی برای توسعه شهر چابهار کافی است و پیش بینی می شود با تکمیل فازهای مختلف آن بتواند 50 هزار نفر اشتغالزایی مستقیم و غیرمستقیم ایجاد کند یعنی با فرض 4 نفره بودن خانواده های ایرانی، امکان اسکان 200 هزار نفر در چابهار فراهم می شود.  

9- برای ترغیب سرمایه گذاران بخش خصوصی به مناطق دور افتاده مکران و ایجاد اشتغال باید تسهیلات مالی ویژه ای توسط بانکها و موسسات مالی برای این مناطق در نظر گرفته شود با سود پایین زیر 10 درصد. همچنین با مصوبه هیات دولت باید بخشی (مثلا 20 درصد) از موجودی صندوق توسعه ملی بطور خاص به سواحل مکران اختصاص یابد به گونه ای که به سرمایه گذاران بخش خصوصی در این مناطق، وام با سود 4 درصد و معافیتهای مالیاتی اعطا گردد. 

10- باید برخی سازمانها و ادارات و حتی برخی وزارتخانه ها که بیشترین ارتباط با سواحل را دارند بالاجبار به سواحل مکران انتقال داده شوند مانند سازمان بنادر، سازمان کشتیرانی و نفتکش، سازمان شیلات وغیره. با بروز مشکلات جمعیتی و آلودگی و احتمال زلزله در پایتخت، بحث انتقال برخی سازمان ها از تهران در سالهای اخیر داغ بوده است. سواحل مکران می تواند در این زمینه دارای اولویت باشد.

11- باید در اشتغالزایی و جذب نیرو در این مناطق، مردم بومی در اولویت باشند تا به مرور فقر و محرومیت از این مناطق دور شود. نباید اشتباهاتی مانند عسلویه در اینجا تکرار شود که خود مردم محلی سهم اندکی از اشتغال این مناطق داشته باشند.  

12- حمایت از تاسیس کارخانجات کشتی سازی کوچک بخش خصوصی برای ساخت کشتی های صیادی و لندینگ کرافتها (به عنوان جایگزین لنچ های چوبی) و تاسیس حداقل یک کارخانه بزرگ کشتی سازی از ضروریات توسعه پایدار سواحل مکران است. واگذاری ساخت یک کارخانه بزرگ کشتی سازی به یک جوینت خارجی (مثلا کره جنوبی) به همراه تضمین ساخت کشتی برای ناوگان تجاری ایران یک سود دوطرفه بین ایران وکره خواهد بود که سرمایه گذاری و فناوری و دانش کره ای ها را جذب این مناطق خواهد کرد و از طرف دیگر بازار ساخت کشتی های ایران را بصورت هدفمند در اختیار کره خواهد گذاشت و از سفارشات پراکنده و بی هدف کشتی به کشورهای مختلف جلوگیری خواهد کرد. انتخاب یک شریک و متحد خارجی، یک روش پذیرفته شده در صنعت کشتی سازی برای تعامل با کشتی سازان حرفه ای دنیاست و از طرف دیگر موجب می گردد از فرصت پسا برجام برای تعامل بهتر با دنیا استفاده کرد. صنعت اوراق کشتی (بازیافت کشتی) از دیگر صنایعی است که با توجه به مجاورت به اقیانوس و عدم تجمع آلودگی می تواند از دیگر صنایع بومی این مناطق باشد. همچنین صنعت سوخت رسانی و پشتیانی (آب شیرین و آذوقه) به کشتی های عبوری از تنگه هرمز، از دیگر صنایع پرسود سواحل مکران می تواند باشد.   

13- سواحل مکران با توجه به دسترسی به آبهای اقیانوسی می تواند به مرکز شیلات ایران تبدیل شود به گونه ای که ابتدا با توسعه ناوگان صید صنعتی، تعداد شاغلین حرفه صیادی را افزایش داد و سپس با تاسیس کارخانجات فراوری، کار آماده سازی و ارسال محصولات شیلاتی در همان مناطق انجام گردد به گونه ای که اشتغال مضاعفی ایجاد کند. روش های نوین پرورش ماهی و میگو در قفس، در صورت تشویق و هدایت سرمایه گذاران به این مناطق، می تواند از جمله اشتغال آفرین ترین حرفه های بومی این مناطق باشد. احداث بندر تخصصی صیادی و شیلات شامل احداث سردخانه ها و کارخانجات فرآوری از ضرورتهای این مورد است.        

14- استقرار پایگاه های نیروی دریایی ارتش و سپاه کمک شایانی به توسعه این مناطق کرده و خواهد کرد ازجمله: ایجاد امنیت بیشتر ناشی از حضور بیشتر نظامیان در آن مناطق، استقرار خدمه و خانواده پرسنل، تمرکز بخشی از بودجه های نظامی برای ایجاد تاسیسات نظامی جدید در این مناطق و استفاده از ماشین آلات راه سازی نظامی و سایر تجهیزات مربوطه در امور عمرانی (بخصوص برای نیروی دریایی ارتش که حضور پررنگ تری در این مناطق دارد). تا به امروز، توجه ویژه فرمانده محترم سابق نیروی دریایی ارتش (دریادار سیاری) و تکرار مکرر نام "مکران" در رسانه های جمعی، کمک ویژه ای به شنیده شدن نام "مکران" در بین مردم و مسئولان کشور بوده است.

15- سواحل مکران می تواند قطب انرژی های تجدید پذیر (خورشیدی، باد و امواج دریا) کشور باشد. با توجه به شدت بالای تابش خورشید در این مناطق، نصب پنلهای خورشیدی برای تولید برق بسیار مقرون بصرفه خواهد بود. می توان مساحتی به اندازه 1500 هکتار را مشخص و تبدیل به یک مزرعه خورشیدی 1000 مگاواتی نمود که یکی از بزرگترین مزارع خورشیدی دنیا خواهد بود و اشتغالزایی مستقیم برای بیش از 1000 نفر و اشتغالزایی غیرمستقیم برای 1500 نفر ایجاد خواهد کرد. در صورت کمبود بودجه عمرانی کشور، سرمایه گذاری و احداث این نیروگاه را می توان بصورت یکجا به یک یا دو شرکت خارجی واگذار کرد. ژاپنی ها، چینی ها، کره ای ها و آلمانی ها دارنده معتبرترین فناوری سلولهای خورشیدی در جهان هستند که اتفاقا از سرمایه گذاری در زمینه انرژی های نو به شدت استقبال می کنند. همچنین با توجه به امواج شدید اقیانوسی در سواحل مکران، تولید برق از امواج و جزر و مد نیز می تواند با تشویق سرمایه گذاری بخش خصوصی رونق بگیرد. بدین ترتیب منطقه مکران می تواند تنها منطقه ای در ایران و حتی در آسیا باشد که بخش عمده ای از برق مورد نیاز خود را از انرژی های تجدید پذیر تولید می کند.         

16- برای تمرکز پنج میلیون نفر در این مناطق نیاز به آب شیرین می باشد. با توجه به دسترسی به آبهای غیرمحدود اقیانوسی براحتی می توان عظیم ترین پروژه های آب شیرین کن دنیا را در این منطقه ایجاد کرد به گونه ای که برق مورد نیاز آن نیز مستقیما از برق خورشیدی بدست آید. این دستگاه ها، آب شیرین را برای دو هدف آب شرب و آب کشاورزی تامین می کنند. احداث «کارخانجات آب شیرین کن هسته ای» که از وعده های قدیمی رئیس جمهور و رئیس سازمان انرژی اتمی و دولتمردان به مردم سواحل چابهار است می تواند یک نمونه عالی از استفاده صلح آمیز از انرژی هسته ای باشد. عربستان بدون بهره مندی از فناوری هسته ای، بزرگترین کارخانجات آب شیرین کن دنیا را در سواحل دریای سرخ احداث می کند ولی ایران علی رغم بهره مندی از فناوری هسته ای نمی تواند از مزایای آن برای مصارف صلح آمیز استفاده کند. سواحل مکران با دسترسی مستقیم به آبهای اقیانوسی برای خنک کاری نیروگاه هسته ای می تواند اولین گام پرافتخار در کارخانجات آب شیرین کن هسته ای در ایران باشد. برای اسکان 5 میلیون نفر در سواحل مکران باید بطور جدی به مسئله تامین آب شیرین فکر شود.

17- قطب کشاورزی مدرن ایران: با توجه به اینکه در مناطق مکران، زمین مسطح و آب کافی موجود است می توان بخش زیادی از اراضی این مناطق را تبدیل به زمین های زراعی نمود که به تنهایی بیش از 1 میلیون شغل ایجاد می کند. مشکل امروز کشاورزی ما در ایران اینست که با همان سبک و سیاق چند هزار سال پیش می خواهیم کشاورزی کنیم که این غلط است. باید از علوم نوین امروز مانند بیوتکنولوژی، نانوتکنولوژی و تکنولوژی هسته ای برای احیای کشاورزی در این مناطق استفاده کرد. بطور مثال با کمک فناوری هسته ای میتوان تغییراتی در گیاهان اعمال کرد که با آب شور دریا هم سازگاری داشته و رشد کنند و در برابر دمای بالای محیط هم دوام بیاورند و ارزش غذایی هم داشته باشند. یا امروزه به کمک بیوتکنولوژی و نانوتکنولوژی تغییراتی در خاک اعمال می کنند که مطابق شرایط بیابانی و خشک بتواند ارزش غذایی و رطوبت خود را بیشتر حفظ کرده و برای رشد انواع متعددی از گیاهان مناسب باشد (خاک ژنتیک). در مورد آب نیز امروزه جایگزین های متعددی بجای آب در نمایشگاه ها ارائه می شوند که یا دارای ترکیبات کلا متفاوتی از آب هستند یا موادی هستند که حجم زیادی آب را در خود فرو برده و ذخیره می کنند (آب ژنتیک). چرا ما با این همه جوانان دانشمند، نقشی در این فعالیتها در دنیا نداریم؟ همین مسئله گرد و غبار که سالهاست گریبانگیر ایران شده توسط برخی گیاهان خاص که بطور خزنده روی سطح زمین پخش می شوند و مصرف آب کمی هم دارند قابل رفع است. الان صحرای آفریقا و قسمت های مرکزی آسیا مانند مغولستان و برخی نقاط دیگر دنیا دارای شرایط بیابانی بدتری از ایران هستند ولی چرا دارای این مشکل گرد و غبار نیستند؟ چون گیاهانی که بطور سنتی در آن مناطق رشد کرده مانع از برخواستن ذرات خاک به هوا می شود ولی در ایران و کشورهای مجاور ما کسی برای شناسایی و انتقال اینگونه گیاهان به ایران اقدامی نکرده است. کلا دیدگاه مدیران ما در این زمینه یک دیدگاه دانشگاهی و عالمانه نیست و فقط معطوف به تزریق آب بوده در حالیکه سه ضلع «آب، خاک و گیاه» هر سه در این زمینه ها مهم هستند و باید از دانش روز دنیا در این سه زمینه استفاده کرد و حتی خودمان نیز مولد دانش در این زمینه ها باشیم چونکه حیات و ممات آینده کشور خشک و کم آب ما وابسته به همین مسائل است. در واقع اگر نگاه ما به کشاورزی همان نگاه عقب افتاده چند هزار سال قبل باشد، کشاورزی در ایران محکوم به فنا است ولی سواحل مکران با توجه به شرایطی که دارد می تواند احیا کننده کشاورزی نوین ایران باشد. برخی گیاهان وارداتی مانند "آلوئه ورا" هم هستند که امروزه اثبات شده در مناطق مکران بخوبی بعمل می آیند و با این شرایط سازگار هستند. باید این نوع گیاهان را در تمام دنیا شناسایی کرده و به ایران انتقال داد. استقرار کشاورزی مدرن و استقرار صنایع فراوری محصولات غذایی در همین مناطق می تواند اشتغال چند صد هزار نفری در این مناطق بیابانی ایجاد کند و الگویی نه تنها برای کشور بلکه برای تمام دنیا باشد. ما امروزه در همه زمینه ها جوانان دانشمندی داریم که متاسفانه عملا از دانش آنها استفاده ای نمی کنیم. موضوع کشاورزی مدرن و بیابان زدایی مدرن (تغییرات ژنتیکی گیاهان و خاک و آب) باید به محور کل برنامه های تحقیقاتی کشور تبدیل شود چراکه این ضرورت آینده کشور خشک و بیابانی ایران بوده و ضامن بقاء ایرانیان است. ایران باید به مرکز اصلی "بیابان زدایی مدرن" در دنیا تبدیل شود همانطور که ژاپن به مرکز طراحی سازه های مقاوم در برابر زلزله در دنیا تبدیل شده (چون دائما با زلزله مواجه است) یا نروژ و انگلیس به مهد فراساحل آب عمیق تبدیل شده (بدلیل کشف نفت در اعماق زیاد) یا آلمان وکشورهای اروپایی که به مرکز انرژی های تجدید پذیر و انرژی هسته ای تبدیل شدند (چون نفت و گاز نداشتند!). یعنی نیازهای حیاتی کشورها هست که آنها را به سمت و سوی تحقیقات خاص می کشاند و ایران هم بالاجبار باید تمام توان علمی و تحقیقاتی خود را معطوف به "کشاورزی مدرن و بیابان زدایی مدرن" کند و حتی یک جایزه بین المللی مانند جایزه نوبل در این زمینه تعریف کند تا محققان برتر دنیا را به سمت خود جذب کرده و از دستاوردهای آنها استفاده کند. سواحل مکران می تواند با احداث دانشکده ها و آزمایشگاه ها و مراکز تحقیقاتی دولتی و خصوصی و حمایت از شرکتهای دانش بنیان، نقطه شروع این فعالیتهای ایجابی باشد و اولین «شهرک علمی تحقیقاتی بیابان زدایی» ایران را تاسیس کند.

18- توسعه طرح های پتروشیمی از درآمدزا ترین و اشتغال آفرین ترین صنایع مناطق مکران می تواند باشد. شهرک پتروشیمی مکران که در حال احداث می باشد با دسترسی نزدیک به آب دریا برای مصارف نیروگاهی و همچنین صادرات راحت تر، می تواند توجیه پذیرترین شهرک پتروشیمی کشور باشد. تکمیل هر سه فاز این شهرک باید از اولویتهای وزارت نفت باشد که براحتی با سرمایه گذاری خارجی، قابل اجرا است. البته بار دیگر تاکید می شود که در جانمایی شهرکهای اینچنینی نباید همه امکانات فقط در اطراف چابهار متمرکز شود بلکه باید در طول سواحل مکران گسترش یابد تا بتوان به توسعه یکنواخت و عادلانه سواحل رسید.

یکی از بهترین راه های توسعه سواحل مکران، توسعه گردشگری و هدایت بخشی از مسافران نوروزی در فصل بهار (و احیانا تعطیلات زمستانه) به این مناطق است. فرصت 1 ماهه تعطیلات نوروزی فرصتی است تا مردم فقیر این مناطق ذخیره ای اندک برای کل سال داشته باشند. رشد گردشگری در این مناطق میتواند دیدگاه سرمایه گذاران کوچک و بزرگ را هم تغییر دهد. واقعیت اینست که در حال حاضر دیدگاه مردم ایران به مناطق جنوب شرقی ایران بسیار منفی و هراسناک و توام با تصورات ناامنی است و به تبع آن، سرمایه گذاران بخصوص در بخش تفریحی رغبتی برای آن مناطق نشان نمی دهند. شاید هم اکنون از هر 100 خانواده ایرانی 1 خانواده هم به سواحل دریای عمان سفر نکرده باشد. برای استارت توسعه گردشگری باید خود دولت در ابتدا متولی شده و تسهیلاتی را فراهم آورد تا بعد از رایج شدن سفر به این مناطق، خودبخود بخش خصوصی فعال شود. شبیه این کار را دولت برای هدایت سفرهای نوروزی به سمت مناطق جنگی جنوب انجام داده است که تا حدودی موفق هم بوده است. پیشنهادات زیر در این زمینه ارائه میگردد:

19- تعطیلات زمستانه برای یک کشور عمدتا بیابانی و گرمسیری، برای توزیع عادلانه تر و یکنواخت تر سفرهای تفریحی بین شهرهای مختلف یک ضرورت حتمی است که باید پیگیری شود. طرح پایلوت برای شهرهای جنوبی مانند استانهای فارس و کرمان و هرمزگان و بوشهر و سیستان قابل انجام است. متاسفانه بدلیل گرما و رطوبت شدید هوا در تابستان در مناطق جنوبی، رغبت چندانی در تابستان برای سفر به مناطق جنوبی وجود ندارد و تنها فرصت کسب درآمد از گردشگری دریایی عمدتا زمان 1 ماهه تعطیلات نوروز است. این مسئله باعث شده سرمایه گذاری های کلان توریستی در مناطق جنوبی توجیهی نداشته باشند و به همین دلیل به سختی می توان در این مناطق حتی یک هتل مناسب پیدا کرد چه برسد به امکانات تفریحی و گردشگری!. ولی اگر تعطیلات 1 ماهه یا دو هفته ای زمستانه در ایران تصویب گردد، سفر به این مناطق همگن تر شده و توجیه اقتصادی و درآمدزایی طرح های گردشگری بهتر خواهد شد. نقطه شروع تصویب تعطیلات زمستانه می تواند درخواست نمایندگان مجلس در استان های جنوبی باشد.

20- یکی از علل مهم دیگر عدم رشد گردشگری در مناطق جنوبی، وجود جزیره کیش است. جزیره کیش در سه دهه گذشته همانند یک حفره بی انتها، همه سرمایه گذاری های گردشگری کشور را به سمت خود کشیده است. این در حالیست که مناطق نمونه گردشگری بی شماری در سواحل و حتی جزایر جنوبی کشور وجود دارد که همگی تحت الشعاع جزیره کیش قرار گرفته و عملا فراموش شده اند. باید بتوان تسهیلات سرمایه گذاری (وام های کم بهره و معافیتهای مالیاتی) ارائه شده در جزیره کیش را در سایر مناطق جنوبی از جمله سواحل مکران نیز ارائه کرد تا سرمایه گذاران رغبت بیشتری نشان دهند.    

21- برای بهبود حمل و نقل مسافری در طول سواحل مکران و تا زمان کامل شدن راه آهن و اتوبانها در این مناطق باید در یک بازه زمانی 10 ساله، تردد اتومبیل های خارجی پلاک موقت در طول سواحل مکران (از شرق شهر بندرعباس تا چابهار) و تا عمق 60 کیلومتری داخل کشور مجاز شود. این یک راه حل ساده و سریع الاجراست برای کاهش دشواری های سفر زمینی در طول سواحل مکران. از طرف دیگر مردم محلی را برای جابجایی مسافر در طول خط ساحلی و اشتغالزایی ترغیب می کند. بطور مثال می توان به هزار دستگاه خودرو خارجی اجازه فعالیت در این مناطق را داد با دو هدف عمده:
1)  جابجایی مسافرین در خط ساحلی
2) آژانس های گردشگری کرایه ماشین بدون راننده. همین مسئله، خود به تنهایی می تواند یک جاذبه گردشگری ویژه در این مناطق باشد. اگر خانواده ها بدانند که اگر خود را به هر نقطه ای از طول سواحل مکران برسانند از آن پس می توانند اتومبیل خارجی بدون راننده کرایه کرده و به هر نقطه دیگری از این سواحل سفر کنند، رغبت بیشتری به سفرهای تفریحی ایجاد خواهد شد بخصوص برای استان های همجوار.  

22- ارائه تسهیلات ادارات دولتی به کارمندان خود برای سفر به سواحل مکران: ادارات میتوانند با اجاره یا خرید و تجهیز برخی ساختمانهای مسکونی، تامین محل سکونت موقت پرسنل و خانواده ها را به عنوان مهمترین معضل سفرهای تفریحی کم هزینه رفع کنند. با توجه به مشکل مسافت و دسترسی، بهتر است استانهای مجاور مانند شیراز، اصفهان، یزد و کرمان در اولویت قرار گیرند. سفر خانواده کارمندان دولت، یک نقطه شروع خوب برای شیوع رونق سفر به سواحل مکران است. همین عکس های یادگاری خانوادگی که در فضای مجازی منتشر می گردد به مرور، سفر به سواحل مکران را در برنامه مسافرت خانواده های ایرانی قرار خواهد داد.

23- ایجاد مناطق آزاد برای خرید راحت تر مردم از این مناطق به عنوان مهمترین جاذبه گردشگری برای خانواده های ایرانی محسوب می گردد.

24- ساماندهی تیم های ساحل گردی و طبیعت گردی در این مناطق: حمایت از برخی آژانس های مسافرتی منتخب در تهران و سراسر ایران برای اعزام مسافر به این مناطق و ارائه تسهیلات خاص به آنها یک راه حل منطقی و مناسب است.

25- ساماندهی سفرهای دریایی 4-5 روزه بدون ویزا از سواحل مکران به سواحل عمان از طریق سفر دریایی (با توجه به تمایل مسئولین به توسعه گردشگری به کشور عمان) می تواند جذابیتهای خاصی ایجاد کند. 

26- یکی از مهمترین موانع توسعه توریسم در این مناطق، بُعد مسافت و طولانی بودن مسافت زمینی است که دسترسی را به غیر از استانهای مجاور، برای سایر مناطق بسیار مشکل و زمان بر می کند. لذا ارائه سوبسید و معافیتهای مالیاتی به بلیطهای هواپیما به سمت این مناطق در ایام عید بصورت هدفمند به آژانسهای مسافرتی که در قالب تور، مسافر را اعزام میکنند میتواند سهم مهمی در رفع این معضل داشته باشد. برای استانهای مجاور هم میتوان تسهیلات سفر زمینی را در نظر گرفت. در طرح های بلند مدت نیز توسعه راه آهن سریع السیر از واجبات توسعه گردشگری این مناطق است.

27- استفاده از امکانات نیروی دریایی ارتش برای ایجاد جاذبه های گردشگری در بازه زمانی نوروز و تعطیلات زمستانه در این مناطق مانند بازدید عموم از بخشهای مجاز فضای داخلی یک ناو (بخصوص ناو جماران به عنوان سمبل تولید داخلی)، ایجاد گشت دریایی ارزان قیمت (تا قبل از استقرار کشتی های توریستی بخش خصوصی)، نمایشگاه تجهیزات و تسلیحات دریایی می تواند ایجاد کننده جاذبه های توریستی باشد. همچنین فراهم کردن امکان بازدید عموم از اسکله ها و بنادر و همچنین از فضای داخلی برخی از کشتی های کشتیرانی از دیگر جاذبه ها می تواند باشد.   

28- تاسیس مرکز نمایشگاهی جنوب کشور (نمایشگاه های فصلی، کنفرانسلهای علمی، مسابقات و جشنواره ها و ...) در یکی ازشهرهای ساحلی مکران (به غیر از چابهار)، روشی برای هدایت کردن سفر مناطق و شهرهای مجاور به سمت سواحل مکران است. اگر دقت کرده باشید در کشورهای خارجی همیشه کنفرانس های علمی و نمایشگاه ها در شهرهای کوچکتر و همچنین فصل هایی ارائه می شوند که مسافرین توریستی به این مناطق نمی روند!. یعنی کمک می کنند که هتل های یک شهر (حتی شهرهای کوچکتر) در روزهای مختلف طول سال، مسافر داشته باشند. با این نگاه و تفکر می توان انتظار داشت که توزیع امکانات، عادلانه تر و یکنواخت تر باشد. متاسفانه در کشور ما کنفرانس دریایی هرساله در کیش برگزار می گردد. چرا؟!. داشتن فرودگاه در شهر محل مرکز نمایشگاهی از ضروریات اولیه است برای تسهیل دسترسی مسافرین پروازی. 

29- ساخت نمادهای شهری عظیم و زیبا: تقریبا همه شهرهای بزرگ ایران دارای یک "نماد شهری" هستند که مسافران و گردشگران در مقابل آنها عکس یادگاری می گیرند و در واقع این نمادها، شناسنامه این شهرها بوده و سوژه عکس های یادگاری هستند. ولی متاسفانه هیچ یک از شهرهای ساحلی جنوب ایران دارای "نماد شهری" که یک جاذبه گردشگری محسوب شود، نیستند. الان کسی که به خرمشهر و بوشهر و بندرعباس و چابهار سفر می کند برای تمایز سفر به این شهرها از چه نمادهایی باید عکسبرداری کند؟! عدم توجه به ساخت سازه های مجلل در شهرهای ساحلی جنوب، باعث شده است که اغلب این شهرها "چهره ای فقیرانه و محروم" داشته باشند. این موضوع، تبعات زیادی را به دنبال داشته است از جمله اینکه نه تنها در مقایسه با سایر شهرها، در جذب گردشگر موفق نبودند بلکه بسیاری از شاغلین و مهندسین غیربومی در این مناطق، حاضر به سکونت با خانواده در این مناطق نیستند و بصورت پروازی رفت و آمد می کنند. چرا؟ در این زمینه در یک اقدام اولیه و عاجل می توان 2 اقدام را در اولویت قرار داد:
1) در یکی دو شهر از شهرهای مهم سواحل مکران متناسب با فرهنگ و تاریخچه منطقه خود اقدام به فراخوان طراحی یک "نماد شهری خاص" کنند. این نماد شهری باید: در کنار ساحل، دارای محوطه باز و تفریحی، دارای ارتفاع بلند (قابل رویت از دل دریا) و دارای خصوصیات یک سازه فاخر و مدرن مهندسی باشد. طرح نهایی می تواند از بین فراخوان چندین طرح انتخاب شود. در مرحله بعد، ساخت این طرح به پیمانکار سپرده شود. ممکن است که ساخت آن چندین سال بطول بیانجامد. این مهم نیست بلکه مهم اینست که هر شهر ساحلی پس از گذشت چند سال صاحب یک "نماد شهری خاص خود" خواهد بود که یک جاذبه گردشگری محسوب می شود. امروزه تمام شهرهای ساحلی معروف دنیا دارای نمادهای شهری معروف هستند.
2) در هر شهر ساحلی به عنوان نمونه و طرح پایلوت، یک ساختمان مرتفع با کاربری ترکیبی مسکونی، تجاری، تفریحی (هتل و رستوران و غیره) طراحی و ساخته شود. این ساختمان توسط بخش خصوصی یا کنسرسیومی که سرمایه گذاران و پیمانکاران بخش خصوصی و برخی نهادهای دولتی مانند قرارگاه خاتم الانبیاء می تواند اجرا شود ولی در نهایت سرمایه آن با توجه به واگذاری واحدهای مسکونی و تجاری به مردم، توسط مردم و بخش خصوصی پرداخت خواهد شد. یعنی لزوما نیازی به بودجه دولتی نیست و فقط مدیران دولتی باید «ریل گذاری» لازم برای انجام این کار را بر عهده گیرند.

30- ساخت شهرهای جدید، مدرن و زیبا: از آنجاکه هم اکنون در خط ساحلی مکران کمتر از 300 هزار نفر ساکن هستند، برای اسکان 5-8 میلیون نفر در این مناطق، مسلما باید اقدام به تاسیس شهرهای جدید همانند شهر "تیس" نمود. در طراحی این شهرها باید دقت نمود که زیبایی و مدرن بودن این شهرها از همه لحاظ مورد توجه قرار گیرد بخصوص تعبیه مناطقی در این شهرها با کاربری گردشگری و تفریحی. اصولا اختصاص یک منطقه تفریحی مجتمع و منسجم در طراحی یک شهر، در فرهنگ ما متاسفانه جایی ندارد بطوریکه همین امروز در شهرهای جدیدی که در کشور طراحی و ساخته می شوند منطقه تفریحی (شامل پارک و شهربازی و استخر و کافه ها و رستوران ها و سینما و ...) دیده نمی شود. باید به هر روش ممکن، چهره فقیرانه را از شهرهای جنوبی زدود. تنها در این شرایط هست که خانواده ها از شهرهای دیگر حاضر به سکونت در این مناطق خواهند شد. اگر طراحی معماری کلی شهر زیبا باشد، خود، یک جاذبه گردشگری برای مسافران خواهد بود. در طراحی های معماری نوین، همواره و همیشه باید "سوژه های عکسبرداری" را به یاد داشت. آنچه امروزه به یک فرهنگ عمومی تبدیل شده، انتشار عکس های یک سفر تفریحی در فضای مجازیست بنابراین باید در طراحی نمادهای شهری، ساختمانها و معماری کلی شهر، همواره به دنبال سوژه های مناسب عکسبرداری برای مسافران و گردشگران بود؛ امری که در معماری معاصر کشورهای جهان سوم اصولا جایگاهی ندارد. یک سری سوالات همیشگی در زمینه رونق مناطق ساحلی جنوب ایران و گردشگری دریایی این بوده است که چرا مناطق ساحلی ما با کشورهای عربی حاشیه جنوبی خلیج فارس اینقدر متفاوت است؟ چرا شهرهای جنوبی ما اینقدر چهره فقیرانه ای دارند؟ چرا ایرانیان هر سال میلیاردها دلار صرف سفرهای تفریحی به این کشورها می کنند؟ چرا در 1900 کیلومتر سواحل جنوب ایران حتی یک ساختمان بالای 50 متر وجود ندارد؟ یک سازه فاخر مهندسی که هم مرتفع و عظیم باشد و هم نمادی از دانش مهندسی ایرانی، وجود ندارد؟ در مقابل صدها سازه و ساختمان مجلل و عظیم بالای 100 متر که چهره کشورهای بیابانی عرب را تبدیل به مرکز گردشگری دنیا نموده است ما چه اقداماتی کرده ایم؟. آیا ما دانش مهندسی و توانایی ساخت این سازه ها را نداریم؟ آیا بودجه و توانایی مالی ما ظرف 30 سال گذشته ضعیفتر از اعراب بوده است؟ یا اینکه دورنمای فکری ما کوتاه بوده و بودجه های سالیانه کشور صرف امور روزمره شده است؟ در حالیکه اعراب توانستند پول نفت را برای تبدیل کردن بیابان برهوت به شهرهای مجلل بکارگیرند و برای قرنها درآمد توریستی تضمین شده برای خود ایجاد کنند. امروزه در کشورهای مینیاتوری و کوچکی مثل بحرین، قطر، کویت و امارات، شیکترین و مجلل ترین شهرهای ساحلی وجود دارند که سالیانه ده ها میلیارد دلار جذب گردشگر دارند از جمله خود ایرانیان که مبالغ هنگفتی را هرسال صرف این سفرها می کنند. همین شهر چابهار برای اسکان جمعیت جدید باید یک قسمت جدید برای شهر طراحی و ساخته شود که امید است معیارهای نوین طراحی شهری و زیبایی در آن رعایت شود.