توجه به محیط زیست در توسعه منطقه مکران

به گزارش مارین نیوز، توسعه سواحل جنوبی ایران به ویژه سواحل مکران و بندر چابهار به عنوان تنها بندر اقیانوسی کشور به دلیل اهمیت راهبردی این مناطق در برنامه ششم توسعه مد نظر قرار گرفته و بند ب ماده 2 این برنامه سواحل مکران را جزء موضوعات خاص مکان محور می شمارد که دولت موظف است طرح های مرتبط با آن و همچنین مصوبات ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی صرفاً در حوزه های ذیل را در بودجه سالانه اعمال کند. 

مُکران از نظر تاریخی سرزمینی ساحلی در جنوب شرقی ایران و جنوب غربی پاکستان است که در طول دریای عمان از راس‌الکوه در غرب جاسک تا لاس بلا در جنوب غربی ایالت بلوچستان پاکستان گسترده است. همچنین سواحل مکران دروازه طلایی کشور به دریاهای آزاد محسوب می شود.

سیاست های کلی برنامه ششم توسعه کشور توجه ویژه به توسعه سواحل مکران دارد، با وجود این، توسعه پایدار به معنای توسعه همزمان با حفاظت از منابع موجود به ویژه محیط زیست و اقلیم منطقه همچنین استمرار توسعه در منطقه امروزه پیش از توسعه هر منطقه ای مورد توجه است.

اخیرا همایش بین المللی اقیانوس شناسی خلیج فارس توسعه پایدار منطقه مکران؛ چالش ها و راهکارها به همت سازمان هواشناسی کشور برگزار شد و حسین مشایخ استاد موسسه اقیانوس شناسی دانشگاه هامبورگ و از میهمانان این همایش، در مورد حفاظت از محیط زیست و رسیدن به توسعه پایدار در سواحل جنوب کشور به خبرنگار علمی ایرنا گفت: توسعه پایدار یعنی در نظر گرفتن تمام عوامل موثر بر توسعه که می تواند در بلند مدت در حفظ آن موثر باشد و شامل محیط زیست هم می شود. استفاده از فناوری های روز دنیا با تکیه بر دانش داخلی مهمترین عامل پایداری توسعه دریایی خواهد بود و البته برای این کار می توان از تجربه کشورهای دیگر در حوزه دریا استفاده کرد. 

حسین مشایخ ادامه داد: بر اساس تجربیاتی که حتی در کشورهای پیشرفته و توسعه یافته باعث ایجاد فجایع زیست محیطی شده اند و باید از آنها درس گرفت، پیشرفت دانش داخلی عامل مهم حفظ پایداری در توسعه بوده و باید بتوانیم نتایج آخرین نتایج تحقیقات را در اختیار تصمیم گیران حوزه های مختلف قرار بدهیم. 

وی در پاسخ به این سوال که آیا توسعه پایدار و حفظ محیط زیست به طور همزمان ممکن است، گفت: از یک سو، توسعه در نگاه دیگر به معنای تغییر است و تغییر در سازوکار فرایندهای دریا باعث آسیب رسانی به محیط زیست دریا خواهد شد. 

مشایخ ادامه داد: از طرف دیگر، توسعه در همه نقاط دنیا اجتناب ناپذیر بوده و تلاش دانشمندان و فعالان محیط زیست باید در راستای کم کردن تاثیرات منفی آن بر محیط زیست باشد.

وی تاکید کرد: این مساله تنها با مدیریت دانش بنیان توسعه قابل دستیابی است. استفاده از پروتکل ها و استانداردهای تحقیقاتی موجود یکی از این روش ها به شمار می آید؛ یعنی مطالعات مورد نیاز انجام هر طرح با توجه به تجربیات انجام آن در دنیا موجود است و با استفاده از دانشمندان ایرانی می توان بخش قابل توجهی از این مطالعات را در داخل انجام دهیم.

مشایخ در مورد توسعه منطقه مکران نیز گفت: خوشبختانه آگاهی بسیار خوبی در مورد مشکلات زیست محیطی وجود دارد؛ به عنوان مثال در مورد طرح های انتقال آب در سواحل خلیج فارس مطرح بوده و هست. اینکه بدانیم مسئولان از عواقب زیست محیطی این طرح ها کمابیش اطلاع دارند و راه حل را در پژوهش های مشابه می دانند بسیار امیدبخش است.

«امیدواریم در آینده نزدیک تمام طرح های توسعه کشور از دهه ها قبل مطالعه شوند و تا حد قابل قبولی بتوانیم تاثیرات اجتناب ناپذیر توسعه را کنترل کنیم، برای این کار از همین امروز باید اقدام کنیم». 

دکتر «برنارد مایر» / Dr. Bernhard Mayer از دیگر مهمانان همایش در مورد زمینه فعالیت خود در اقیانوس شناسی گفت: حوزه فعالیت ما مطالعه پدیده های اقیانوس شناسی با استفاده از بررسی نتایج مدل های اقیانوس شناسی و مقایسه آن با داده های واقعی است. 

وی که برای اولین بار در همایش بین المللی اقیانوس شناسی خلیج فارس شرکت کرده بود، در مورد توسعه دریایی و حفاظت از محیط زیست گفت: اول باید در مورد زیست بوم دریایی هر منطقه مطالعاتی انجام دهیم و این کاری است که مایل هستیم در آن با ایران همکاری کنیم؛ زیرا در مناطق دیگر نیز این کار را کرده ایم.

استاد موسسه اقیانوس شناسی دانشگاه هامبورگ افزود: این تحقیقات را در دریای شمال، چین و اندونزی که محیطی استوایی دارند، نیز انجام داده ایم. پدیده های این مناطق به پدیده های موجود در خلیج فارس نزدیک است، ولی تفاوت هایی از نظر دمایی و زیست محیطی بین آنها وجود دارد و نمی توانیم همان نتایج را مد نظر داشته باشیم و باید بعد از تحقیقات کامل به نتایج جدیدتری برسیم.

وی تاکید کرد: بعد از اینکه مطالعات در مورد منطقه کامل شد می توانیم به ایده هایی در مورد محافظت از خلیج فارس برسیم. البته باید مساله تغییرات اقلیم را هم در نظر قرار داد، می دانیم محیط زیست تحت تاثیر آن قرار می گیرد و برای رسیدن به توسعه پایدار ابتدا باید بررسی های دقیقی انجام دهیم.

وی توضیح داد: مهم ترین چالش توجه به محیط زیست و حفاظت از آن است، بر اساس نوع تحقیقات من که مربوط به وضعیت مرجان های دریایی می شود می توانم بگویم این مرجان ها در آب هایی مانند خلیج فارس و آب های اندونزی زیربنای اکوسیستم دریایی هستند و اگر آنها را از بین ببریم دیگر ماهی در آب وجود ندارد. برای کاهش تاثیرات تغییرات اقلیم و اضافه نکردن دیگر تبعات این امر به محیط زیست دریایی باید به آنها توجه کنیم.

«یوهانس پچ» / Johannes Patsch از دیگر اساتید موسسه اقیانوس شناسی دانشگاه هامبورگ نیز در این مورد گفت: تاثیر تغییر اقلیم بر زیست بوم نیز مهم است. با افزایش میزان دی اکسید کربن شاهد اسیدی شدن آب و کاهش سطح پی اچ/ph در خلیج فارس هستیم. 

استاد موسسه اقیانوس شناسی دانشگاه هامبورگ افزود: باید بدانیم هر چند اکنون تعادل دی اکسید کربن در منطقه وجود دارد یعنی میزان دی اکسید کربن جذبی با دی اکسید کربنی که از آن متصاعد می شود یک اندازه است؛ ولی احتمال دارد در آینده به دلیل تغییرات اقلیم، گرم شدن زمین یا حتی عامل انسانی این روند تغییر کند که وضعیتی جهانی است و به یک منطقه خاص محدود نمی شود. 

پچ در مورد توافق پاریس و اینکه آیا این توافق به کاهش تبعات تغییرات اقلیم کمک می کند یا خیر؟ نیز گفت: قطعا باید استفاده از سوخت های فسیلی و انتشار گازهای گلخانه ای ناشی از آن را کاهش داد و البته راهکارهایی به نام انتشار منفی/ negative emission نیز وجود دارد که به معنای جذب دی اکسیدکربن از اتمسفر و تبدیل آن به سنگ است.

وی گفت: اما این راه نیز خطرناک است و پایدار نیز نیست، بلکه راه حل نهایی و پایدار این است که دی اکسید کربن بیش از حد تولید نکنیم. راه های جدید در تولید انرژی های تجدیدپذیر به جای انرژی ناشی از سوخت های فسیلی است.