اثبات شدن اهمیت اقیانوس‌ها برای توسعه پایدار زمین

به گزارش مارین نیوز، رئیس دانشکده علوم و فنون دریایی دانشگاه خلیج‌فارس بوشهر با بیان اینکه بیش از دو سوم کره زمین را دریاها تشکیل می‌دهند و ده‌ها برابر موجودات روی خشکی آبزیان دریایی در دریا وجود دارد، اظهار داشت: لذا دریاها برای ادامه حیات، آسایش و غنای پدید آمده در روی زمین دارای نقش و وظیفه‌ای بسیار سنگین هستند و مانند قلب و دهلیزهای آن عمل می‌کنند. 

پرویز باورصاد با تقسیم کردن محصولات دریا به دو بخش، عنوان کرد: دریا دارای دو محصول کاملاً متمایز برای بشریت است؛ بخش اول محصولات غیرقابل‌شمارش نظیر تولید اکسیژن، تنظیم‌کننده فصول، آب‌وهوا، جذب تشعشعات خورشیدی و گازکربنیک تولیدی زمین، و کنترل دمای زمین و .... و بخش دوم محصولات قابل‌شمارش دریاهاست.

رئیس دانشکده علوم و فنون دریایی دانشگاه خلیج‌فارس بوشهر با تقسیم کردم بخش دوم محصولات به نه دسته عمده، تصریح کرد: دریا دارای حدود 9 طبقه فعالیت کاری شناخته‌شده در تولید محصولات خدمات دریایی و یا تولید کالای فیزیکی مستقیم و مشتق است که مزیت‌ها و فرصت‌های آن‌ها کاملاً شناسایی و قابل‌اندازه‌گیری است.

باورصاد افزود: اگرچه به نظر می‌رسد با توجه به ناشناخته بودن بیش از 90 درصد، دریاها و اقیانوس‌ها هنوز ابعاد دیگری از محصولات جدید را در خود نهفته دارد.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه خلیج‌فارس بوشهر بیان کرد: این 9 طبقه تولیداتی از دریا برحسب ماهیت آن‌ها عبارتند از‌: تأمین معابر و خدمات تجارت، حمل‌ونقل و ارتباطات دریایی، خدمات دفاعی-امنیتی سرزمینی و حفاظت و پایش محیط‌زیست دریایی، خدمات تأمین انرژی‌های تجدید پذیر دریایی (آب شیرین و گرم و برق)، خدمات گردشگری دریایی، خدمات آموزش و پژوهش‌های دریایی و در زمینه تولید محصولات و کالاهای فیزیکی، تولید معادن و منابع فسیلی دریایی (نفت و گاز و محصولات پتروشیمی)، تولید معادن و منابع غیر فسیلی دریایی، تولید صنایع دریایی شناور، غوطه‌ور و کف رو و تجهیزات مربوطه، تولیدات زیست‌فناوری‌های دریایی در انواع محصولات غذایی، دارویی و بهداشتی، صنعتی و کشاورزی برای انسان و حیوانات.

این استاد دانشگاه اظهار کرد: تمام این‌ها در گذشته و به‌صورت سنتی محدود به چند مورد بیشتر نبوده ولی با توسعه فناوری‌های نوین دریایی به‌طور عظیمی شکوفا شده است، به‌طوری‌که دامنه آن‌ها امروزه به هزاران مورد در هرکدام از دسته‌بندی‌های اصلی گفته‌شده می‌رسد و حوزه دریا را در بالاترین زمینه تحقیقات و فناوری‌های نوین زیستی و غیر زیستی قرار داده که در بسیاری از کشورهای پیشرو سهم آن‌ها به بیش از 10 ‌درصد تولید ناخالص داخلی می‌رسد.

مدیر گروه مدیریت حمل‌ونقل دریایی بین‌قاره‌ای دانشگاه خلیج‌فارس بوشهر با اشاره به اینکه ما هنوز در آغاز راه هستیم و باید به‌طور اصولی سرمایه‌گذاری و کوشش کنیم، تصریح کرد: منابع روی زمین محدود است و طی یک‌صد سال گذشته به‌شدت استفاده و بعضاً سوءاستفاده و بد استفاده شد، لذا رو به کاهش بوده و ‌تهدید جدی برای تأمین نیازمندی‌های جاری و فزاینده بشری محسوب می‌شود.

باورصاد با بیان این‌که امروزه می‌بینیم جستجو برای تأمین منابع فرا خشکی و زمینی غیرقابل‌انکار شده است، افزود: نوآوری‌های دریایی پدیده‌ای است که امروزه تمام عوامل موجود در هرکدام از طبقات اصلی استفاده از دریا را شامل شده و با بهتر کردن آن‌ها اقتصاد و تجاری‌سازیشان را بهتر می‌کند.

رئیس دانشکده علوم و فنون دریایی دانشگاه خلیج‌فارس با اشاره به اهمیت و ضرورت توسعه فناوری‌های دریایی خاطرنشان کرد: می‌توان در این خصوص در دو زمینه بحث کرد؛ اول اینکه هرگونه توسعه در زمینه استفاده مثلاً 9 گانه ذکرشده در دریا می‌تواند باعث کارآمدی و صرفه بیشتر آن‌ها در استفاده بشری شده و ضرورت موضوع شدت می‌یابد.

وی خاطرنشان کرد: در عهد باستان وقتی بادبان به‌عنوان یک پدیده نو فناوری به‌جای پارو وارد شد و یا قایق به‌جای تنه درخت شناور و یا این‌که درنهایت کشتی‌های کانتینری با ظرفیت 20 هزار کانتینر وارد عمل شد و یا ماهواره در دو سه دهه گذشته وارد دنیای دریانوردی و تجارت دریایی شدند که این‌ها در بهینه‌سازی، کارآیی و اثربخشی زندگی انسان و جوامع تغییرات بسیار مثبت ایجاد کرده است.

باورصاد اضافه کرد: این‌ها همه نشان می‌دهد جای بهتر استفاده کردن از منابع و یا خلأهای فن‌آورانه زیاد و راه توسعه فناوری‌های دریایی وجود دارد.

این استاد دانشگاه عنوان کرد: مورد دوم اینکه توسعه اصولی فناوری‌های دریایی باعث کشف زمینه‌ها و محصولات اساسی نو دیگر شده که باز به نحوی فعالیت‌ها و سطوح زندگی و اقتصاد جوامع بشری را ارتقا می‌دهد.

باورصاد اضافه کرد: حوزه دریا به علت غنای منابع و وسعت و عدم اکتشاف بیش از 90 درصد می‌تواند به نحو شگفت‌انگیزی پاسخگوی نیازهای فزاینده بشری در قرون آینده باشد‌ که در جوامع ساحلی توسعه فناوری‌های دریایی راهکار و استراتژی اصلی محسوب می‌شود.

باورصاد در خصوص شرکت‌های دانش‌بنیان دریایی اظهار کرد: برحسب آمار سال 1395شرکت‌های دانش‌بنیان در کل کشور  به  حدود بیش از 2400 و در خصوص شرکت‌های دانش‌بنیان دریایی طی سال‌های 1393 لغایت 1396 از 12 شرکت به 42 شرکت بالغ شده‌اند که با توجه به جایگاه و ارزش‌افزوده عظیم محصولات نو حوزه دریا و بخصوص زیست‌فناوری دریایی کافی به نظر نمی‌رسد و نیاز به پشتیبانی‌های جدی بیشتری دارد.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه خلیج‌فارس بوشهر در خصوص تدوین نقشه راه فناوری‌های دریایی کشور بیان کرد: حوزه دریا و سواحل هم‌جوار آن دارای طیف گسترده‌ای از انواع فعالیت‌های اقتصادی بسیار مؤثر بر توسعه، رفاه و ثروت مردم دنیا و به‌خصوص کشورهای ساحلی است که از دیرباز به‌طور محدود در بعضی زمینه‌ها استفاده محدود داشته، ولی امروزه به لطف دانش و فنّاوری و فناوری‌های بسیار کارآمد و مؤثر، زمینه‌های بهره‌برداری بسیار جدید و اختصاص منابع جدید در دهه‌های اخیر باعث تعمیق استفاده‌های سنتی و منجر به تولید محصولات دریا پایه کثیر به‌خصوص زیست‌فناوری استوارشده که در نتیجه اشتغال و رونق و رفاه و انباشت سرمایه برای کشورهای فعال‌شده  و توسعه عظیم صنایع دریایی را در برداشته است.

وی با تأکید بر این‌که در حقیقت این دستاوردهای صنعتی و خدماتی دریایی جدید برای هیچ جامعه‌ای میسر نبوده مگر اینکه "نقشه راه معین و علمی و کاربردی در مقاطع مختلف زمانی" به‌عنوان چراغ راه حرکت در محدوده‌ای عظیم و دارای پتانسیل کمک به بشریت تهیه نشده باشد، تصریح کرد: خوشبختانه این سند در ایران به‌وسیله ستاد دریایی کشور تهیه و منتشرشده و جا دارد ضمن اجرا مستمراً بازنگری شده تا بتواند حوزه‌های دارای ظرفیت اقتصادی جدید دریایی را پوشش دهد.

رئیس دانشکده علوم و فنون دریایی دانشگاه خلیج‌فارس درباره‌ی نقش دانشگاه‌ها و مراکز علمی و پژوهشی در توسعه علوم و فناوری‌های مرتبط با دریا گفت:دانش و پژوهش تاکنون چراغ راه سعادت بشر بوده و ایفای نقش عظیمی را از خود آشکار و اثبات نموده است.

باورصاد در ادامه اظهار کرد: تمام دارایی زمین و اقیانوس و اتمسفر خیلی ناچیز شکافته و پیموده شده و رفتار و تعاملات درازمدت آنان بر تغییرات آب‌وهوایی و اقلیمی ما و همچنین بهره‌برداری از همه منابع زمین که ضرورت مطلق حیات پایدار بشری است، نیاز مبرم به دانش و آگاهی‌های علمی را می‌طلبد.

وی تصریح کرد: امروزه اهمیت اقیانوس‌ها برای توسعه پایدار زمین و ساکنان آن کاملاً اثبات و عمومیت‌یافته که پایه آن دانش و آگاهی‌های عمیق و جدید تقریباً روزانه بشری در چند دهه گذشته عامل آن بوده است و در دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی حاصل می‌شوند.

وی در پایان بیان کرد: منابع روی سطح زمین با توجه افزایش فزاینده جمعیت جهان و صنعتی سازی عظیم قرن گذشته، منابع را رو به تحلیل برده و ضرورت تأمین منابع جدید را به‌عنوان یک نگرش جهانی ایجاد کرده که حوزه دریا مهم‌ترین و بیشترین سهم را در این رابطه به عهده داشته است ولی اقیانوس‌ها که بیش از 70 درصد سطح زمین را شامل می‌شود، بسیار ناشناخته بوده به‌طوری‌که‌ ماهیت و ابعاد دینامیکی آن کمتر از 10 درصد کل آن شناخته‌ شده و این خود نیازمند به پژوهش‌های عظیم و متنوع جهت شناخت بیشتر و استفاده آتی دارد و مسئولیت دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی را بسیار سنگین می‌کند.