بروکراسی اداری مانعی برای سرمایه‌گذاری در گردشگری دریایی

به گزارش مارین نیوز، یک سری سوالات همیشگی در زمینه رونق مناطق ساحلی جنوب ایران و گردشگری دریایی این است که چرا مناطق ساحلی ما با کشورهای عربی حاشیه جنوبی خلیج فارس این قدر متفاوت است؟ چرا شهرهای جنوبی ما این قدر چهره فقیرانه‌ای دارند؟ چرا ایرانیان هر ساله میلیاردها دلار صرف سفرهای تفریحی به این کشورها می‌کنند؟ 

‌سوالات دیگری هم می تواتد این باشد که چرا در 1900 کیلومتر سواحل جنوب ایران حتی یک ساختمان بالای 50 متر وجود ندارد؟ چرا یک سازه فاخر مهندسی که هم مرتفع و عظیم باشد و هم نمادی از دانش مهندسی ایرانی، وجود ندارد؟ در مقابل صدها سازه و ساختمان مجلل و عظیم بالای 100 متر که چهره کشورهای بیابانی عرب را تبدیل به مرکز گردشگری دنیا نموده است ما چه اقداماتی کرده‌ایم؟ آیا ما دانش مهندسی و توانایی ساخت این سازه‌ها را نداریم؟ آیا بودجه و توانایی مالی ما ظرف 30 سال گذشته ضعیف‌تر از اعراب بوده است؟ یا اینکه دورنمای فکری ما کوتاه بوده و بودجه‌های سالیانه کشور صرف امور روزمره شده است؟

یک استاد فعال حوزه دریا ‌با بیان اینکه اعراب توانستند پول نفت را برای تبدیل کردن بیابان برهوت به شهرهای مجلل بکارگیرند و برای قرن‌ها درآمد توریستی تضمین شده برای خود ایجاد کنند تصریح کرد:  امروزه در کشورهای مینیاتوری وکوچکی مثل بحرین و قطر وکویت و امارات، شیک‌ترین ومجلل‌ترین شهرهای ساحلی وجود دارند که سالیانه ده‌ها میلیارد دلار جذب گردشگر دارند از جمله خود ایرانیان که مبالغ هنگفتی را هر سال صرف این سفرها می‌کنند.

محمد مونسان با تاکید بر اینکه تقریبا همه شهرهای بزرگ ایران دارای یک "نماد شهری" هستند که مسافران و گردشگران در مقابل آن‌ها عکس یادگاری می‌گیرند اضافه کرد: در واقع این نمادها، شناسنامه این شهرها بوده و سوژه عکس‌های یادگاری هستند. ولی متاسفانه هیچ یک از شهرهای ساحلی جنوب ایران دارای "نماد شهری" که یک جاذبه گردشگری محسوب شود، نیستند. الان کسی که به خرمشهر و بوشهر و بندرعباس و چابهار سفر می‌کند برای تمایز سفر به این شهرها از چه نمادهایی باید عکسبرداری کند؟!

عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی مالک اشتر خاطرنشان کرد: یک ایراد مسلمی که در دیدگاه مدیران گردشگری ایران و بخصوص گردشگری ساحلی وجود داشته و متاسفانه هنوز هم وجود دارد این است که برای رونق گردشگری دریایی و توسعه مناطق ساحلی صرفا بر دو چیز تکیه دارند: آثار باستانی و قدیمی و همچنین طبیعت زیبا.

این استاد دانشگاه ادامه داد: این جاذبه‌ها مهم هستند ولی آیا صرفا تکیه بر طبیعت خدادادی و آثاری که اجداد و نیاکان ما ساختند کافیست؟! پس وظیفه ما چیست؟ آیا این نشانی از تنبلی و رفع تکلیف و آسوده طلبی مدیران ما نیست؟ آیا این رفاه طلبی و بی‌فکری مفرط از جانب برخی مدیران گردشگری ایران نیست که با این بهانه‌ها خود را از تلاش بیشتر معاف کرده‌اند؟

مونسان با بیان اینکه این کوته فکری‌ها باعث می‌شود که ثروت‌های سرشار نفت وگاز به جای اینکه صرف ساخت سازه‌های فاخر مهندسی شوند که نمادی از دانش مهندسی و غرور ایرانی‌ها باشد، هدر برود، گفت: متاسفانه ما همیشه بیش از آنکه از کمبود منابع مالی و ضعف توانایی‌های مهندسی رنج ببریم از نگاه کوتاه و فکرهای ضعیف مدیرانمان رنج برده‌ایم و نتیجه آن همین شده است که ایرانی‌ها برای دیدن "برج و بارو" به کشورهای همسایه هجوم می‌برند.

این استاد حوزه دریا با تاکید بر اینکه اولویت ما در حوزه گردشگری به‌جای جذب توریست خارجی باید جذب گردشگر ایرانی باشد اظهار کرد:  چه بخواهیم وچه نخواهیم، برای یک خانواده ایرانی، بازدید از ساختمان‌ها ومراکز تجاری و تفریحی مجلل و زیبا، بیشتر از آثار باستانی و طبیعت‌گردی اهمیت دارد. البته خانواده‌ها و گروه‌هایی هم هستند که علاقه‌مند به تورهای طبیعت گردی هستند ولی روحیات امروز اکثریت خانواده‌های ایرانی این طور نیست.

عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی مالک اشتر عنوان کرد: خانواده‌های ایرانی سالی 9-7 میلیارد دلار (یعنی بیش از 70 هزار میلیارد تومان- معادل با کل بودجه عمرانی کشور)! برای سفرهای خارجی هزینه می‌کنند که اگر فقط 20 درصد از این مبلغ توسط شهرهای ساحلی خود ایران جذب شود، مبلغ هنگفتی معادل 5 هزار میلیارد تومان خواهد شد که می‌تواند تحول عظیمی در این مناطق ایجاد کند. که البته برای جذب این سرمایه باید ابتدا سرمایه‌گذاری کرد.

مونسان با بیان اینکه عدم توجه به ساخت سازه‌های مجلل در شهرهای ساحلی جنوب، باعث شده است که اغلب این شهرها "چهره‌ای فقیرانه و محروم" داشته باشند خاطرنشان کرد: این موضوع، تبعات زیادی را به دنبال داشته است از جمله اینکه نه تنها در مقایسه با سایر شهرها، در جذب گردشگر موفق نبودند بلکه بسیاری از شاغلین و مهندسین غیربومی در این مناطق، حاضر به سکونت با خانواده در این مناطق نیستند و به صورت پروازی رفت و آمد می‌کنند! که چرا باید این طور باشد؟

این استاد دانشگاه با ارایه راهکارهایی در این خصوص تصریح کرد: در این زمینه در یک اقدام اولیه و عاجل می‌توان دو اقدام را در اولویت قرار داد؛ اول اینکه  هریک از شهرهای ساحلی متناسب با فرهنگ و تاریخچه منطقه خود اقدام به طراحی یک "نماد شهری خاص" کنند. این نماد شهری باید در کنار ساحل، دارای محوطه باز و تفریحی، دارای ارتفاع بلند (قابل رویت از دل دریا) و دارای خصوصیات یک سازه فاخر و مدرن مهندسی باشد.

وی عنوان کرد: طرح نهایی می‌تواند از بین فراخوان چندین طرح انتخاب شود. در مرحله بعد، ساخت این طرح به پیمانکار سپرده شود. ممکن است که ساخت آن چندین سال طول بکشد. این مهم نیست بلکه مهم این است که هر شهر ساحلی پس از گذشت چند سال صاحب یک "نماد شهری خاص خود" خواهد بود که یک جاذبه گردشگری محسوب می‌شود. امروزه تمام شهرهای ساحلی معروف دنیا دارای نمادهای شهری معروف هستند.

مونسان در ادامه با بیان اینکه دومین راهکار این است که در هر شهر ساحلی به عنوان نمونه و طرح پایلوت، یک ساختمان مرتفع با کاربری ترکیبی مسکونی، تجاری، تفریحی (هتل و رستوران و غیره) طراحی و ساخته شود، اضافه کرد:  این ساختمان توسط بخش خصوصی یا کنسرسیومی که سرمایه‌گذاران و پیمانکاران بخش خصوصی و برخی نهادهای دولتی مانند قرارگاه خاتم الانبیاء می‌تواند اجرا شود ولی در نهایت سرمایه آن با توجه به واگذاری واحدهای مسکونی و تجاری به مردم، توسط مردم و بخش خصوصی پرداخت خواهد شد. یعنی لزوما نیازی به بودجه دولتی نیست و فقط مدیران دولتی باید «ریل گذاری» لازم برای انجام این کار را بر عهده گیرند.

این استاد دانشگاه اظهار کرد: با اجرایی شدن اولین ساختمان و نشان دادن یک الگوی زیبا و موفق تجاری، بطور خودکار بقیه ساختمان‌ها توسط خود بخش خصوصی ساخته خواهند شد. این طرح پایلوت باید ارتفاع بلندی (مثلا 150 متر) داشته باشد به گونه‌ای که باعث شود "قد فکری" ما رشد کند و حد و اندازه ایرانی را خیلی مرتفع‌تر از این نشان دهیم که "حسرت به دل" یک برج مجلل کشورهای عربی باشد!

‌عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی مالک اشتر با بیان اینکه بندرعباس، بهترین شهر برای اجرای اولین طرح پایلوت "ساختمان مرتفع" است که توجیه اقتصادی کاملی خواهد داشت ابراز کرد: در شهری مانند بندرعباس که یک شهر کم عرض و طویل با طول بیش از 18 کیلومتر است که بین کوه گنو و دریا محاصره شده و برای جلوگیری از طویل‌تر شدن شهر با کمبود مساحت زمین در مناطق مرکزی شهر مواجه است، بهترین شهر برای اجرای اولین طرح پایلوت "ساختمان مرتفع" است که توجیه اقتصادی کاملی خواهد داشت.

وی با تاکید بر اینکه با پیش فروش کردن واحدهای آن با تضمین دولت، حتی می‌توان بخشی از بودجه لازم را تامین کرد تصریح کرد: دولت دائما از کمبود بودجه صحبت می‌کند در حالیکه که اگر مدیران دولتی ما ساختار فکری پویا و غیردولتی داشته باشند می‌توانند نقدینگی موجود در جامعه را به میدان اقتصاد مولد بکشانند که متاسفانه فعلا اینطور نیست و مدیران ما همان مدیران دهه 60 و 70 با تفکر توزیع کوپن در بین مردم هستند و دولت را مالک بلامنازع اقتصاد می‌دانند و بخش خصوصی و تعاونی را رقیب می‌دانند. وقتی ما در کشوری زندگی می‌کنیم که یارانه بنزین و انرژی در آن معادل بودجه عمرانی کشور است، دیگر بودجه چندانی برای کارهای عمرانی و زیربنایی باقی نمی‌ماند لذا چاره‌ای جز میدان دادن به بخش خصوصی و مخصوصا بخش تعاونی نیست.

مونسان در خصوص راهکارهایی دیگر برای رشد و رونق گردشگری گفت: در کنار دو راهکار مهم و حیاتی که گفته شد طرح‌های گردشگری متعدد دیگری را هم می‌توان برای رونق گردشگری دریایی و رونق شهرهای ساحلی اجرا کرد. برای تشویق سرمایه‌گذاران بخش خصوصی به حضور در این پروژه‌ها باید طرح‌های اولویت دار تعیین و مصوب شوند و بر روی یک سایت اینترنتی با عنوان «فرصت‌های سرمایه گذاری گردشگری دریایی» اعلام نمود به گونه ای که سرمایه گذار ظرف چند روز بتواند کار احداث را فورا شروع کند و معطل مجوزها و بروکراسی نشود.

این استاد دانشگاه  عنوان کرد:  دو معضل عمده جذب سرمایه های سرگردان بخش خصوصی در ایران این است که اولا  هیچ سایت اینترنتی وجود ندارد که فرصت‌های موجود را ارائه داده باشد (بخش گردشگری دریایی می‌تواند به عنوان یک طرح پایلوت و یک الگو در کل کشور اجرا شود تا در بقیه حوزه ها هم به مرور ارائه شود.)

وی ادامه داد: دوم اینکه مجوزهای کلی مربوط به طرح‌های اولویت‌دار از قبل اخذ نمی‌شوند تا سرمایه گذاران با "خواب سرمایه" و معطلی اخذ مجوزها مواجه نشوند ( برای تسهیل و تسریع این امر حتی بانک عامل هم باید سر خط آمده و از قبل توجیه باشد.)

مونسان با بیان اینکه موارد متعددی دیده شده که سرمایه گذاران بعد از مدت‌ها معطلی دریک مورد، در نهایت به این نتیجه رسیدند که سرمایه خود را به جای کارهای مولد اقتصادی وارد خرید ملک و زمین و مسکن کنند خاطرنشان کرد: سایت اینترنتی "فرصت‌های سرمایه گذاری" باید برای همه سطوح سرمایه گذاری پیشنهاد داشته باشد مثلا از100 میلیون تومان گرفته تا چند ده میلیارد تومان و بررسی‌های توجیه اقتصادی از قبل ارزیابی و نوشته شده باشد به طوری که سرمایه‌گذاران با مطالعه آن‌ها و با توجه به سرمایه خود، وارد یکی از این حوزه‌ها شوند.

عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی مالک اشتر با ارایه مثالی تصریح کرد: به طور مثال ما چندین سال متوالی برای بکارگیری زیردریایی توریستی در مناطق اطراف کیش شدیدا تلاش کردیم ولی آنقدر دست انداز ایجاد شد که هر سرمایه گذاری که جلو آمد بعد از چند ماه معطلی، کلا متواری شد.

این استاد حوزه دریا با بیان اینکه طرح‌های بازگشت سرمایه و توجیه اقتصادی دریایی معمولا سه یا چهار ساله یا حتی کمتر هستند اظهار کرد: یک سرمایه‌گذار بعد از سه یا چهار سال سرمایه خود را دو  برابر می کند، لذا نمی‌توان از سرمایه‌گذار توقع داشت فقط 2 سال دنبال مجوزها بدود! یعنی هرکسی این صبر و حوصله و علاقه مندی را ندارد.

مونسان عنوان کرد: برخی طرح‌ها که محل احداث و مشخصات آن‌ها قبلا مورد بحث کارشناسی قرار گرفته می‌توانند جزء طرح‌های مصوبی باشند که در سایت مربوطه ارائه شوند: طراحی و ساخت "نمادهای شهری" برای شهرهای ساحلی،  احداث یک ساختمان مرتفع 150 متری با معماری خاص کاربری توریستی، خدماتی و مسکونی و هتل، اضافه کردن سازه گذرگاهی تفریحی بر روی پل های موجود بر روی کارون، ایجاد امکان پیاده مردم با امکانات تفریحی خاص بر روی پل (شبیه پل طبیعت تهران)، ایجاد یک پل تفریحی ریسمانی و چوبی خاص پیاده روی بر روی عرض کارون، ایجاد راپل توریستی (طناب انتقال نفر) در طرفین کارون با امکان انتقال برعکس (رفت و برگشت)، ایجاد آکواریوم دریایی در حداقل دو شهر ساحلی جنوب، ایجاد تلکابین بین کوه و دریا در مناطق ساحلی، گذرگاه شیشه‌ای برای پیاده روی افراد، بکارگیری کشتی های کروز در ابعاد و ماموریت‌های مختلف و بکارگیری زیردریایی توریستی در مناطق اطراف کیش از جمله این موارد است.

وی ادامه داد: استقرار بالن تفریحی در مناطق ساحلی، توسعه دهکده گردشگری بوشهر با ریز کردن طرح‌هایی که در این دهکده قابل اجرا بوده و قابل واگذاری به سرمایه گذاران است، توسعه تعداد هتل‌های ثابت مستقر در آب (شبیه هتل ترنج)، ایجاد هتل‌های شناور، ایجاد مارینا و شهربازی دریایی در تمام شهرهای ساحلی، تمرکز روی تبدیل پل در حال احداث خلیج فارس (بین قشم و بندرعباس) برای اهداف گردشگری،  تمرکز روی فعالیت‌های تفریحی در سواحل رو به رشد مکران و شهرهای جدید در حال احداث در سواحل مکران با هدف جاذبه های گردشگری از هم اکنون می‌توان با پیشنهادات سازنده، سرمایه گذاری‌های کلان دولتی و غیردولتی در سواحل مکران را به سمت گردشگری دریایی سوق داد.

عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی مالک اشتر  با تاکید بر موزه‌‌های دریایی به عنوان یکی از جاذبه‌های گردشگری ابراز کرد: توسعه موزه بوشهر به نمایشگاه دائمی تجهیزات دریایی به عنوان جاذبه منحصر به فرد توریستی در سواحل جنوبی شامل نمایشگاه مصنوعات واقعی و ماکت‌هایی از کشتی‌ها، شناورهای فراساحلی، سکوهای دریایی ثابت و متحرک، ماکت اسکله ها و بنادر موجود در ایران، ماکت نحوه استخراج و استحصال از میادین نفتی دریایی، ماکت اجزاء سازه‌ای بدنه کشتی‌ها، تجهیزات و ابزار آلات واقعی دریایی باستانی و غیرباستانی (جدید) می‌تواند مد نظر قرار گیرد که خود این طرح به صورت ده‌ها پروژه قابل واگذاری به سرمایه‌گذاران بخش خصوصی است.

مونسان با طرح این پرسش که واقعا نمی‌شود در این مملکت با این همه سازمان‌های دولتی وکارمند، طرح‌های اولویت دار را از قبل مشخص کرد و مجوزهای اولیه را اخذ نمود تا راه هموارتر شود و سپس روی یک سایت اینترنتی به معرض انتخاب گذاشت؟ یا به اصطلاح "میز کار را از قبل آماده نمود"؟ در پایان گفت: معتقدم این کارها شدنی است به شرطی که افراد "خوش فکر" و"مصمم" وارد گود شوند. مشکل امروز توسعه آهسته ولاک پشتی کشور در همه حوزه‌ها و هدر رفتن ثروت نفت و گاز، این است که مدیران ما "فکرهای کوچک" و "دل‌های ترسانی" دارند و نمی‌توانند «امیدبخش» و «حرکت دهنده» بخش خصوصی باشند بلکه در بسیاری مواقع دقیقا برعکس این عمل می‌کنند!