نقش و جایگاه صنایع دریایی در اقتصاد ایران (با تاكید بر ظرفیت های سواحل مكران)

به گزارش مارین نیوز، دریا منبعی سرشار از مواهب الهی است که بهره مندی از منافع آن مستلزم برنامه ریزی دقیق، عزم ملی و همه جانبه دستگاه ها و نهادهای مرتبط با آن خواهد بود. جمهوری اسلامی ایران با داشتن حدود ۵۸۰۰ کیلومتر خط ساحلی و قرار گرفتن در کنار خلیج فارس، دریای عمان و دریای خزر یک کشور دریایی محسوب می شود. ایران با سابقه حضور تاریخی در عرصه دریا، توانمندی های فنی و سرمایه غنی انسانی، میتواند اساس اقتدار اقتصادی، سیاسی و نظامی خود را بر پایه توسعه دریایی بنا کند. موقعیت ژئوپلیتیک، منابع غنی انرژی، نقش آفرینی به عنوان کریدور شمال  جنوب در منطقه جنوب غرب آسیا، دسترسی به آبهای آزاد و اشتغالزایی بالا، تنها بخشی از ظرفیت هایی است که به واسطه دریا در اختیار ایران قرار دارد. همچنین صنایع دریایی به عنوان یكی از راهبردی ترین حوزه های صنعتی کشور است که توجه به این صنعت موجبات رشد و توسعه اقتصاد کشور را فراهم می سازد. اهمیت دریا و نقش آن در اقتصاد و زندگی امروز انكارناپذیر است. منافع کشورهای صاحب دریا ارتباطی مستقیم با نیازمندی ها، توانایی ها و فرهنگ آنها دارد و در واقع سیاست دریایی آن کشورها براساس این مشخصات تدوین می شود. این سیاست ها در قالب راهبرد دریایی کشورها تبیین می شود و اهداف اقتصادی، سیاسی و نظامی را به دنبال دارد. دستیابی به هریک از اهداف مذکور به میزان به کارگیری صحیح و مؤثر نیروی انسانی، ابزار و تجهیزات و زیرساخت های قانونی بستگی دارد.

دفتر مطالعات انرژی، صنعت و معدن مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی در پژوهشی به ضرورت توجه به توسعه و حمایت از سرمایه گذاری در صنایع دریایی ایران پرداخته است که مهمترین نکات این گزارش بصورت تلخیص ارائه شده است اما گزارش کامل این پژوهش به شماره 15810 مورخ فروردین 1397 بر روی سایت مرکز پژوهش های مجلس قابل دسترس عموم می باشد. 

با توجه به ابلاغ مقام معظم رهبری درخصوص سیاست های کلی برنامه ششم توسعه؛ به وضوح نقش اقتصاد دریا محور در تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی قابل مشاهده است. بندهای مرتبط با لزوم توجه به مقوله دریا در سیاستهای کلی برنامه ششم توسعه به عنوان نسخه اجرایی اقتصاد مقاومتی عمدتاً شامل موارد زیر است:

«بند 19»: تقسیم کار و تعیین نقش ملی در مناطق، استانها، نواحی و سواحل و جزایر کشور با رعایت الزامات آن در چارچوب سیاستهای کلی مربوط، به منظور افزایش تولید ثروت ملی و حمایت دولت از سرمایه گذاری در مناطق کمتر توسعه یافته و روستایی.

«بند 21»: توسعه اقتصاد دریایی جنوب کشور در محور چابهار خرمشهر با تأکید بر سواحل مكران. 

«بند 23»: توسعه بازارهای دریایی و ایجاد مناطق مهم اقتصادی در زمینه های دارای مزیت. 

«بند 28»: اولویت دادن به حوزه های راهبردی صنعتی (از قبیل صنایع نفت، گاز، پتروشیمی، حمل ونقل، مواد پیشرفته، ساختمان، فناوری اطلاعات و ارتباطات، هوافضا، دریا، آب و کشاورزی) و افزایش ضریب نفوذ فناوریهای پیشرفته در آنها. 

به طور کلی می توان مطابق شكل زیر صنایع دریایی را به حوزه های متنوعی شامل حمل و نقل دریایی، ساخت و تعمیر کشتی، صنایع فراساحل، انرژی های تجدیدپذیر، صنایع دریایی نظامی، تأمین مواد و تجهیزات، گردشگری دریایی، شیلات و صنایع وابسته تقسیم بندی کرد.