توسعه مکران؛ به کام کی؟

به گزارش مارین نیوز، در میانه‌ سال‌ های دهه هشتاد هزار و سیصد هجری شمسی، کلید واژه‌ «مکران» در سپهر ادبیات سیاسیون کشور طلوع کرد و در ۲۲ مهر ۱۳۹۸ سند توسعه منطقه ساحلی مکران با گستره سرزمینی لایه‌ های ساحلی هرمزگان (میناب، سیریک و جاسک) و سیستان و بلوچستان (چابهار و کنارک) به تصویب رسید. در این متن به تحلیل وضعیت استقرار زیرساخت های توسعه ای و روند عملیاتی سازی چشم انداز ها در این منطقه مبتنی برسند نامبرده در زمینه پیشرفت پایدار و توانمند سازی مردم بومی یکی از مناطق مکران خواهیم پرداخت.  

ترويج و تقويت الگوها و فعاليت‌ های توسعه ای دريامحور مبتني بر اقتصاد آبی به عنوان مهم ترین پیشران و ظرفیت خدادادی در نوار ساحلی مکران تا چه میزان تحقق یافته و اگر مبتنی بر مهندسی فضایی دریایی، سه پهنه فرا ساحلی، ساحلی و بالادستی سرزمینی را در بسترهای توسعه دریا پایه در نظر بگیریم؛ باید پرسید برای ظرفیت سازی سرمایه های انسانی جهت بهبود فقر در این مناطق در بهره گیری از مزیت های دریا چه اقداماتی صورت پذیرفته است؟! 

ماهیگیری و صیادی به عنوان قدیمی ترین و سنتی ترین مزیت اقتصادی برای ساحل نشینان، بعد از افشا و رانت اطلاعاتی مبتنی بر همین اسناد، توسط آقازاده ها با اسم رمز کشتی های چینی با صید ترال به فنا رفت! بومیان حیرت زده از جارو کشی دریاها که در یک پیوند مسالمت آمیز با دریا؛ زیستگاه و ذخیره گاه های ماهیان آب های گرم وشور را به خوبی می شناختند؛ اکنون با تهدید انقراض برخی از گونه ماهیان در دریای مکران مواجه هستند! مجوزهای انگشت شمار قایق های صیادی و سهمیه های اندک هم یک چالش مضاعف می باشد. در زمینه فعالیت های تجاری و صادرات و واردات کالا، با یک روند پسرفت مواجه هستیم.

انگار قوانین برای تسهیل امور محرومین نوشته نمی شوند! وقتی که هنوز رنگ سیاست بر پیوندهای قومیتی و فرهنگی ما با کشورهای حاشیه خلیج فارس پاشیده نشده بود! خاطرم هست که تبادل فرهنگی و اقتصادی به واسطه همگونی فرهنگی با شهرهای ساحلی خلیج فارس مانند دبی در بخش صنایع دستی، پوشاک محلی و محصولات کشاورزی تا چه میزان رونق داشت. یک زن خانه دار بومی با یک هنر زری بافی و برقع دوزی یا یک مرد کشاورز روستایی با بسته بندی سنتی خرما و دیگر محصولات کشاورزی و دامی به واسطه تبادل کالا توسط ملوانان و تجار بومی از لحاظ اقتصادی توانمندتر بود. آن روزها شاید سدی به نام ته لنجی در برابر تجار و ملوانان بومی وجود نداشت! چرا ارتباطات دریایی با کشور عمان از بندر السویق فراتر نرود؟

چرا یک پایانه تجاری دریایی و بازارچه تجاری در بندر صلاله عمان و یک دفتر تجاری در بندر جبل علی دبی برای تسهیل امور اقتصاد آبی ویژه بومیان میناب، کوهستک و سیریک وجود نداشته باشد؟! دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه در سطح فراملی، نماینده مجلس مردم مظلوم شرق هرمزگان در سطح ملی و استانداری هرمزگان در سطح منطقه باید ایجاد چنین ظرفیتی را دنبال کند!؟ 

اساسا موجودیت اکوسیستم دریا به واسطه برخی تاسیسات صنعتی مانند نیروگاه سیریک در معرض تهدید است! خوب است که مسئولان مربوطه را به یکی از بندهای ماده ۵ سند توسعه ساحلی مکران ارجاع دهیم‌: حفاظت از پهنه های آسيب پذير ساحلي و دريايي و كمينه كردن بارگذاری فعاليت (به ويژه فعاليت های آلاينده) در نواحي بِكر، دست نخورده و منحصر به فرد. باید پرسید از بین رفتن پهنه صدفی و مرجانی ساحل کرپان سیریک با پساب صنعتی و آلاينده های محیطی ناشی از احتراق سوخت های فسیلی در نیروگاه های حرارتی که هر اکو سیستمی را از بین خواهد برد چه نسبتی با توسعه و توانمندسازی بومیان منطقه دارد؟! ای کاش اینجا هم میانکاله در مازندران بود [مردم اجازه کلنگ زنی نیروگاه را به وزیر وقت بخاطر ازبین رفتن پهنه ی سبز و موقعیت طبیعی منطقه ندادند] و مردم و مسئولان محلی، توسعه را در مدل های ديگر زیست مسالمت آمیز با دریا دنبال می کردند! لطفا زمان تخلیه روستاهای پالور و کرپان سیریک بواسطه آلایندگی های زیستی و سکونتگاه جایگزین را هم برای بومیان مشخص بفرمایید! 

نیروگاه های تولید برق بدلیل مصرف زیاد آب و نیز آلودگی های مربوطه یکی از پرجنجال ترین صنایع در زمینه آلوده سازی محیط زیست به شمار می روند. پساب این صنعت حاوی فلزات سنگین می باشد که در صورت ورود به محیط زیست اثرات زیانباری برای انسان و دیگر موجودات زنده دارند و بعضاً موجب مرگ و میر می گردند . ان شاء الله که مسئولان محلی و مقامات استانی و قضایی در مقام دفاع از حقوق عامه، مجوز زیست محیطی نیروگاه سیریک را مشاهده نموده اند! البته در حوزه زیر ساخت های دریایی و بندری در کوهستک و سیریک و خدمات پس کرانه ای اقدامات مثبتی در حال انجام می باشد.

در چند روز گذشته آقای حسین دهقان به عنوان دبیر اجرایی شورای توسعه سواحل مکران در بازدید از پارک علم و فناوری دانشگاه تهران در جلسه با دانشگاهیان تهرانی درباره بومیان منطقه مکران گفته اند: «آنها از گذشته ساکن بوده اند و نوع روش های تامین معیشت خود را داشته و دارند بنابراین باید در زمینه اشتغال به آنها آموزش دهیم و همچنین برای اجرای طرح ها در منطقه مکران باید در سطح محلی، ملی و فراملی برنامه ریزی کرد تا علاوه بر ایجاد اشتغال در منطقه در خدمت توسعه کشور هم قرار بگیرد». ای کاش زودتر طرح های آقای دهقان برای تامين معیشت مردم بومی منطقه مکران رونمایی شود. اما این روزها اخبار توقیف، بیشتر از توسعه به گوش می رسد. این روزها در فرا ساحل؛ توقیف لنج ها و کشتی های سوخت، درساحل؛ توقیف مشک ماری سوخت و در بالادستی سرزمینی؛ توقیف نیسان های آبی سوخت و توقیف آدم های سوخته!     

امید که طرح توسعه مکران؛ در افق ۱۴۴۰ برای بومیان تعریفی غیر از این داشته باشد!: غرش نیروگاه و آب شیرین کن هایی که با نابود کردن دریا برای اهالی فلات مرکزی، برق و آب شرب تامین می کنند. پترو پالایشگاه هایی که آلاینده های آن در حلق ما میرود ولی مالیات و پرداخت هزینه های مسئولیت های اجتماعی آنان در پایتخت خرج می شود. منطقه و سازمان آزاد تجاری که بهشت آقازاده ها و آورده آن برای مردم بومی به سقف رسیدن نمودار فلاکت خواهد بود. اجازه بدهید حداقل؛ تماشای زیبایی رقص موج های مکران برای ما بومیان بماند!/