به گزارش خبرنگار مارین نیوز، سعید ایزدیان در سخنرانی خود كه عصر دیروز در مجمع عمومی دوسالانه مؤسسه ردهبندی ایرانیان ایراد شد؛ ضمن تبیین ابعاد این تحریمها، گزارشی از اقدامات انجامشده از سوی سازمان بنادر و دریانوردی جهت تقویت مؤسسات ردهبندی داخلی را نیز ارائه كرد.
متن كامل این سخنرانی، بدین شرح است:
مقدمه
از زمان صدور قطعنامه 1929 شورای امنیت سازمان ملل ومنظور نمودن چندین بند آن به فعالیتهای حملو نقل و صنایع دریایی کشور جمهوری اسلامی ایران، نگرانیها درباره كاهش سهم ایران در بازار حملونقل دریایی را دامن زده است. در كنار این امر، انتشار اخباری مبنی بر تحریمهای اضافی علیه ناوگان دریایی ایران توسط اتحادیه اروپا و آیاکس از طریق مؤسسات ردهبندی خارجی، پرسشها و ابهامات تازهای را دراینباره ظاهر ساخت. با توجه به اهمیت موضوع، مؤسسه ردهبندی ایرانیان ابعاد تحریمها و اقدامات مورد نیاز ایران برای مقابله با آن را مورد بررسی قرار داده است.
در پی این بررسیها، طرحی برای ارائه به مسئولین و مقامات عالیه مملکتی برای مقابله با تحریم مؤسسات ردهبندی خارجی در حملونقل و صنایع دریایی کشور ارائه شده است و انتظار میرود اینبار نیز کشور با همت عالیه، فرامین و بسترسازی مسؤولین محترم، ملت و دولت ایران از این گذرگاه حساس سربلند بیرون آید.
تبیین تهدید
طبق قوانین وعرف ملی و بینالمللی، کشتیهای تجاری در صورتی میتوانند اجازه ورود به بنادر مختلف دنیا را اخذ نمایند که در قدم اول، کلیه گواهینامههای ردهبندی فنی و ایمنی قانونی مشمول کنواسیونها، آییننامهها و مقررات ملی و بینالمللی را از مؤسسات ردهبندی مجاز دریافت نموده باشند. بنابراین، در صورت تحریم مؤسسات ردهبندی که هماکنون امور ردهبندی شناورهای ناوگان جمهوری اسلامی ایران را برعهده دارند، خطرات زیر حملونقل و صنایع دریایی کشور را تهدید خواهد کرد:
1. دریاگیر شدن کشتیها در هر محلی که در حال تردد و یا عملیات است.
2. سلب امکان همکاری با ناوگان از سوی کلیه صاحبان بار و کالا (بینالمللی و ملی).
3. حذف نقش کارشناس مسؤول بیمهگرها و عدم پذیرش و ریسک بیمهگرها برای بیمه اینگونه شناورها.
4. محدود شدن امکانات پشتیبانی و فنی در سطح دنیا به ناوگان
5. کاهش شدید و ناگهانی ارزش و اعتبار ناوگان تحت مالکیت
تعاریف
ردهبندی: به مجموعه عملیات و اموری که کشتی و یا سکوها و تأسیسات دریایی را بر اساس پارامترها و معیارهای دخیل در ایمنی دریانوردی درجهبندی میکند، ردهبندی اطلاق میگردد.
گواهینامههای فنی و ایمنی قانونی: گواهینامههایی است که بر اساس کنوانسیونها، آییننامهها و یا مقررات بینالمللی که دولت صاحب پرچم بدانها ملحق شده و یا مقررات و ضوابط ملی صادر میشود و این گواهینامهها قانونا جزء اسناد لاینفک شناسنامهای و ثبتی کشتی تلقی میگردد. لذا لازمه اصلی تردد و فعالیت حملونقل دریایی به شمار میرود.
گواهینامه ردهبندی: علاوه بر گواهینامههای فنی و ایمنی قانونی، مؤسسات ردهبندی بر اساس قواعد و استانداردهای خود مؤسسه، صادر مینمایند. این گواهینامه علاوه بر آنکه در مؤسسات بعنوان پیشنیاز صدور گواهینامههای پیشگفته تلقی میگردد، مبنا و پشتوانه اصلی پذیرش مسؤولیتهای مدنی، بیمهای و ریسک صاحبان بار و کالا نیز محسوب میشود.
تعریف و تبیین نقش و جایگاه فنی و قانونی مؤسسات ردهبندی
قانونا ردهبندی عضوی از شبكه ایمنی دریانوردی است كه سایر اعضای آن دولتهای صاحب پرچم، مالكان، كشتیسازیها، بیمهگرها، كشتیرانیها، بانكها و اجارهگرها میباشند. عمده مؤسسات ردهبندی در جهان برای حفظ اصول كلی خود در ساختار خود مواردی همچون غیردولتی (Non-Governmental)، غیرانتفاعی (Non-For-Profit)، تنظیمشوندگی خودكار (Self-Regulating Body)، شخص ثالت كاملا مستقل (Totally Independent Third Party) بودن را رعایت نمایند. در آیاكس (انجمن بینالمللی مؤسسات ردهبندی که صرفا یک نهاد صنفی است) به اصل استقلال و خود تنظیمشوندگی توجه بیشتری شده است.
زمینههای كلی و اساسی فعالیتهای مؤسسات ردهبندی را میتوان بـه دو دسته عمده بازرسیهای ردهبندی (Classification Surveys) و بازرسیهای قانونی (Statutory Surveys) به نیابت از طرف دولتهای صاحب پرچم برای كنوانسیونهای IMO كه دولت بدانها ملحق شده است، تقسیمبندی نمود.
امروزه مؤسسات ردهبندی با حفظ اصول كلی خود و هماهنگ با سازمانهای بینالمللی و دولتهای صاحب پرچم، استانداردها و خدمات خود را به صورت بینالمللی و یکپارچه ارائه میكنند و در این راه توانستهاند برای مراجع دریایی، مالكین شناورها، مسؤولین ایمنی در سطح ملی و بینالمللی، بیمهگران دریایی، كشتیسازها و تعمیركاران كشتی، سازندگان قطعات و تجهیزات، اجارهكنندگان كشتی، صاحبان كالا، بانكها و دیگر پیمانكاران و اشخاص ذینفع در حملونقل و صنایع دریایی مفید واقع شده و همچنین، بعنوان بازوی تحقیقات کاربردی در توسعه حملونقل و صنایع دریایی مطرح و جزء لاینفك طراحی، ساخت و بهرهبرداری در این صنعت مطرح شوند.
نقش ردهبندی و مؤسسات ردهبندی، در کنوانسیون بینالمللی ایمنی جان اشخاص در دریا(SOLAS)، و در پروتکل ۱۹۸۸ کنوانسیون بینالمللی خطوط بار کشتی(Load Lines)، نیز به رسمیت شناخته شده است که دولت جمهوری اسلامی ایران به تمامی کنوانسیونهای دریایی از جمله به این دو کنوانسیون بصورت کامل ملحق شده است. کشوری در دنیا وجود ندارد که به این دو کنوانسیون ملحق نشده باشد.
وضعیت کنونی ناوگان و چالشهای پیشرو در تحریم
در حال حاضر، ناوگان فعال تجاری از منظر پرچم دارای دو بخش عمده ناوگان تحت پرچم ایران و ناوگان تحت پرچم سایر کشورها (مالتا، هنگ کنگ، بارابادوس و...) و از منظر ردهبندی تحت کلاس مؤسسات ردهبندی عضو آیاکس و تحت کلاس اعضاء غیرآیاکس یعنی دو مؤسسه ردهبندی ایرانی داخلی با عناوین مؤسسه ردهبندی ایرانیان(ICS) که سازمانی مردمنهاد و غیرانتفاعی است و شرکت ردهبندی آسیا-كیش(ACS) که شرکتی خصوصی است، میباشند.
همه دولتها و مؤسسات ردهبندی فوقالذکر رسما و قانونا مکلف به رعایت رژیم حاکم در این عرصه مهم هستند.
بنابراین: ناوگان جمهوری اسلامی ایران در شرایط تحریم و از منظر ردهبندی مواجه با تهدید جدی و اقعی است. که با تشدید تحریمها حتی میتواند فرصت واکنش شایسته را از کشور سلب نماید و کشور را متحمل هزینههای جبرانناپذیر هنگفتی بنماید. لذا بر همه ما است که تدابیر اقتضایی لازم را برای برخورد به این تهدید مهم از قبل اندیشیده و راهکارهای متصور ترسیم گردند.
علاوه بر آن، در طول سالیان متمادی جامعه دریایی آرزوی تشکیل مؤسسه ردهبندی تمام عیار ملی را داشته است که برنامه اجرایی آن از سوی سازمان بنادر و دریانوردی تبیین شده است.
سازمان بنادر تاکنون اقدامات ارزشمند زیر را انجام داده است:
1. کمک در تأسیس مؤسسات ردهبندی ایرانی
2. کمک در ارتقاء کیفی و فنی این مؤسسات
3. تبیین رویکرد ورود سایر مؤسسات خارجی صرفا از طریق این مؤسسات و همکار شدن مؤسسه ردهبندی ایرانیان با KR از کره جنوبی و آسیا با RS روسیه
4. تلاش برای استقرار مفاد قطعنامههای بینالمللی مشمول IMO و سیستم مدیریت کیفیت مدنظر آیاکس در این مؤسسات
5. تلاش برای آموزش بازرسان این مؤسسات از طریق همکاران خارجی خود
6. ممیزی به موقع و آمادهسازی آنان برای طرح ممیزی داوطلبانه IMO
تببین راهکارها در طرح اقتضایی
خوشبختانه وجود مؤسسات داخلی همچون مؤسسه ردهبندی ایرانیان که با همت و درایت جامعه دریایی کشور از چند سال پیش با تأسیس آن، ظرفیتهای لازم را برای ایفای وظیفه و نقش ردهبندی بعنوان جایگزین و با چنین رویکری فراهم آوردهاند، اینک بستر لازم مهیا است. اما با راهکارهای تبیینشده در برنامه اقتضایی برای عبور از تحریم مؤسسات ردهبندی خارجی و به شرح زیر میتوان محدویتهای باقیمانده و مهم را نیز برطرف نمود:
1. پیگیری منسجم ایجاد مؤسسه ردهبندی تمام عیار بینالمللی در کشور که برنامه سازمان بنادر هم بر این است که هر مؤسسهای که با شرایط ، قوانین و عرف بینالملل انطباق داشته باشد؛ در پیشانی این حرکت قرار گیرد.
2. بازنگری شرایط، تکمیل و اصلاح قرارداد مجوز انجام بازرسیهای قانونی به نیابت از دولت جمهوری اسلامی ایران به منظور کسب آمادگیهای قانونی و حقوقی مورد نیاز. در حال حاضر، مؤسسات ردهبندی ایرانی در مقایسه با مؤسسات ردهبندی خارجی از نظر سطح مجوز از سازمان بنادر و دریانوردی ایران برای اعمال نقش کامل با محدودیتهایی مواجه است. لذا با ارتقای سطح این مجوز میتوان به مؤسسات ردهبندی ایرانی نیز نقش مؤثر برای جایگزینی کامل در امور ردهبندی شناورهای تحت پرچم تفویض نمود و با انجام این مهم، مشکل قانونی جایگزینی مؤسسات داخلی با مؤسسات خارجی برای ناوگان تحت پرچم کشور ایران حل خواهد شد.
3. اخذ مجوز از کشورهای صاحب پرچمی که شرکت کشتیرانی ج.ا.ا و ملی نفتکش ایران و یا سایر مالکان ایرانی دارای ناوگان تحت پرچم آنها هستند. هماکنون مؤسسات ردهبندی ایرانی از هیچکدام از دولتهای خارجی صاحب پرچم کشتیهای ملکی ایرانی دارای مجوز قانونی لازم نیستند. این موضوع میتواند از طریق مبادی دیپلماتیک و رایزنیهای مرسوم پیگیری و تسریع گردد و با انجام این مهم، مشکل قانونی جایگزینی مؤسسات داخلی با مؤسسات خارجی برای ناوگان تحت پرچم کشورهای خارجی نیز حل خواهد شد.
4. شروع مذاکره مؤسسه ردهبندی ایرانیان با مؤسسات ردهبندی غیرعضو آیاکس به منظور کسب آمادگیهای لازم در سایر کشورها برای انجام بارسیهای موردی در آن کشورها. انجام این مهم با تخصیص منابع و امکانات لازم میسرتر است.
5. شناسایی، ارزیابی و تائید صلاحیت کارشناسان و متخصصان ایرانی در سرتاسر جهان به منظور کسب آمادگیهای لازم جهت انجام امور بازرسی و ردهبندی از طرف سازمان بنادر و دریانوردی و مؤسسه ردهبندی ایرانیان. انجام این مهم با تخصیص منابع و امکانات لازم میسرتر است.
6. بکارگیری دفاتر و مراکز شرکتهای کشتیرانی در خارج از کشور
7. مذاکره با مؤسسه ردهبندی کره جنوبی KR (همکار فعلی مؤسسه ردهبندی ایرانیان که با این مؤسسه و سازمان بنادر و دریانوردی قرارداد سهجانبه دارد) به منظور تبیین شرایط جدید و احیانا تدوین روش جدید همکاری برای کمک در عبور از بحران.
8. مذاکره با همکاران ایرانی سایر مؤسسات ردهبندی خارجی که در ایران دفتر دارند و با کم شدن فعالیتها مجبور به ترک این دفاتر میشوند، برای پیوستن به موسسه ردهبندی ایرانیان
9. توجه به نقش بیمههای ایرانی و مذاکره برای هماهنگی و همکاری بیشتر
10. اخذ نیازمندیهای تأیید صلاحیت از بیمههای خارجی/ بینالمللی و اهتمام در اخذ صلاحیت
موسسات رده بندی ایرانیان و آسیا میخواهند ره صدساله را یک شبه طی نمایند، کارشناسان و صاحبنظران دریایی خود به انصاف قضاوت نمایند؛ در حالیکه این موسسات قادر به تدوین حتی یک خط قواعد رده بندی نبوده و صرفاً قواعد رده بندی موسسات عضو آیاکس را کپی مینمایند، درحالیکه یک آزمایشگاه مجهز دریایی در کشور وجود ندارد، درحالیکه کشتی سازی علی رغم سرمایه گذاریهای عدیده نتوانسته جایگاه واقعی خود را بیابد، صحبت از موسسه رده بندی داخلی با جایگاه بین المللی حداقل در آینده نزدیک شعاری فریبنده بیش نیست 
