- آقای مهندس! با توجه به فعالیت شركت شما در حوزه پوشش لوله‌های نفت و گاز، ارزیابی‌تان از وضعیت پوشش لوله در داخل كشور و بویژه پروژه‌های پارس جنوبی چیست؟
- ما پوشش‌های متداول را در بخش فراساحل به دو دسته تقسیم می‌كنیم. یكی، پوشش‌های ضدخوردگی است و دیگری، اندود بتونی یا Concrete Weight Coating. پوشش‌های نوع اول از لوله در مقابل خوردگی محافظت می‌كنند و پوشش‌های دوم، ضمن محافظت مكانیكی پوشش ضدخوردگی، لوله را سنگین می‌كنند تا بر نیروی شناوری غلبه كند. آنچه در ایران بعنوان پوشش ضدخوردگی متداول است و از سوی شركت نفت و گاز پارس در میدان پارس جنوبی تعیین شده است؛ Bitumen Enamel (قیر پایه نفتی) است. تصور ما این است كه این پوشش، باید گزینه آخر باشد. پوشش‌های خیلی بهتری هم در ایران و هم خارج از ایران وجود دارد كه می‌توان آنها را به كار گرفت. در هر حال در مورد این پوشش‌ها، وابستگی به خارج خیلی كم است.
- یعنی، الزام كارفرماست كه این پوشش به كار گرفته شود؟
- بله. این را Spec كرده و بر اساس همان هم، قرارداد EPC می‌بندد. Bitumen Enamel ارزان‌ترین و نازل‌ترین نوع پوشش ضدخوردگی است. ما در مجموعه خودمان تمام اجزای این پوشش را هم تولید و هم اجرا می‌كنیم؛ با این حال، معتقدیم كه در حال حاضر در هیچ كجای دنیا برای لوله‌ای كه قرار است 50 تا 60 سال طول عمر داشته باشد؛ از این پوشش استفاده نمی‌كنند.
- مثلا چه پوشش‌هایی را می‌توان استفاده كرد؟
- مثلا Fusion Banded Epoxy كه به اختصار FBE خوانده می‌شوند. این پوشش‌ها به صورت پودر هستند و در دنیا، قریب به60 سال سابقه كاربری دارند. از آمریكا و كانادا گرفته تا همین عربستان در بیخ گوش خودمان، همه از این پوشش استفاده می‌كنند. اصلا تا به حال از خودمان پرسیده‌ایم كه چرا عربستان از Bitumen استفاده نمی‌كند؟ مگر آنها هم، از خلیج فارس برداشت نمی‌كنند؟ دلیلش، نازل بودن این پوشش از نظر كیفی است. Bitumen جایی كاربرد دارد كه بخواهیم خط لوله‌ای با عمر كوتاه برپا كنیم؛ نه جایی مثل پارس جنوبی.
- شاید موضع كارفرما به دلیل اختلاف قیمت باشد...
- نكته قابل توجه همینجاست. اصولا هزینه پوشش نسبت به خود لوله فولادی بسیار ناچیز و در بالاترین میزان، كمتر از 5 درصد است. ما می‌رویم گران‌ترین و بهترین لوله‌ها را می‌خریم؛ اما برای محافظت آن، نمی‌آییم 2-3 درصد هزینه كنیم! در نتیجه، لوله‌ای كه باید 40 سال عمر كند؛ در كمتر از چند سال دچار مشكل می‌شوند. به همین دلیل، ما الآن در پارس جنوبی زمزمه‌هایی در زمینه شروع یا پیشرفت خوردگی خطوط لوله می‌شنویم. لذا، توصیه ما این است كه از پوشش‌های باكیفیت بهتر هم در سطح داخلی و هم در سطح خارجی خطوط لوله استفاده شود...
- شما این مسأله را با POGC مطرح كرده‌اید؟
- ببینید! دو تیپ مختلف با ما كار می‌كنند. آن شركتی كه سراغ ما می‌آید؛ یا پیمانكار است و یا ندرتا كارفرما. پیمانكار مانند IOEC یا صدرا كه می‌گوید من قرارداد EPC با POGC بسته‌ام و بابت این قرارداد هم، n تومان پول می‌گیرم كه از این رقم، میزان خاصی برای پوشش ضدخوردگی اختصاص دارد. حالا اگر من بخواهم یك ریال اضافه در این بخش هزینه كنم، باید از جیب خودم بپردازم؛ بنابراین، شما باید POGC را راضی كنید. اما وقتی به POGC بعنوان كارفرما هم مراجعه می‌كنیم؛ در آنجا هم می‌گویند كه قرارداد بسته شده و این كار، امكانپذیر نیست. باید با پیمانكار EPC مسأله را حل كنید! در نتیجه، ما در این چرخه می‌مانیم؛ حتی اگر بخواهیم پول بیشتری بابت پوشش بهتر نگیریم!
- عملكرد شركت نفت فلات قاره در این بخش، به چه شكل است؟
الآن، شركت نفت فلات قاره پوشش پلی‌اتیلن سه لایه را به پوشش قیر پایه نفتی ترجیح می‌دهد، این پوشش از نظر ما، بهتر از قیر پایه نفتی است؛ اما آن هم، راه‌حل بلندمدت نیست. اینها در حالی است كه ما در ایران، توان تولید بیش از 40 نوع پوشش لوله را داریم. چرا نباید از این توان استفاده شود؟ چرا رویكردهای حاكم بر اجرای پوشش خطوط لوله فراساحل در ایران اینقدر متفاوت از سایر كشورهای صاحب نفت و گاز است؟ چرا صنعت نفت ما از نظر استانداردهای پوشش و خط لوله، حتی با كشوری مثل عربستان اینقدر فاصله منفی پیدا كرده است؟ آن هم، در شرایطی كه دانش فنی، توان تولید و مجری آن را هم در داخل داریم. اصلا یكی از دلایلی كه ما آمدیم و تلاش كردیم كه خودمان پیمانكار شویم؛ جا انداختن این مسایل بود.
- استدلال كارفرماها در بكارگیری Bitumen چیست؟
- از ما می‌پرسند چرا در دریای شمال از این پوشش استفاده می‌شود؟ اما حرف ما این است كه آن كار با محاسبه انجام شده است. در جایی كه بشود از Bitumen استفاده كرد؛ نیازی به خرج اضافه نیست. اما در جایی مانند پارس جنوبی كه باید بهترین پوشش‌ها استفاده شود؛ باید این كار را بكنیم. متأسفانه تغییر و سنت‌شكنی نزد مدیران نفتی ما به یك تابو بدل شده است. در اینجا لازم است به مسأله جدی دیگری هم اشاره كنم. وقتی صحبت از پوشش لوله می‌شود؛ متأسفانه فقط پوشش سطح خارجی مدنظر است و نه پوشش سطح داخلی لوله كه اتفاقا از اهمیت بالاتری در پارس جنوبی برخوردار است. میزان استفاده از پوشش‌های داخلی در پارس جنوبی صفر است. اصلا پوشش داخلی معنا ندارد. دلیل آن هم این است كه پیمانكار می‌گوید وقتی من می‌روم و لوله مقاوم در برابر سیال ترش را از خارج تهیه می‌كنم؛ چرا دیگر پول پوشش داخلی بدهم؟ در صورتی كه این دیدگاه، از پایه غلط است. چرا كه لوله Sour Service كه در پارس جنوبی كاربرد دارد هم، خورده می‌شود؛ منتهی با نرخی كمتر از فولاد معمولی. این همان كاری است كه عربستان و سایر كشورها انجام می‌دهند و نتیجه هم گرفته‌اند. من نمی‌گویم با اجرای پوشش داخلی عمر خط لوله دو برابر می¬شود؛ اما اگر چند سال هم اثر داشته باشد، به معنی میلیون‌ها دلار سود است.
- بنابراین، شما معتقدید لوله‌گذاری در پارس جنوبی با مشكلات جدی مواجه است...
- در بخش پوشش لوله بله. هر چند در سایر بخش‌ها نقاط روشن زیاد دیده می‌شود. متأسفانه، برخی مسایل را رسانه‌ای نمی‌كنند. در حالیكه عنوان كردن مشكلات كمك به حل مشكل است. شنیده می‌شود كه برخی از لوله‌هایی كه در سال‌های گذشته بكار گرفته شده‌اند، الآن دچار مشكل خوردگی از داخل هستند. توصیه ما برای رفع این مشكلات آن است كه اولا، از بهترین نوع پوشش استفاده شود و ثانیا، پوشش داخلی را هم استفاده كنند.
- وضعیت در بخش پوشش‌های بتونی به چه شكل است؟
- برای اجرای این كوتینگ هم، روش‌های مختلفی وجود دارد. در ایران، دو روش اجرای اندود بتونی داریم كه توسط سه كارخانه انجام می‌گیرد؛ آریا اروند (زیرمجموعه تأسیسات دریایی)، صدف و شركت تولید پوشش لوله ماهشهر. این دو سیستم، كه یكی Wrap-on است و دیگری Impingement هركدام معایب و مزایایی دارند؛ ولی بطور كلی، سیستم Wrap-on از نظر كیفی در سطح بالاتری قرار دارد. ما فكر می‌كنیم در این بخش هم، باید خودمان را به‌روز كنیم و از بالاترین توان موجود، بهره ببریم. ما نباید فراموش كنیم كه یك دلیل اصلی تأخیر در اجرای پروژه‌های پارس جنوبی در 10 سال گذشته، همواره بحث كوتینگ و اندود بتونی بوده است. حالا كه خط تولید اندود بتونی پوشش لوله ماهشهر نیز وارد این بخش شده و همه هم به سرعت و توان آن اذعان كرده‌اند؛ توان داخلی برای اجرای سریع اندود بتونی پروژه‌های فراساحل كافی است. ولی با كمال تأسف، هنوز هم سلایقی وجود دارد كه در اندیشه احاله كار به خارج از كشور و یا نادیده گرفتن توان عملیاتی شركت‌هایی چون پوشش لوله ماهشهر است. با این نوع دیدگاه‌ها، عقب‌افتادگی ما از قطر نه تنها كم نمی‌شود، بلكه روز به روز افزایش خواهد یافت.
