در شرایطی که انتظار میرفت گرفتار شدن کشتی تحقیقاتی روسی در میان یخهای چهار متری قطب جنوب بعنوان اتفاقی عادی در زمینه فعالیتهای تحقیقاتی و گردشگری در این پهنه یخی تلقی شود، ناکامی یخ شکنهای چینی و استرالیایی در باز کردن مسیر آن زمینهساز نمایش قدرت میان مسکو، پکن، سیدنی و واشنگتن شد.
کشتی تحقیقاتی شوکالسکی با 22 خدمه حرفهای آن و 52 مسافر از بیست و پنجم ماه دسامبر 2013 در میان یخهای قطب جنوب گرفتار شده است.
این کشتی یخ شکن روسی در نقطهای واقع در حدود 180 کیلومتری شرق پایگاه دومون دورویل، متعلق به فرانسه، در میان یخهای قطب جنوب گرفتار شده و تلاشهای قبلی برای نجات کشتی یا انتقال سرنشینان آن نتیجه بخش نبود.
مسافران کشتی که گروهی متشکل از دانشمندان استرالیایی فعال در زمینه اکتشاف قطب جنوب و همراهان شان بودند، پنجشنبه هفته گذشته در یک عملیات پیچیده و دشوار توسط بالگرد ویژه یخ شکن چینی اژدهای برفی که آن نیز در فاصله اندکی از کشتی روسی گرفتار یخ شده؛ تخلیه و به یخ شکن استرالیایی آورورا منتقل شدند، اما خدمه کشتی در آن باقی ماندند.
پس از آنکه یخ شکنهای غول پیکر چینی و استرالیایی از عهده شکستن یخهای مسیر کشتی تحقیقاتی شوکالسکی برنیامدند، حال آمریکاییها وارد گود شده و اعلام کردهاند که یخ شکن غول پیکر ستاره قطبی را برای بازگشایی مسیر راهی قطب جنوب میکنند.
البته چینیها پس از اینکه کشتی یخ شکن شان به نام اژدهای برفی در فاصله 30 گرهی کشتی تحقیقاتی روسی متوقف شد، در یک ابتکار عملیاتی با استفاده از بالگرد موفق شدند 52 خدمه گرفتار در یخ شوکالسکی را نجات دهند.
همین اقدام حساسیت آمریکاییها را برانگیخت و آنان به روال مانور قدرت میان قدرتهای بزرگ جهانی در عرصههای مختلف این بار بر آن شده اند که از فرصت پیش آمده برای نجات کشتی تحقیقاتی روسی از میان یخهای چهار متری قطب جنوب، پیشرفتهای خود در عرصه کشتیسازی را به رخ رقبای بینالمللی خود به ویژه چینیها و روسها بکشند.
هر چند مطابق کنوانیسونهای بینالمللی رایج که به امضای اغلب کشورها از جمله آمریکا رسیده، خدمه کشتیها در مواقع بحرانی و اضطراری موظف به کمک همدیگر هستند؛ اما آمریکاییها در راستای رویکرد تبلیغاتی خود برای بهره گیری از هر موقعیت ممکن از وضعیت پیش آمده درباره گرفتاری یخ شکن چینی و کشتی تحقیقاتی روسی نیز برای نمایش قدرت دریایی خود استفاده میکنند.
البته دریابان پل اف. تسوکونفت، فرمانده گارد ساحلی آمریکا در اقیانوس آرام، در اطلاعیهای اعلام کرد: بالاترین اولویت ما ایمنی حیات در سطح دریاها است و همین امر دلیل اصلی سفر دریایی ما برای کمک به دو کشتی گرفتار شده است.
تسوکونفت افزود: ما همیشه در حال آماده باش و موظف به ارایه کمک در دورافتادهترین و خشنترین مناطق روی کره زمین هستیم.
در این راستا، ایگور کیسلوف، ناخدای کشتی تحقیقاتی روسی، گرفتار اعلام کرد که خدمه تحت فرمان وی در تلاش برای حفظ کشتی خود در وضعیت انجام سفر دریایی تا رسیدن یخ شکن سنگین آمریکایی ستاره قطبی میباشند.
کیسلوف با اشاره به اظهارات مقامهای مسؤول سازمان ایمنی دریایی استرالیا مبنی بر حرکت یخ شکن سنگین آمریکایی ستاره قطبی از سیدنی برای نجات کشتی تحقیقاتی روسی شوکالسکی و یخ شکن چینی اژدهای برفی پیشبینی کرد که کشتی آمریکایی با توجه به سرعت 12 گره دریایی آن دوازدهم ماه جاری میلادی (یک هفته بعد) به محل حادثه برسد.
ناخدای کشتی تحقیقاتی روسی در عین حال گفت که این تنها برآورد اولیهای است و همه چیز به شرایط آب و هوایی بستگی دارد.
البته آمریکاییها در ابتدای گرفتار شدن کشتی تحقیقاتی روسی شوکالسکی در میان یخهای قطب جنوب اشتیاقی به تلاش برای مشارکت در نجات کشتی و مسافران آن نشان ندادند، اما حال پس از رسانه ای شدن این رویداد و بویژه نجات 52 مسافر گرفتار کشتی متشکل از دانشمندان، گردشگران و روزنامهنگاران توسط بالگرد چینی، مقامهای آمریکایی نیز به این فکر افتاده اند که با شرکت در این مسابقه قدرت ضمن نمایش حس انساندوستانه خود از فرصت پیش آمده برای به رخ کشیدن توانمندیهای کشتیسازی خود بهره ببرند.
ناخدای کشتی تحقیقاتی روسی گرفتار شده در قطب جنوب در خصوص توانمندیهای یخ شکن آمریکایی ستاره قطبی میگوید: این کشتی با سرعت سه گره دریایی در ساعت توانایی شکستن یخهایی به ضخامت 1.8 متر را دارد و یخهای با ضخامت شش متر را نیز با سرعت پایینتر از این میتواند بکشند.
وی اضافه میکند: با توجه به اینکه ضخامت یخهای محل گرفتار شدن کشتی تحقیقاتی شوکالسکی 3 تا 4 متر است و در برخی موارد قطر قطعات یخی به پنج متر نیز میرسد، به احتمالی زیاد میتوان انتظار داشت که یخ شکن آمریکایی مسیر خود را به سمت ما باز کند.
کیسلوف ادامه داد: همه چیز در کشتی ما عادی است. خدمه به کارهای روزمره خود ادامه میدهند و حال شان خوب است. هر کسی این نکته را درک میکند که ستاره قطبی میتواند ما را به آبهای زلال (اقیانوس) راهنمایی کند.
وی میگوید: با این وجود هوا خوب نیست. باد تند جنوب به غرب با سرعت 14 متر بر ثانیه میوزد و کولاک عمق دید را به 300 متر کاهش داده است. ما با یخ شکن چینی اژدهای برفی نیز که در فاصله 21.8 کیلومتری ما گیر افتاده است، ارتباط رادیویی مستمر داریم و قرار گذاشته ایم که در موارد لازم به همدیگر کمک کنیم.
در همین حال، آلیسون کانروی، رییس گارد ساحلی ایالات متحده آمریکا، اعلام کرد که یخ شکن سنگین ستاره قطبی برای نجات کشتی تحقیقاتی روسی از اسارت یخ به قطب جنوب اعزام شده است.
کانروی گفت: مسوولان یخ شکن آمریکایی پیامی از مسؤولان سازمان ایمنی دریایی استرالیا در سیدنی مبنی بر گرفتار شدن دو کشتی - شوکالسکی روسی و اژدهای برفی چینی- در یخهای قطب جنوب دریافت کردهاند. ستاره قطبی ظرف یک هفته به محل حادثه میرسد.
بدیهی است که فرماندهان و خدمه کشتیهای روسی و چینی گرفتار شده در یخهای قطب جنوب در اصل علاقه ای به نجات خود توسط کشتی آمریکایی ندارند و از سر ناچاری و برای رفع خطر به رسیدن یخ شکن ستاره قطبی امید بستهاند.
میتوان بهترین نمود این ادعا را در اظهارات اخیر ایگور کیسلوف، ناخدای کشتی تحقیقاتی روسی شوکالسکی، در مصاحبه با ایتارتاس دید که اظهار داشت: امیداوریم وضعیت وزش باد تغییر کند تا ما بتوانیم خودمان از میان یخها رها شویم، هر چند در این ارتباط به کمک کشتی یخ شکن آمریکایی نیز امید بسته ایم.
ناکامی چینیها در گشودن مسیر کشتی تحقیقاتی روسی و ورود آمریکا به این مسأله، نگرانی پکن را از ضعف در عرصه ساخت کشتیهای یخ شکن دامن زده و آنان را به اجرای طرحهای جدیدی در این زمینه رقابتی واداشته است.
در این راستا، خبرگزاری دولتی شینهوا به نقل از کیو تانژو، رییس اداره اقیانوس شناسی سازمان اکتشافات قطبی چین، اعلام کرد که پکن تصمیم گرفته یخ شکن جدیدی بسازد که کوتاه تر از یخ شکن اژدهای برفی است و در دو طرف خود مجهز به تیغههایی است که میتواند یخهایی با ضخامت یک و نیم متر را بشکند.
هر چند شینهوا به نقل از مقام دولتی چین اعلام کرده که تصمیم برای ساخت یخ شکن جدید از قبل اتخاذ شده است، اما به نظر میرسد که ناکامی اژدهای برفی بعنوان تنها یخ شکن موجود چینیها و نماد توانمندیهای اکتشافی این کشور در یخ قطبی در باز کردن مسیر کشتی تحقیقاتی روسی گرفتار شده و گیر کردن خود اژدهای برفی در آنجا دلیل اصلی اتخاذ چنین تصمیمی از سوی مقامهای پکن است.
این مقام اداره اقیانوس شناسی چین همچنین اعلام کرده که یخ شکن جدید ساخت این کشور تنها برای انجام فعالیتهای تحقیقاتی میدانی استفاده خواهد شد و کاربرد حمل و نقلی نخواهد داشت.
این در حالی است که یخ شکن چینی اژدهای برفی در فاصله 22 کیلومتری کشتی تحقیقاتی روسی شوکالسکی از حرکت بازماند و خود نیز نتوانست مسیر طی شده را برگردد، زیرا تیغههای آن تنها توانایی شکستن یخهایی به ضخامت 1.2 متر را دارند.
در همین حال، یکی از خبرنگاران خبرگزاری شینهوا که در عرشه یخ شکن اژدهای برفی است؛ گزارش داد که بوران شدید در روز یکشنبه موجب شده کشتی به یک سمت متمایل شود، به طوری که فعالیت خدمه با دشواری مواجه شده است، هر چند به گفته وی ذخیره غذایی و آب کافی برای یک دوره طولانی در یخ شکن موجود است.
کشتی تحقیقاتی روسی شوکالسکی که خود نیز یک یخ شکن است، در نظر داشت تا مسیری را دنبال کند که سر دوگلاس ماوسون، زمین شناس و کاشف قطبی استرالیایی، در سالهای 1911 تا 1914 پیموده بود.
ماوسون به مدت یک سال در این محل در محاصره یخ قرار گرفت و در این مدت دو عضو گروه او جان خود را از دست دادند.
پژوهشگران در کشتی روسی گرفتار شده در یخهای قطب جنوب همان آزمایشهایی را انجام میدادند که گروه ماوسون انجام داده بود تا با مقایسه نتیجه کار با نتایج کار او، سرعت ذوب یخهای اقیانوس منجمد جنوبی را تعیین کند.
یخ شکن آمریکایی ستاره قطبی اوایل دسامبر پارسال شهر بندری سیاتل بعنوان لنگرگاه اصلی خود را برای شرکت در مهمترین مأموریت دریایی اش موسوم به عملیات یخ عمیق به منظور باز کردن مسیری از تنگه یخ زده مک موردو جهت تأمین آذوقه و سوخت مورد نیاز ایستگاه تحقیقات قطبی مک موردو، در جزیره راس، ترک کرد.
گفته میشود که ستاره قطبی تنها یخ شکن سنگین گارد ساحلی آمریکاست.
حال اگر یخ شکن سنگین آمریکایی ستاره قطبی در مأموریت خود برای نجات کشتی تحقیقاتی روسی و یخ شکن چینی گرفتار شده در قطب جنوب موفق شود، موفقیتی نمادین برای صنعت کشتیسازی آمریکا در برابر رقبای چینی و روسی خواهد بود.