فراهم کردن زمینه های لازم برای ارتقای ظرفیت داخلی اهمیت زیادی دارد

پایگاه خبری – تحلیلی دریایی ایران، مارین نیوز در نظر دارد مجموعه گفت و گو هایی را با اساتید و دانشگاهیان جهت تسهیل رابطه دانشگاه و صنعت تهیه کند و در سایت مارین نیوز بازتاب دهد. در همین راستا گفت و گویی اختصاصی با دکتر مجید کریمی راد انجام داده ایم؛ او فارغ التحصیل مهندسی مکانیک از دانشگاه صنعتی شریف است و سابقه فعالیت در صنعت دریایی ایران و شرکت صدرا را دارد. وی تز دکترا خود را در زمینه Marine Structure سازه های دریایی انجام داده و در فوق دکترا با تمرکز بر بخش انرژی همین زمینه را ادامه داده است. او هم اکنون در موسسه Marine Tech که با دانشگاه علم و فناوری نروژ جوینت است، فعالیت دارد، گفت و گو را در ادامه می خوانید:

ببینید صنعت دریایی ما با بسیاری از کشورها متفاوت است، چون موقعیت ما استراتژیک است و از نظر لجستیک هم اهمیت بالایی دارد. موضوع دیگر مسئله تجاری است که به نظرم خیلی باید برای ما اهمیت داشته باشد، در زمینه تجاری هم کشتی های ترابری، نفتکش ها و همچنین بخش نفت و گاز دارای جایگاه ویژه ای است. از سال 2000 که من وارد دانشگاه شدم، این صنایع همواره نوسان داشتند و به تناسب شرایط در بخش های مختلف بدتر یا بهتر می شدند. ببینید دانشگاه تنها جایی است که در آن مثلا یک  استاد 30 سال در زمینه ای کار می کند و خبره می شود و در طول زمان آموخته ها و تجربیات خود را در اختیار صنعت قرار می دهد. مثلا در زمینه هیدرودینامیک یا CFD استاد شناخته شده ای وجود دارد. در واقع ادامه دار بودن این موضوع برای تولید علم بسیار حائز اهمیت است، چون یک سری از اطلاعات و فناوری هایی که الان وجود دارد- و ما هم نیاز داریم-  به ما فروخته نمی شود و از طرفی بخشی از فرایند انتقال تکنولوژی در کشور به صورت ناقص انجام می شود؛ منظور اینکه برای دریافت این تکنولوژی ها ما به نیروهای متخصص نیاز داریم تا دقیق و درست این کار انجام شود. یعنی این حقیقتی است که برای فهم و تحلیل دقیق پکیج های علمی یا نرم افزاری که مثلا از کره، چین، نروژ یا هرجای دیگری وارد کشور می شود، به نیروهای دانشگاهی متخصص لازم داریم. من نمی گویم این نیروها در کشور وجود ندارد، اما باید اهمیت بیشتری برای این موضوع قائل شد. 

ببینید در حال حاضر بررسی های اولیه طراحی ها خیلی وقت ها در مراکز علمی و دانشگاهی انجام می شود، این کار خوبی دیگری که دارد این است که به واسطه دانشگاه، از طریق Joint Program هایی که وجود دارد در زمینه علمی با هم ارنباط دارند. به نظرم صنایع تجاری و نظامی باید این اطلاعات را در اختیار هم قرار دهند، از طریق دانشگاه این موضوع راحت تر اتفاق می افتد. من فکر می کنم اگر دانشگاه های ایرانی فعالیت های خارجی داشته باشند، مثلا در زمینه Work Shop ها و کنفرانس هایی که شرکت می کنند فکر می کنم در آینده بسیار موثر و راهگشاست.

ببینید اینکه شرکت X یا Y نیروهای خود را به خارج از ایران بفرستند صرفا بد نیست، اما با شما موافقم و این اتفاق در داخل می افتد. اما چیزی که من در کشورهای دیگر دیدم این بوده است که شرکت ها در حال حاضر که به دانشجوها نگاه می کنند آن ها را به عنوان سرمایه های آینده تلقی می کنند، البته این موضوع در عمل هم اتفاق می افتد و در حد صحبت باقی نمی ماند. دانشجوی فوق لیسانس که الان دارد تربیت می شود نیروی کار آینده شرکت ها است  و این شرکت می آید و روی آن ها از همین اکنون سرمایه گذاری می کند. این سرمایه گذاری معانی متفاوتی دارد، گاهی با شخص روبرو می شوند و افراد نخبه را جذب می کنند ولی به صورت کلی حمایت مالی و اطلاعاتی که از استادها انجام می دهند و یا Joint Program هایی که به وجود می آورند در دراز مدت آینده شرکت را گارانتی می کند با این استدلال که افراد متخصص و ماهر به صنعت منتقل شود. مثلا فرض کنید شرکت استات اویل سالانه تعدادی فاند در اختیار دانشگاه برای برگزاری سمینار و Work Shop و تعریف Case Study  ها قرار می دهند که در راستای هدف نهایی شرکت است. پس یکی از راههای ترغیب این است که نیروی متخصص آینده و حتی می شود گفت در سطح بالاتر و اگر بخواهیم با شایسته سالاری به آن نگاه کنیم، مدیران ارشد این شرکت ها همین دانشجویان هستند. یعنی 20 سال دیگر از هم اکنون مدیر شرکت X همین دانشجو خواهد بود. موضوع دیگر اینکه در حال حاضر اینها خودشان روی خیلی مسائل کار می کنند. مثلا دانشجویان PHD مباحث و تئوری های   Practicalرا بررسی کنند و این اتفاق هم اکنون هم افتاده است وبه مرور زمان افزایش یافته است. چیزی که دیده می شود این است که خیلی از تزها واقعا به سمت اجرایی شدن پیش می رود، یعنی مشکلات صنعت دیده می شود، بررسی می شود و در دانشگاه دنبال می شود. یکی از وظایف مهم دانشگاه این است که نیاز آینده صنعت را از قبل بتواند تشخیص دهد، به این صورت که میتینگ هایی برگزار شود، ارتباط بین افراد در صنعت و دانشگاه وجود داشته باشد و موضوعات و مسائل به بحث گذاشته شود، فکر می کنم کمک بزرگی است.

من فکر می کنم این موضوع حتی فراتر از دستور مدیران است، چون در دنیا این موضوع آنچنان هضم شده است که نیازی به دستور اشخاص نیست، شاید پنجاه سال پیش به چنین ابلاغیه هایی نیاز بود. این موضوع به صورت اختصاص دادن بودجه و ارائه فاندها باید دنبال شود، برای روشن تر شدن موضوع مثالی می زنم: یکی از سخت ترین استانداردهایی که وجود دارد برای DNV هست که شبیه BV و LR و... است، فقط اینکه پایه آن در نروژ است و خیلی هم سختگیرند، با این حال چند وقت پیش ما دیدیم که یکی از سکوهایی که شرایط سختی داشت- به این دلیل که در معرض ضربه امواجی بود که از ارتفاعی بالاتر رفته بود-  اولین کاری که انجام شد این بود که جلساتی با شرکت «استیت» داشتند که خب صاحب فکر هستند، اتفاق بعدی این بود که هم اکنون یک JIP  (join industrial program)در حال تعریف شدن است که هماهنگ کننده آن Marine Tech است و قصد دارند دوباره تست هایی را انجام دهند و بازبینی هایی را انجام دهند، تا دلیل وقوع چنین اتفاقی را پیدا کنند. ما می توانیم این مثال را بسط دهیم.

بحث دیگر اینکه  صنعت دریایی با صنعت نفت گره خورده است و با بخش های نظامی هم ارتباطات تنگاتنگی دارد. من فکر می کنم می توان در دانشگاه های معتبر داخلی حتی برای پروژه های نظامی دریایی به صورت غیرملموس کارهای بزرگی انجام داد. از طرف دیگر دانشگاه ها هم خودشان می توانند پیش قدم شوند؛ چون دانشجو باید تز و پروژه ای را باید انجام دهند، ارتباط با صنعت در اینجا نقش پراهمیتی دارد، به این صورت که تز مرتبط با پروژه های جاری در صنعت و تمرکز بر روی مباحث جاری صنعتی انجام شود. اینکه فقط منتظر باشیم که وزارت دفاع، نفت و شرکت های بزرگ دولتی سراغ دانشگاه بیایند چندان درست نیست، دانشگاه هم خودش باید در این مسیر گام بردارد.

نکته ای که قبلش باید بگویم، شرکت های معتبری را از نزدیک دیدم که واقعا معتقدند بزرگترین سرمایه هر شرکت و دانشگاهی نیروها و افراد هستند. در دانشگاهها ارتباط دانشجوها و Team Work برای تحلیل مسائل نمود بیشتری دارد، ارتباطات داخلی و خارجی بسیار اهمیت دارد. اساتید می توانند این موضوع را خیلی خوب جلو ببرند و دامنه دار کار کنند، اگر امسال پروژه هایی را در زمینه ای طرح می کنند سال های بعد به این کار ادامه دهند و در کنارش دانشجوها را به همدیگر لینک کند، به این صورت که سیستم رقابتی را در غالب همکاری گروهی به وجود بیاورد. از طرفی با برگزاری سمینارها و همایش ها و میزگردهای تخصصی می توان ایده ها را پایه ریزی کرد. البته سیاست گذاری های مدیران ارشد دولتی بسیار اهمیت دارد ولی این برنامه ها باید به صورت بلند مدت باشد تا نتیجه نهایی خوشایند باشد. 

ما باید از این فرصت به صورت بهینه استفاده کنیم، ولی باید شرایط برد- برد را هم در نظر گرفت، هدف این است که با ورود سرمایه و تکنولوژی، نیروی داخلی علم جدید یاد بگیرد و صنعت ارتقا پیدا کند. در این راستا همه فعالان باید از خود بپرسند "چرا، چطور و چگونه" این مهم امکان پذیر است. فراهم کردن زمینه های لازم برای ارتقای ظرفیت داخلی اهمیت زیادی دارد. مثلا زمانی که BP یا TOTAL یا هر شرکت دیگری مثلا در زمینه حفاری فعالیت می کند، ما باید بهترین و زبده ترین نیروها را  مهیا کنیم. یعنی نوعی شایسته سالاری باید در این موارد وجود داشته باشد. مسئله دیگر تغییر نیروها با عوض شدن مدیران و مسئولان است این کار درست نیست و به واقع هدر دادن نیروها و تجربه هاست.