منابع نفتی و گازی دریای خزر ذخیره‎ ای استراتژیک برای آیندگان

مارین نیوز - دریای خزر بعد از منطقه خلیج فارس و سیبری سومین منبع انرژی جهان است که بر اساس اعلام سازمان انرژی جهانی مجموع ذخایر تایید شده  نفت ‎خام و گاز طبیعی دریای خزر بالغ بر ۱۰۰ میلیارد بشكه نفت و ۱۲ تریلیون متر مكعب گاز تخمین زده شده، ارقامی که به وضوح نشان می ‎دهد دریای خزرعلاوه بر موقعیت ژئوپلتیک، به لحاظ ذخایر نفت و گاز از اهمیت زیادی برای کشورهای حاشیه دریای خزر برخوردار است.

علی رغم اینکه در طی سال های دور هیچگونه چشم انداز و افق روشنی برای وجود منابع هیدروکربوری در دریای خزر وجود نداشت، پس از پیروزی انقلاب اسلامی و در دوران شکوفایی و بومی سازی علم و تکنولوژی با توجه به اعمال تحریم های ظالمانه كشورهای غربی، فرزندان ایران زمین به این باور رسیدند که منابع خدادادی نفت و گاز صرفاً در گوشه شمالی و غربی دریاچه خزر و برای بعضی از همسایگان خزر نیست و اثبات وجود ذخایر مطمئن و قابل توجه نفت و گاز در خزر جنوبی به مدد  تلاش و کوشش فراوان متخصصین شرکت نفت خزر به عنوان پیش قراول و پرچم دار این حرکت عظیم محقق شد.

در واقع پس از سال ها تلاش، مطالعات علمی، تحقیقاتی و زمین شناسی، كشفیات بدست آمده در خزر جنوبی علی رغم وجود هرگونه سابقه و تجربه ایران در ساخت سازه های عظیم دریایی و عدم در دست داشتن تکنولوژی ها و فناوری های پیچیده مختص حفاری در آب های عمیق رقم خورده است و امروز با افتخار و سربلندی اعلام می كنیم متخصصان و فرزندان ایران زمین در حوزه حفاری آب های عمیق دریای خزر و كشف طلای سیاه از دل خزر فعل خواستن توانستن را صرف نمودند.

متخصصان شركت نفت خزر از سال ۱۳۷۷ با انجام مطالعات وسیع ژئوفیزیكی، زمین شناسی و مهندسی نفت به نتایج مثبتی به لحاظ وجود منابع غنی هیدروكربور در بخش جنوبی آب های عمیق دریای خزر پی بردند، به طوری که امروز قویاً اعلام می كنیم بر اساس مطالعات انجام شده، ۴۶ ساختار كوچك و بزرگ نفتی كه در اعماق بین ۵۰۰ تا ۸۰۰ متر با ذخایر بالغ بر ۴۸ میلیارد بشکه نفت و گاز شناسایی شده است و بر اساس همین تلاش های علمی و مطالعات ارزشمند زمین شناسی نیاز به ساخت یك سكوی حفاری نیمه شناور برای عملیات حفاری و اكتشاف در دریای خزر جزو اهداف و اولویت های شركت ملی نفت ایران قرار گرفت و عملیات اجرایی ساخت سکوی نیمه شناور ایران امیرکبیر با قابلیت حفاری تا عمق ۶۰۰۰ متر زیر بستر دریا با همكاری شركت های توانمند ایرانی به سرانجام رسید و نهایتاً در سال ۱۳۸۸ ساخت این سازه عظیم و منحصر به فرد و مجهز به فناوری های پیچیده با وزنی حدود ۱۵۰۰۰ تن كه بعنوان یكی از چالش های نفس گیر و پیچیده برای شركت نفت خزر بود با عبور از مشكلات فراوان وارد مدار عملیاتی شد و امروز سكوی نیمه شناور امیركبیر به عنوان نمادی از حاكمیت جمهوری اسلامی ایران و نگین درخشانی از تبحر، دانش و فن آوری و به عنوان برگ زرینی در تالار افتخارات صنعت نفت كشور در پهنه دریای خزر خودنمایی می کند.

این سكوی منحصر به فرد تابحال با انجام عملیات موفقیت آمیز حفاری دو حلقه چاه اکتشافی در میدان سردار جنگل تابو حفاری در آبهای عمیق دریای خزر را شکسته به گونه ای که امروز به جرات می توان ادعا کرد با توجه به تجربیات ارزنده شركت نفت خزر در حفاری و اكتشاف در آبهای عمیق، ریسک عملیات حفاری جهت فعالیت های توسعه و تولیدی به نسبت گذشته بسیار پایین آمده است.

یكی از چالش های مهم شركت نفت خزر پس از ساخت سكوی عظیم حفاری امیركبیر موضوع نگهداری، تعمیرات و راهبری آن بود كه با توجه به فناوری های پیچیده سكوهای نیمه شناور در بدو امر تا حدود بسیار زیادی وابسته به كشورهای خارجی بودیم ولی امروز به مدد صنعتگران، متخصصین و پیمانکاران ایرانی مباحث راهبری ، نگهداشت و تعمیرات این سازه منحصر به فرد در طی این سال ها به تدریج از وابستگی ۸۰ درصدی به كمتر از ۲۰ درصد رسیده است، به گونه ای که کلیه عملیات راهبری و نگهداشت و تعمیرات  این جزیره آهنی كه مجهز به ۸۹ سیستم از سامانه های مختلف، پیچیده و منحصر به فرد می باشد توسط متخصصین و پیمانکاران ایرانی در حال انجام است.

یكی از استراتژی ها، اقدامات ارزشمند و سرمایه گذاری های مهم شركت ملی نفت ایران در منطقه شمال كشور و سواحل شهرهای نکا و بهشهر ایجاد حوضچه آرامش و اختصاص محدوده بسیار وسیع پشتیبانی و عملیاتی، پایگاه تعمیراتی برای كشتی ها ، مخازن ذخیره سازی و خطوط لوله انتقال نفت و گاز بوده است كه این مهم زمینه را برای ورود به مرحله توسعه و تولید از دریای خزر بیش از پیش فراهم نموده است.

از جمله دیگر اقدامات مهم شركت نفت خزر بجز ساخت سكوی حفاری امیركبیر می توان به ساخت ۳ فروند شناور چند منظوره پشتیبانی از سکو (کاسپین ۳،۲،۱) - احداث پایگاه پشتیبانی و احداث اسکله و حوضچه آرامش برای انجام عملیات اکتشاف و حفاری، انجام ۴۸۰۰ متر حفاری در آب های عمیق خزر، كسب تجارب علمی و دستیابی به اطلاعات ارزشمند اكتشافی آب های عمیق دریای خزر، افزایش همكاری های منطقه ای با كشورهای حاشیه دریای خزر در حوزه های ایمنی، حفاظت از محیط زیست و مشارکت های نفتی، امضای تفاهم نامه های متعدد همکاری با شرکت های داخلی و بین المللی و متخصص فعالیت در آب های عمیق، انجام طرح ها و پروژه های زیست محیطی مطابق با استانداردهای آب عمیق و برگزاری مانور های آمادگی مقابله با انتشار احتمالی آلاینده های نفتی، انجام تحقیقات و چاپ چندین کتاب در زمینه ژئوفیزیک و زمین شناسی دریای خزر، همکاری با مراکز علمی و دانشگاهی در خصوص توسعه علمی و پژوهشی حوزه انرژی و زمین شناسی دریای خزر، اخد گواهینامه‌های ISO ۹۰۰۱ ،ISO/ TS ۲۹۰۰۱ ،ISO ۱۴۰۰۱ ،ISO۴۵۰۰۱ و راهنمای HSE-MS امضاء سند همكاری بین جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان در زمینه بهره برداری مشترك از ظرفیت های خزر، امضاء تفاهمنامه همکاری بین شرکت ملی نفت ایران و شرکت ORG نروژ برای مطالعه توسعه میدان سردار جنگل و بلوک های اکتشافی ۲۴، ۲۶ و ۲۹ دریای خزر اشاره كرد. 

امروز می توانیم با سربلندی اعلام کنیم کلیه اقدامات، مطالعات و بسترسازی های لازم و پیشران برای گام نهادن در مسیر توسعه و تولید نفت و گاز از ساختارها و میادین نفتی شناخته شده متعلق به آب های جمهوری اسلامی ایران در دریای خزر به دست متخصصین توانمند شركت نفت خزر محقق شده و جمهوری اسلامی ایران برای اولین بار در منطقه خاورمیانه وارد باشگاه فعالیت های نفت و گاز در آبهای عمیق جهان گردیده است  و دانش و تولیدات لازم را به گونه ای کسب نموده که کشورهای همسایه خزر خواهان همکاری و انتقال این تجربیات برای آنان هستند.

با توجه به بسترسازی های صورت گرفته چنانچه عبور از مرحله اکتشاف به مرحله توسعه و تولید در اولویت اهداف و برنامه های وزارت نفت قرار گیرد با افتخار می توانیم اعلام کنیم که تمامی بسترها، تجهیزات، دانش، تخصص، نیروی انسانی و امکانات برای این امر مهیا و فراهم می باشد و در هر صورت كشف این ذخایر عظیم خدادادی در دریای خزر هدیه ای برای آیندگان و نسل های آینده كشور عزیزمان است و باید اذعان كرد تلاش ها، مطالعات، اقدامات و كشفیات انجام شده در خزر می تواند در ارتقاء جایگاه ایران از نظر ذخایر هیدروكربوری در مجامع بین المللی نقش آفرین بوده  و اثری پر رنگ داشته باشد.