به گزارش پایگاه خبری تحلیلی مارین نیوز به نقل از روزنامه دریایی اقتصاد سرآمد، مرتضی فاخری، دکتری مدیریت راهبردی و کارشناس ارشد حمل و نقل دریایی در مقالهای اختصاصی برای این نشریه به بررسی چالشها و راهکارهای مرتبط با حوزه آموزشهای لجستیک بندری پرداخته است که بخش پایانی این نوشتار را در ادامه میخوانید:
مراکز آموزشی لجستیک
مراکز آموزشی لجستیک، بهویژه در زمینه لجستیک بندری و حملونقل دریایی، نقش مهمی در تربیت نیروی کار متخصص و ماهر دارند که میتوانند به بهینهسازی فرآیندهای بندری، حملونقل، و مدیریت زنجیره تأمین کمک کنند. این مراکز معمولاً به عنوان پل ارتباطی میان صنعت و آکادمی عمل کرده و به آموزش و پژوهش در زمینههای مختلف لجستیک و حملونقل میپردازند. در ادامه، درباره ساختار، اهداف، و اهمیت مراکز آموزشی لجستیک توضیح میدهیم:
آموزش لجستیک بندری در ایران؛
نواقص و کمبودها
با توجه به پتانسیلهای عظیم کشور در زمینه حملونقل دریایی و فعالیتهای بندری، همچنان با چالشها و نواقصی روبهرو است که به بهبود عملکرد این حوزه کمک میکند. در زیر به برخی از نواقص و چالشهای موجود در آموزش لجستیک بندری در ایران اشاره میکنیم:
۱.کمبود دورههای تخصصی و کاربردی
بیشتر دورههای آموزشی در ایران در حوزه لجستیک بندری به صورت تئوری و عمومی برگزار میشوند و از برنامههای عملی و کاربردی فاصله دارند. به همین دلیل، دانشجویان و متخصصان قادر به کسب تجربه عملی از طریق شبیهسازیها، کارآموزیها یا پروژههای واقعی نیستند.
راهحل: نیاز به ایجاد دورههای تخصصی و کارگاههای عملی در زمینههایی چون مدیریت عملیات بندری، ترخیص کالا، استفاده از تجهیزات بندری و تکنولوژیهای نوین مانند اتوماسیون بندری و هوش مصنوعی است.
۲. عدم بهروزرسانی سریع محتوا با تحولات جهانی
سرعت تحولات در زمینه لجستیک بندری و حملونقل دریایی به شدت افزایش یافته، اما برنامههای آموزشی در ایران اغلب بهروز نیستند. این امر موجب میشود که فارغالتحصیلان از جدیدترین تکنیکها و فناوریها آگاه نباشند.
راهحل: دانشگاهها و مراکز آموزشی باید با نظارت بر تحولات جهانی، برنامههای آموزشی خود را بهطور مداوم بهروز کرده و در دورهها و کارگاههای جدید مشارکت کنند. همچنین همکاری با مراکز آموزشی معتبر بینالمللی میتواند به ارتقای کیفیت آموزش کمک کند.
۳.کمبود همکاری بین دانشگاهها و صنعت
یکی از مشکلات اصلی در آموزش لجستیک بندری در ایران، کمبود ارتباط موثر بین دانشگاهها و صنایع مختلف بندری و حملونقل است. این شکاف باعث میشود که محتوای آموزشی به نیازهای واقعی صنعت پاسخ ندهد.
راهحل: ایجاد شراکتهای بیشتر بین دانشگاهها و شرکتهای فعال در بخش بندری و حملونقل میتواند به همراستایی بهتر آموزشها با نیازهای عملیاتی کمک کند. همچنین اجرای برنامههای کارآموزی و پروژههای مشترک میان صنعت و دانشگاهها ضروری است.
۴. نبود امکانات و تجهیزات پیشرفته آموزشی
بسیاری از مراکز آموزشی در ایران فاقد تجهیزات پیشرفته برای شبیهسازی عملیات بندری و حملونقل هستند. این موضوع باعث کاهش کیفیت آموزشهای عملی در این حوزه میشود.
راهحل: سرمایهگذاری در خرید تجهیزات مدرن و شبیهسازهای بندری، سیستمهای مدیریت حملونقل، و نرمافزارهای تخصصی برای آموزش کاربردی میتواند به بهبود کیفیت آموزش کمک کند. همچنین، ایجاد همکاری با دانشگاهها و مراکز آموزشی پیشرفته جهانی میتواند به واردات تکنولوژیهای جدید کمک کند.
۵. فقدان برنامههای آموزشی بینالمللی
در حال حاضر، در ایران برنامههای آموزشی بینالمللی در زمینه لجستیک بندری بهطور گسترده و سیستماتیک وجود ندارد، که این موجب محدودیت در تبادل دانش و همکاریهای علمی با سایر کشورها میشود.
راهحل: باید اقداماتی جهت ایجاد دورهها و برنامههای آموزشی با مشارکت دانشگاهها و مراکز بینالمللی صورت گیرد تا دانشجویان و متخصصان ایرانی از تجربههای جهانی بهرهمند شوند و مهارتهای بینالمللی را بهدست آورند.
۶.کمبود نیروی انسانی متخصص و آموزشدیده
علیرغم وجود فرصتهای شغلی زیاد در صنعت لجستیک بندری، نیروی انسانی متخصص و آموزشدیده در این حوزه محدود است. بسیاری از کارمندان بندری با آموزشهای عمومی وارد این صنعت میشوند و نیاز به تخصصهای خاص ندارند.
راهحل: توسعه برنامههای آموزشی کوتاهمدت و تخصصی برای کارکنان فعال در بنادر میتواند به افزایش کیفیت و بهرهوری عملیات بندری کمک کند. همچنین، باید توجه ویژهای به آموزش مدیران و نیروهای عملیاتی شود تا آنها قادر به مدیریت بهتر فرآیندهای پیچیده شوند.
۷. نبود هماهنگی میان برنامههای آموزشی و نیازهای بازار
برنامههای آموزشی در بسیاری از دانشگاهها و مراکز آموزشی بندری ممکن است با نیازهای واقعی و فوری بازار کار هماهنگ نباشند. این امر باعث میشود که فارغالتحصیلان پس از اتمام تحصیلات با چالشهایی در ورود به بازار کار روبهرو شوند.
راهحل: باید بازار کار و نیازهای صنعت در طراحی برنامههای آموزشی دخیل باشد. همکاری نزدیکتر با بنادر و شرکتهای فعال در این حوزه میتواند این هماهنگی را بهبود بخشد. همچنین، ایجاد دورههای آموزش مداوم و دورههای تخصصی برای کارکنان عملیاتی میتواند به حل این مشکل کمک کند.
۸. محدودیت در تدریس مفاهیم نوین و فناوریهای روز
در برنامههای آموزشی کنونی، به موضوعات نوینی مانند اتوماسیون بندری، بلاکچین در لجستیک، تحلیل دادهها و هوش مصنوعی توجه زیادی نمیشود. این امر باعث عقبماندگی در آموزش مفاهیم روز دنیا در لجستیک بندری میشود.
راهحل: باید برنامههای آموزشی در این زمینهها گنجانده شود. استفاده از فناوریهای نوین و ایجاد دورههای آنلاین و کارگاههای تخصصی برای آشنایی دانشجویان با این فناوریها ضرورت دارد.
۹. محدودیت در تحقیقات کاربردی
بیشتر تحقیقات انجامشده در حوزه لجستیک بندری در ایران نظری هستند و در عمل کاربرد کمتری دارند. این موضوع باعث میشود که نتایج تحقیقات به صورت مؤثری در بهبود فرآیندهای بندری استفاده نشوند.
راهحل: ایجاد پروژههای تحقیقاتی کاربردی و مشارکت صنعت در فرآیند تحقیقاتی میتواند به نتایج ملموستر و کاربردیتر منجر شود. همچنین، دانشگاهها باید نتایج تحقیقات خود را بهطور عملی در بنادر و شرکتهای حملونقل به کار
گیرند.
۱۰. کمبود دورههای آموزش مدیریت بحران و ریسک
در آموزشهای لجستیک بندری در ایران، به موضوعات مرتبط با مدیریت بحران، ریسک و شرایط اضطراری در بنادر کمتر توجه میشود.
راهحل: افزودن دورههای آموزشی ویژه در زمینه مدیریت بحران در بنادر و لجستیک بحران میتواند به آمادگی بیشتر نیروهای بندری و مدیران در مواقع اضطراری کمک
کند.
به طور کلی، آموزش لجستیک بندری در ایران با چالشهایی مواجه است که میتواند مانع از توسعه و بهبود کارایی بنادر و حملونقل دریایی کشور شود. اما با سرمایهگذاری در بهروزرسانی برنامههای آموزشی، ایجاد همکاریهای بینالمللی، و توجه به نیازهای واقعی صنعت، میتوان به بهبود چشمگیر وضعیت آموزشی در این حوزه دست یافت.
مراکز آموزش لجستیک در ایران
در ایران، مراکز مختلفی به آموزش، تحقیق و توسعه در زمینه لجستیک بندری و حملونقل دریایی اختصاص دارند. این مراکز نقش مهمی در بهبود کیفیت و کارایی بنادر و لجستیک دریایی کشور ایفا میکنند. مراکز آموزشی و تحقیقاتی در ایران که به آموزش و پژوهش در زمینه لجستیک بندری و حملونقل دریایی پرداختهاند، بهطور گستردهای در سراسر کشور توزیع شدهاند و تلاش میکنند تا با توجه به نیازهای صنعتی و توسعه بنادر، آموزشهای جامع و بهروز ارائه دهند. این مراکز میتوانند به تربیت نیروی متخصص در این حوزه کمک کنند و نقش مهمی در بهبود فرآیندهای لجستیک بندری کشور ایفا نمایند. همه این مراکز تحت نظارت سازمان بنادر و دریانوردی ایران فعالیت می نمایند. این سازمان متولی اصلی نظارت و مدیریت بنادر کشور است. علاوه بر مسئولیتهای اجرایی، این سازمان برنامههای آموزشی و کارگاههای تخصصی برای کارکنان و مدیران بنادر برگزار میکند.
آینده لجستیک بندری در ایران
آینده لجستیک بندری در ایران با توجه به موقعیت جغرافیایی استراتژیک کشور، پتانسیلهای بزرگ اقتصادی و نیاز به توسعه زیرساختهای حملونقل دریایی، روشن و پر از فرصتهای بزرگ است. به طور خاص، چندین روند و عامل کلیدی بر شکلگیری آینده لجستیک بندری ایران تأثیر خواهند گذاشت:
۱. توسعه زیرساختها و اتوماسیون بنادر
بنادر ایران با توجه به نقش مهمی که در اقتصاد کشور دارند، نیاز به توسعه و نوسازی زیرساختها دارند. این توسعه شامل ایجاد ترمینالهای جدید، بهبود تجهیزات بندری و به کارگیری فناوریهای نوین است. اتوماسیون و استفاده از فناوریهای پیشرفته مانند هوش مصنوعی، سیستمهای مدیریت بنادر و شبیهسازیهای دیجیتال میتواند فرآیندهای بندری را سریعتر و کارآمدتر کند. استفاده از روباتها و دستگاههای خودکار برای حمل و نقل کالاها، کاهش هزینهها و افزایش دقت را به همراه خواهد داشت. توسعه بنادر کوچک و بزرگ: بنادر بزرگ مانند بندر عباس و چابهار با توجه به موقعیت راهبردی خود، به مرکز اصلی حملونقل دریایی تبدیل خواهند شد. همچنین، بنادر کوچکتر به منظور کاهش فشار بر بنادر اصلی و تسهیل جریان حملونقل، رشد خواهند کرد.
۲. ارتقای لجستیک چندوجهی
توسعه لجستیک چندوجهی در ایران میتواند موجب تحول عظیمی در نحوه حملونقل و انتقال کالاها شود. این نوع لجستیک، از ترکیب حملونقل دریایی، ریلی، جادهای و هوایی برای بهینهسازی مسیرهای حمل و نقل استفاده میکند. توسعه ترمینالهای چندوجهی: ایجاد و توسعه ترمینالهای چندوجهی که بتوانند بهطور همزمان کشتیها، قطارها و کامیونها را مدیریت کنند، به کاهش زمان و هزینههای حملونقل کمک خواهد کرد.
۳. رشد تجارت بینالمللی و منطقهای
ایران به عنوان یک عضو کلیدی در منطقه خاورمیانه و آسیای مرکزی، موقعیت مناسبی برای تبدیل شدن به مرکز تجاری و لجستیکی در سطح بینالمللی دارد. توافقات منطقهای و راهحلهای تجاری بین ایران و کشورهای همسایه میتواند تاثیر زیادی بر توسعه لجستیک بندری داشته باشد. پیوستن به سازمانهای بینالمللی: ایران با پیوستن به سازمانها و توافقنامههای تجاری بینالمللی، مانند اتحادیه اقتصادی اوراسیا و ابتکار کمربند و جاده چین میتواند تجارت بینالمللی خود را گسترش دهد و بنادر خود را به هابهای لجستیکی مهم تبدیل کند.
۴. استفاده از فناوریهای نوین
استفاده از دادههای بزرگ، بلاکچین، اینترنت اشیاء و دیگر فناوریهای نوین در عملیات بندری میتواند به بهبود مدیریت و کاهش هزینهها کمک کند. داده های بزرگ به مدیران بندری کمک میکند تا الگوهای حملونقل و رفتارهای تجاری را شبیهسازی کنند و برنامهریزی بهتری داشته باشند. بلاکچین میتواند فرآیندهای ترخیص کالا، پرداختها و قراردادهای بینالمللی را شفافتر و ایمنتر کند. اینترنت اشیاء نیز در اتصال دستگاهها و ماشینآلات بندری به یکدیگر بهبود ارتباطات، نظارت بر وضعیت کالاها و تجهیزات، و مدیریت هوشمند منابع کمک خواهد کرد.
۵. ارتقای نیروی انسانی و آموزش
برای تحقق تمامی این تحولات، نیاز به نیروی انسانی متخصص و آموزشدیده در زمینههای مختلف لجستیک بندری است. دانشگاهها و مراکز آموزشی باید به آموزش نیروی کار متخصص در زمینههایی چون مدیریت زنجیره تأمین، لجستیک بندری، فناوریهای نوین، و عملیات بندری بپردازند. توسعه کارآموزیها و دورههای تخصصی: توسعه دورههای آموزشی و کارآموزیهای تخصصی در بنادر ایران میتواند به بهبود کیفیت نیروی کار و افزایش بهرهوری کمک کند. در کنار این، باید توجه ویژهای به بهروز نگه داشتن آموزشها با تحولات جهانی داشت.
۶. توسعه همکاریهای بینالمللی
همکاریهای بینالمللی در زمینه لجستیک و حملونقل میتواند به تقویت روابط تجاری و اقتصادی ایران با دیگر کشورها کمک کند. ایران میتواند از تجربیات کشورهای پیشرفته در زمینه لجستیک بندری بهرهبرداری کند و به جذب سرمایهگذاریهای خارجی در این حوزه بپردازد. توافقات تجاری با کشورهای همسایه: تقویت همکاریها با کشورهای آسیای میانه، هند، چین و کشورهای حاشیه خلیج فارس میتواند به افزایش حجم مبادلات تجاری و توسعه امکانات بندری کمک کند.
۷. چالشهای زیستمحیطی و پایداری
توجه به مسائل زیستمحیطی و پایداری در عملیات بندری یکی از موضوعات مهم آینده لجستیک بندری در ایران خواهد بود. با توجه به نیاز به کاهش آلایندهها و حفظ محیطزیست، بنادر ایران باید به سمت حملونقل سبز و استفاده از سوختهای پاک و تکنولوژیهای سبز حرکت کنند. استانداردهای زیستمحیطی: تطابق با استانداردهای بینالمللی محیطزیستی، مانند استانداردهای بینالمللی برای کاهش آلایندههای دریایی) میتواند به بهبود تصویر ایران در سطح جهانی کمک کند.
نتیجهگیری
آینده لجستیک بندری در ایران با وجود چالشها و مشکلات موجود، بسیار امیدوارکننده است. توسعه فناوریها، بهبود زیرساختها، گسترش همکاریهای بینالمللی، و بهینهسازی فرآیندهای لجستیک میتوانند نقش مهمی در رشد و تحول این صنعت ایفا کنند. با سرمایهگذاری در بهبود زیرساختها، آموزش نیروی انسانی، و استفاده از فناوریهای نوین، ایران میتواند به یک هاب لجستیک بندری مهم در سطح جهانی تبدیل شود.
