اداره دریانوردی لیبریا در تاریخ ۲۷ دسامبر ۲۰۲۴ بولتن امنیت دریایی شماره ۳۰/۲۰۲۴ را منتشر کرد. این بولتن به یک حادثه دزدی دریایی اشاره دارد که در تاریخ ۲۰ دسامبر ۲۰۲۴ برای یک کشتی کانتینربر در خلیج گینه رخ داده است.
شرح حادثه: در تاریخ ۲۰ دسامبر ۲۰۲۴، یک کشتی کانتینربر که در مسیر خود به سمت سواحل گینه استوایی حرکت میکرد، هدف حمله دزدان دریایی قرار گرفت. این حادثه در موقعیت جغرافیایی ۰۱-۳۷.۸ شمالی و ۰۰۸-۴۵.۰ شرقی رخ داد.
با مشاهده نزدیک شدن یک قایق دزدان دریایی، کاپیتان کشتی سریعاً زنگ هشدار عمومی را به صدا درآورد. تمامی خدمه، به جز کاپیتان، افسر دوم و سکاندار، برای حفظ ایمنی به بخش امن کشتی (سیتادل) منتقل شدند. کاپیتان، افسر دوم و سکاندار در عرشه باقی ماندند تا با انجام مانورهای گریز و بهکارگیری پمپ آب آتشنشانی، از نزدیک شدن و ورود دزدان دریایی به کشتی جلوگیری کنند.
قایق دزدان دریایی تا فاصله ۰.۱ مایل دریایی به کشتی نزدیک شد و به سمت آن شلیک کرد. با این حال، کاپیتان با مهارت و انجام مانورهای دریایی موفق شد دزدان دریایی را مجبور به ترک صحنه کند. در این حادثه هیچیک از خدمه آسیب ندیدند و خسارت وارد شده به کشتی نیز جزئی بود. کشتی پس از این ماجرا، با ایمنی کامل به مسیر خود به سمت بندر بعدی ادامه داد.
افزایش سطح امنیتی: با توجه به تهدیدات رو به افزایش دزدی دریایی در خلیج گینه، اداره دریانوردی لیبریا اقدامات زیر را به تمامی کشتیهای تحت پرچم لیبریا که در این منطقه فعالیت میکنند، توصیه میکند:
1.فعالیت در سطح امنیتی II: تمامی کشتیها باید سطح امنیتی عملیات خود را به سطح II افزایش دهند.
2.اجرای برنامه امنیتی تأییدشده: مالکین و اپراتورها باید اطمینان حاصل کنند که رویههای ذکرشده در برنامههای امنیتی کشتیهای خود بهطور کامل اجرا میشود.
3.هوشیاری بالا: کاپیتانها و خدمه باید نسبت به هرگونه قایق مشکوک در منطقه، که ممکن است در فعالیتهای دزدی دریایی دخیل باشد، هوشیار باشند.
این دستورالعمل شامل آبهای ساحلی غرب آفریقا و مناطق مربوط به ۱۳ کشور ذکر شده در گزارش دفتر بینالمللی دریانوردی (IMB) است.
توصیههای امنیتی
برای کاهش خطرات و تضمین امنیت بیشتر کشتیها، موارد زیر توصیه میشود:
1.ثبت در سامانه آگاهی دریایی خلیج گینه (MDAT-GoG): مالکین، اپراتورها و کاپیتانها باید کشتیهای خود را هنگام ورود به منطقه گزارش داوطلبانه خلیج گینه در سامانه MDAT-GoG ثبت کنند. این اقدام امکان نظارت بهتر و واکنش سریعتر به تهدیدات احتمالی را فراهم میکند.
2.گزارشدهی فوری: در صورت مشاهده هرگونه فعالیت مشکوک یا وقوع حادثه دزدی دریایی، این موارد باید فوراً به سامانه MDAT-GoG گزارش شود.
3.دریافت گزارشهای امنیتی: مالکین، اپراتورها و کاپیتانها میتوانند جدیدترین گزارشهای مرتبط با دزدی دریایی و سرقت مسلحانه را از مرکز گزارشدهی دزدی دریایی ICC دریافت کنند. این گزارشها اطلاعات مفیدی درباره فعالیتهای دزدی دریایی در منطقه ارائه میدهند و از طریق وبسایت icc-ccs.org در دسترس هستند.
4.مطالعه مشاوره امنیتی شماره ۰۳/۲۰۲۳: این سند اطلاعات جامعتری درباره وضعیت امنیتی خلیج گینه، از جمله دزدی دریایی، سرقت مسلحانه و خطرات آدمربایی ارائه میدهد و بهترین شیوهها برای امنیت کشتی را مشخص میکند.
اطلاعات تماس برای گزارش حوادث امنیتی : در صورت وقوع هرگونه حادثه امنیتی، مالکین، اپراتورها و کاپیتانها باید فوراً اداره امنیت دریایی لیبریا را مطلع کنند. اطلاعات تماس در این بولتن بصورت کامل آورده شده است
این اقدامات و توصیهها برای اطمینان از ایمنی جان افراد و جلوگیری از خسارت به کشتیها در منطقه حساس خلیج گینه طراحی شده است.
لزوم تقویت اطلاعرسانی و حمایت بیشتر ایران:
در پی این حادثه و با توجه به تهدیدات فزاینده دزدی دریایی در مناطق مختلف از جمله خلیج گینه، ایران باید به تقویت سیستمهای اطلاعرسانی و حمایت بیشتر از ناوگان دریایی خود بپردازد. ایران میتواند از تجربیات لیبریا برای ارتقاء سطح آگاهی و گزارشدهی تهدیدات دریایی استفاده کند. همانطور که در بولتن لیبریا ذکر شده است، کشتیهای با پرچم لیبریا به سیستمهای اطلاعرسانی مانند MDAT-GoG برای ثبت و گزارش تهدیدات دریایی ملزم هستند. ایران باید سیستمهای مشابهی را راهاندازی کرده و تمامی کشتیهای ایرانی را به مشارکت در چنین سامانههایی ترغیب کند.
راهکارهای پیشنهادی برای ایران:
1.تقویت سطح هوشیاری و آموزش خدمه: با توجه به تهدیدات موجود، لازم است تا ایران برای کشتیهای خود برنامههای آموزشی ویژهای در زمینه آمادگی برای مقابله با دزدی دریایی و اقدامات امنیتی تهیه کند. برگزاری دورههای آموزشی منظم برای خدمه و مسئولان کشتیها میتواند به کاهش خطرات و افزایش آمادگی کمک کند.
2.استفاده از فناوریهای مدرن در ردیابی و نظارت: ایران باید در زمینه استفاده از فناوریهای نوین برای ردیابی و نظارت بر حرکت کشتیها و شناسایی تهدیدات دریایی سرمایهگذاری کند. این فناوریها میتوانند شامل سامانههای ردیاب ماهوارهای، سیستمهای شبیهسازی حملات و تحلیل رفتارهای مشکوک کشتیها باشند.
3.ترویج همکاریهای بینالمللی در زمینه امنیت دریایی: همانطور که لیبریا با کشورهای دیگر همکاری دارد، ایران نیز باید روابط همکاری با کشورهای همسایه و کشورهای درگیر در مسئله دزدی دریایی برقرار کند تا بتواند تهدیدات دریایی را بهطور مؤثرتر مدیریت کند.
4.تقویت شبکههای ارتباطی برای گزارشدهی فوری: ایران باید سامانههای ارتباطی ویژهای برای کشتیها ایجاد کند تا در صورت بروز هرگونه تهدید، خدمه کشتی بتوانند فوراً گزارشدهی کرده و به نهادهای مسئول اطلاع دهند. این اقدامات باید بهگونهای طراحی شوند که کشتیها بتوانند بهسرعت و با دقت نسبت به وضعیت امنیتی خود واکنش نشان دهند.
نتیجهگیری: با توجه به تهدیدات رو به افزایش دزدی دریایی و خطرات مشابه در آبهای بینالمللی، ایران باید از تجربیات سایر کشورها مانند لیبریا استفاده کرده و گامهای مؤثری در جهت تقویت امنیت ناوگان دریایی خود بردارد. اقداماتی نظیر ارتقاء سیستمهای اطلاعرسانی، آموزشهای ویژه و همکاریهای بینالمللی میتواند به کاهش تهدیدات و افزایش امنیت کشتیها در آبهای آزاد کمک کند.
این توضیحات به شکلی جامع به تحلیل وضعیت امنیت دریایی و پیشنهادات ایران برای بهبود سیستمهای امنیتی دریایی پرداخته و توصیههایی برای افزایش آمادگی و توانمندیهای ناوگان ایرانی ارائه میدهد.
سطوح امنیتی دریایی (Security Levels) به عنوان بخشی از کد امنیتی بینالمللی برای کشتیها و تأسیسات بندری (ISPS Code) تعریف شدهاند و برای ارزیابی و مدیریت تهدیدات امنیتی در کشتیها و بنادر استفاده میشوند. این سطوح امنیتی سهگانه به شرح زیر هستند:
سطح امنیتی ۱، عادی (Normal): این سطح به شرایط عادی اشاره دارد که در آن تهدید خاصی علیه کشتی یا بندر وجود ندارد.
تدابیر:
•اجرای اقدامات امنیتی پایه که در برنامه امنیتی تأییدشده کشتی یا بندر مشخص شدهاند.
منظارت عادی بر ورودیها و خروجیها و انجام بازرسیهای معمول.
•اطمینان از آمادگی سیستمها و تجهیزات امنیتی.
سطح امنیتی ۲: هشدار (Heightened): این سطح زمانی اعلام میشود که احتمال وقوع حادثه امنیتی افزایش یافته باشد، اما هنوز تهدید قطعی وجود ندارد.
تدابیر:
•افزایش نظارت و کنترل بر فعالیتهای امنیتی.
•محدود کردن دسترسی به مناطق خاص کشتی یا بندر.
•افزایش بازرسیها و نظارت بر ورودیها، خروجیها و بارها.
•اطلاعرسانی به خدمه و کارکنان درباره تهدیدات بالقوه.
•آمادهباش برای تغییر سریع به سطح امنیتی بالاتر در صورت لزوم.
سطح امنیتی ۳: بحرانی (Exceptional): این سطح در شرایطی اعمال میشود که یک تهدید امنیتی یا حمله قطعی در جریان است یا انتظار میرود فوراً رخ دهد.
تدابیر:
•اعمال حداکثر تدابیر امنیتی برای محافظت از کشتی، خدمه، مسافران و کالاها.
•محدودیت شدید دسترسی به تمامی مناطق کشتی یا بندر.
•توقف فعالیتهای عادی و تمرکز کامل بر مدیریت تهدید.
•همکاری با مقامات امنیتی محلی و بینالمللی برای مقابله با تهدید.
کاربرد سطوح امنیتی : این سطوح امنیتی به کاپیتانها، مدیران و کارکنان کشتی و بندر کمک میکند تا بر اساس میزان تهدیدات، اقدامات مناسب را اجرا کنند. تغییر سطح امنیتی ممکن است توسط دولتهای ساحلی، سازمانهای دریانوردی بینالمللی یا اداره پرچم (Flag Administration) اعلام شود.
در مثال حادثه خلیج گینه: سطح امنیتی ۲ توصیه شده است، زیرا تهدید دزدی دریایی افزایش یافته و اقدامات اضافی برای جلوگیری از حملات ضروری است، این سطح نیازمند هوشیاری بیشتر، اعمال محدودیتهای بیشتر و اجرای کامل برنامههای امنیتی تأییدشده است.