به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی، این در حالی است که آلودن این دریا همچنان ادامه دارد و هیچ اطلاعات دقیقی در خصوص علت مرگ و میر این ماهیان از سوی مرجع رسمی رسیدگی به این مسأله اعلام نشده است.
برخی افراد سودجو نیز در فقدان اطلاع رسانی در خصوص انتقال یا عدم انتقال بیماری به انسان، اقدام به فروش این آبزیان میکنند.
به گفته کارشناسان؛ قابل انتقال بودن این بیماری به انسان و سایر گونههای آبزی هنوز مشخص نیست و نیاز به انجام تحقیقات دارد.
کفال ماهیان از گونههای مهم اقتصادی خزر
کفال ماهیان از حدود 50 سال پیش وارد خزر شده اند و هماکنون دو گونه سالینس و اوراتوس (auratus Liza و Liza saliens ) در حوزه جنوبی دریای خزر زندگی میکنند.
این ماهی یکی از مهمترین ذخایر ماهیان استخوانی اقتصادی است به گونهای که در سالهای قبل گاه نیمی از میزان صید را بخود اختصاص میداد.
هردو گونه از بقایای موجودات جانوری و گیاهی بستر دریا که میتوانند با آلایندههایی مثل سموم نباتی، هیدروکربورهای نفتی، فلزات سنگین و پروتئینهای سمی همراه باشد، تغذیه میکنند و از این جهت بیشتر در معرض آلودگیها و عوامل بیماری زا قرار میگیرند.
یک دهه پیش در تمامی سواحل حوزه جنوبی دریای خزر در کفال ماهیان نوعی بیماری با نشانه باد کردن شکم و شنای غیرعادی و تلفات مشاهده شد که بیشتر در فصول گرم بویژه تابستان ظاهر میشد.
طبق بررسی صورت گرفته از اواخر زمستان 1383 تا اواخر تابستان 1384 از آستارا تا بندر ترکمن در دو فصل زمستان و تابستان، 53 درصد گونه اوراتوس و 92 درصد سالینس دارای علائم بیماری بادکردگی شکم بودند.
ارتباط نزدیک آلودگی آب دریا و بیماری
بر اساس این تحقیق؛ اختلاف بین درصد آلودگی در دو فصل و در دو نوع کفال مورد بررسی، معنی دار بود.
به گفته محققان؛ بر اساس بررسیهای انجام شده روی رسوبات، آب دریا، دتریتها، آزمایشهای باکتری شناسی و انگل شناسی و آزمایشهای هماتولوژی (لکوپنی شدید) بنظر میرسد در بین عوامل بیماری کفال ماهیان در حوزه جنوبی دریای خزر ویروس (Necrosis Viral Nervous ) و یا VER ) viral Encephalopathy and Retinopathy) عامل اصلی این بیماری باشد.
پژوهشگران در آن زمان اعلام کردند این بیماری در لیست بیماریهای OIE قرار دارد و میتواند برای برخی ذخایر آبزیان دریای خزر تهدید کننده باشد.
بیماری نوظهور
امسال اما بیماری بین کفال ماهیان علائم جدید و شیوع بسیار بالایی داشت، لاغری مفرط ماهیان و درصد بالای تلفات نشان از بیماری جدیدی در این گونه دارد؛ بیماری که قطعا باید توسط مراکز پژوهشی آبزیان مورد بررسی جدی و دقیق قرار گیرد.
پژوهشکده آبزی پروری آبهای داخلی در بندرانزلی مرکز مرجع ویروس شناسی آبزیان و مورد تائید اتحادیه اروپا است.
محققان این مرکز ملی هر ساله پژوهشهایی در خصوص آبزیان انجام میدهند و دستاوردهای خوب بدست آمده، منجر به دریافت تائیدیه از اتحادیه اروپا شده است.
تحقیقات مشتری محور است
رییس پژوهشکده آبزی پروری آبهای داخلی با تائید وجود بیماری بین کفال ماهیان گفت: پاییز سال گذشته با مشاهده مرگ و میر در این گونه آبزی، موضوع را از طریق نامه به استانداری گیلان اطلاع دادیم.
مریم فلاحی با اشاره به اینکه «در گذشته نیز ویروس و بیماری در کفال ماهیان خزر مشاهده شده بود»، اظهار کرد: علائم بیماری جدید متفاوت و به صورت لاغری مفرط است و نمی توانیم بگوییم آیا همان ویروس است و یا اینکه امکان انتقال به آبزیان دیگر و یا انسان را دارد یا خیر.
وی در مورد اینکه «چرا تاکنون تحقیق در زمینه این بیماری جدید صورت نگرفته؟»، پاسخ داد: پژوهشهای این مرکز مشتری محور است و باید از سوی متولیان امر به مرکز سفارش داده شده و بودجه آن تخصیص داده شود.
وی با قدردانی از کمکهای استانداری گیلان تصریح کرد: در سالهای اخیر بودجههای تخصیصی به این مرکز بسیار اندک بوده است.
متولی رسیدگی به این تهدید کیست ؟!
با توجه به اهمیت این مساله و تلفات گسترده این ماهی در استانهای ساحلی شمال کشور و همچنین احتمال انتقال آن به سایر گونهها به ویژه گونههای ارزشمند و کمیابی چون ماهیان خاویاری و ماهی آزاد و همچنین احتمال سرایت ویروس به انسان از طریق مصرف آبزیان علاوه بر لزوم حساسیت، توجه و پی گیری بیشتر کارشناسان و پژوهشگران، مسئولان کشور باید اعتبار ملی را برای تحقیق در این زمینه اختصاص دهند.
از سوی دیگر، مشترک بودن خزر بین کشورهای حاشیه و احتمال دخیل بودن همسایگان آن در آلوده سازی این دریا، این معضل را از صورت ملی به منطقهای در آورده و امکان و لزوم همکاریهای تحقیقاتی مشترک را فراهم میآورد.
قطعا بی توجهی به این مسأله از سوی محققان و مسؤولان میتواند عواقب وخیمی برای خزر و آبزیان و مصرف کنندگان ماهیان آن به همراه داشته باشد.
شایسته است به جای بار سنگین آلودگیهایی که مدام بر دوش مهربان خزر میگذاریم، یک مرتبه هم باری از دوش خسته او برداریم.
