بی توجهی و مقاومت به دستور مقامات مسئول در صنایع دریایی

به گزارش مارین نیوز، مدتی پیش علی اکبر غنجی مدیرعامل شرکت کشتیرانی دریای خزر، در مصاحبه ای سفارش ساخت شناور به خارج از کشور را امری طبیعی دانست و با اشاره به اینکه" صرفه اقتصادی" سفارش ساخت کشتی به خارج از کشور بیشتر است، ادامه داد: «امروز، ما قصد داریم این حمل‌و‌نقل را انجام دهیم. پس چرا نباید نفتکش بخریم؟ چون قرار است عده‌ای آن را در ایران بسازند؟ شرکت کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران، نخستین شرکتی بود که 13 سال پیش، سفارش 5 فروند کشتی را به کارخانه ایزوایکو داد. همزمان با این سفارش، یک کشتی را به برای مدل‌سازی به آلمان سفارش دادند و قرار بود انتقال تکنولوژی آن صورت پذیرد که چنین امری محقق نشد. امروز پس از گذشت 8 سال، آن کشتی آلمانی در شرف از رده خارج شدن است، اما ما هنوز سومین کشتی خود را از شرکت ایزوایکو تحویل نگرفته‌ایم. 

برای اطلاعات بیشتر باید عرض کنم شرکت ایزوایکو تنها وظیفه مونتاژ بدنه این کشتی‌ها را بر عهده داشت و تجهیزات دیگر کشتی مانند موتور و ... همگی از خارج کشور سفارش داده شده بودند. ما نباید در جهت حرکت به سوی هدفی خوب، اهداف دیگر را نابود کنیم.»

در همین زمینه و با توجه به صحبت های ایشان، مارین نیوز مجموعه مصاحبه هایی را با متخصصان، مدیران و فعالان صنعت دریایی ایران ترتیب داده است. مشروح گفت و گو با احمد رفعت رییس دبیرخانه شورای عالی صنایع دریایی را در ادامه می خوانید:

این که ما بگوییم سفارشات به خارج از کشور صرفه بیشتری دارد یا توانمندی های کشور ما در این زمینه پایین است و یا اینکه صنعت کشور ما در این زمینه ضعیف است، به زعم من که مدتی است در صنایع دریایی فعالیت دارم درست نیست. این صحبت ها در بخش های دیگر صنعتی هم همواره مطرح می شود و حرف های کلیشه ای است. مدیران و بخش های مختلف صنعت دریایی ما همواره رقابت پذیر بودن را مطرح می کنند، اما سوال اینجاست که این رقابت پذیری چگونه و تحت چه شرایطی امکان پذیر است؟ در شرایط نابرابر استفاده از این عبارت درست نیست. در بحث صنایع دریایی ما شرکتی می خواهد پنج شناور خریداری کند، به یک شرکت کره ای مراجعه می کند (کما اینکه بارها این اتفاق افتاده است) شرکت خارجی بعد از بستن قرارداد به بانک کره ای مراجعه می کند، بانک هم ظرف مدت بسیار کوتاهی که شاید به ماه هم نرسد، با بهره زیر 2% تسهیلاتی را در اختیار شرکت سازنده قرار می دهد. شرکت سازنده نیز به موقع پروژه را پیش می برد و به تناسب آن بخش های دیگر پول را دریافت می کند و شناور مثلا ظرف 1.5-2 سال ساخته می شود.

حال شرایط را در ایران بررسی کنیم؛ شرکت متقاضی با یک سازنده داخلی قرارداد می بندد. کشتی ساز به سیستم بانکی مراجعه می کند، به جرات اعلام می کنم اخذ تسهیلات برای سازنده داخلی سال ها طول می کشد و در مورد بهره هم نیازی به صحبت نیست. بعد اعلام می کنیم صنعت داخلی ما در این زمینه مشکل دارد. می توان اثبات کرد که صنعت داخلی دریایی از نظر سخت افزاری و نرم افزاری، زیرساخت ها، پرسنل، توانمندی، دانش و آموزش با همتایان خارجی قابل رقابت است، تنها چیزی که در صنعت ما قابل رقابت نیست مسائل مالی است که تبدیل به پاشنه آشیل صنعت ما شده است. از طرفی کسانی اعلام می کنند که ما نتوانستیم و نمی توانیم و پروژه ها و سفارشات را تمام و کمال به شرکت های خارجی واگذار می کنیم و با کمال افتخار این موضوع را اعلام می کنیم. اگر ما می خواهیم صنعت دریایی ما اصلاح شود مهم ترین راهکار تامین تسهیلات بانکی است. مشکل ما سیستم بانکی است و چون بانک صنعت و معدن توسط وزیر به عنوان بانک عامل انتخاب شده اند، مشکل ما عدم همکاری و اعتقاد بانک صنعت و معدن به ظرفیت های داخلی است. می توان به راحتی دهها طرح را به شما معرفی کنم که بیشتر از یک سال است که به بانک صنعت و معدن داده شده و با دستورات اکید مهندس نعمت زاده وزیر محترم صنعت، معدن و تجارت مکتوب شده و کوچکترین تسهیلاتی پرداخت نشده است.

ببینید ما در تاریخ صنعت دریایی کشور که با شرکت ایزوایکو شروع شد، کل شناورهای بزرگی که به شرکت های داخلی سپرده شده 5 عدد بوده است، در حالی که رقمی بالاتر از 300 دستگاه وارد کرده ایم. حال وقتی کسی اعلام می کند زمان ساخت شناوری ده سال طول کشیده نمی گوید که آیا زیرساخت های صنعت داخلی مقصر بوده یا مشکلات مالی عامل اصلی این مسئله بوده است. از طرفی در تحویل 300 دستگاه نیز تاخیراتی وجود داشته و کافی است یک تیم کارشناسی به بانک مرکزی مراجعه و بررسی کند چندبار این قراردادها تمدید شده است. حال 5 دستگاه از 300 دستگاه تاخیر داشته و آن هم نه به دلیل مشکلات صنعت داخلی، به دلیل مسائلی که در سیستم بانکی و تامین مالی وجود داشته است. البته من قصد ندارم مشکلات مدیریتی را در بنگاه های تولیدی نادیده بگیرم ولی باید بر مبنای اهمیت به مسائل توجه کرد. دلیل تاکید شدید بر تاخیرات در ساخت این 5 دستگاه افزایش سفارشات به خارج و رساندنش مثلا به 600 دستگاه است. اگر شما تسهیلات خواستید و یک سال بعد به شما داده شد، یعنی پروژه شما در کنار افزایش هزینه های جانبی حداقل یک سال عقب افتاده است. اگر ما می خواهیم صنعت دریایی نجات پیدا کند، باید تسهیلات بانکی را به موقع در اختیار سازندگان قرار دهیم و براساس پیشرفت فیزیکی پروژه تامین مالی در مراحل دیگر انجام شود؛ همان کاری که سیستم بانکی دنیا انجام می دهد. 

سازنده داخلی اعلامی می کند که من 20 درصد را تامین می کنم و بانک 80 درصد را در اختیار من قرار دهد و اینکه حاضرم با همین 20 درصد که خودم تامین می کنم پروژه را آغاز کنم و بعد از هزینه کردن آن بانک 80 درصد را پرداخت کند، سیستم بانکی و بانک صنعت و معدن این موضوع را هم قبول نکرده است. 

در شورای عالی صنایع دریایی کشور و با حضور معاون اول تصویب شد که ورود شناورهای زیر 100 هزار تن ممنوع و خلاف قانون است و اگر وارد شود، قطعا سازمان های نظارتی کنترل خواهند کرد. شرکت های کشتیرانی هم عمدتا دولتی هستند و جزء ارگان های دولتی محسوب می شوند. تیم های کارشناسی که در این زمینه تشکیل شده موضوع را بررسی می کنند و برای شناوری که امکان ساخت آن در داخل وجود ندارد، امکان سفارش به خارج از کشور را مطابق ضوابط قانونی اعلام می کنند و در کنار آن طبق قانون حداکثر استفاده از ظرفیت های داخلی برای ساخت آن هم برنامه ریزی می کنیم، اما ظلم به کشور و ظرفیت های داخلی کشور است که شناور و یا تجهیزات آن  که امکان ساخت آن در داخل وجود دارد را به خارج از کشور سفارش دهیم. 

ما اگر مي خواهيم دستورات رهبر معظم انقلاب را در راستاي اقتصاد مقاومتي كه شاه بيت آن حمايت از توليدات داخل است را پياده كنيم نياز به حمايت جدي و عملي سيستم بانكي داريم كه در زمينه صنايع حمايت جدي بكنند . صنعت بخصوص صنايع دريائي عمده مشكلاتش سيستم بانكي است كه ان شاءالله با تغيير رويكرد بانكها بخصوص بانك صنعت و معدن شاهد تحول اساسي در صنايع دريائي باشيم.

واضح است که انجمن یکی از ارگان هایی است که خدمات بسیار موثری برای صنعت دریایی کشور انجام داده و در حال انجام است. حمایتی که از ظرفیت های داخلی صنعت دریایی توسط انجمن انجام می گیرد، در کنار برنامه هایی که برای همایش ها و نمایشگاهها انجام می گیرد، کارساز راهگشا و بسیار موثر است. ما نیز در شورای عالی صنایع دریایی کشور با هیئت مدیره انجمن مهندسی دریایی ایران در حال همکاری هستیم.