بازخوانی/ چه کسی آدرس کارخانه دکل‏سازی خواست؟

به گزارش مارین نیوز، این مواجهه‏ها و موضع‏گیری‏های دوجانبه در سال جاری و در پی مصاحبه هدایت‏الله خادمی، مدیرعامل شرکت حفاری شمال، به اوج رسید. خادمی در گفت‏وگو با نشریه دانش نفت وجود کارخانجاتی در داخل ایران که توان ساخت دکل‏های دریایی را داشته باشند؛ نفی کرد و از مدعیان خواست آدرس این کارخانه‏ها را به او نشان دهند. طرح این بحث که نقطه اوج فضاسازی‏های رسانه‏ای این شرکت و مصاحبه‏های مکرر خادمی با روزنامه‏ها و نشریات بود؛ با واکنش هیأت مدیره انجمن صنفی سازندگان شناور، تجهیزات و سازه‏های دریایی ایران و متعاقب آن، شرکت‏های سازنده داخلی همراه شد.

اعتراض انجمن سازندگان و پاسخ حفاری شمال
در اولین واکنش، هیأت مدیره انجمن صنفی سازندگان شناور، تجهیزات و سازه‏های دریایی ایران با انتقاد شدید از روند خرید دکل‏های حفاری دریایی از چین اعلام کرد: متأسفانه امروز شاهد انکار توان ساخت داخل این سکوها از سوی شرکتی هستیم که عمده درآمد آن از دو سکوی حفاری ساخت ایران است!

این انجمن یادآور شد: بر كسی پوشیده نیست كه شركت حفاری شمال كه آقای خادمی مدیرعامل آن هستند، دارای دو منبع درآمد مستمر و چشمگیر ارزی است كه شامل درآمدهای حاصل از سكوی حفاری جك‏آپ ایران خزر، فعال در كشورهای شمالی دریای خزر، و سكوی حفاری نیمه شناور امیركبیر، فعال در بخش‏های جنوبی دریای خزر، می‏شود.

این انجمن خطاب به خادمی پرسید: این دو واحد منبع درآمد شركت حفاری شمال ساخت كجا هستند؟ یعنی نمی‏دانند كه این دو واحد ساخت كارخانه شركت صدرا در دریای خزر بوده است؟ پس چطور ایشان به خود اجازه می‏دهد که پیگیر آدرس کارخانه سازنده جك‏آپ در ایران باشند؟

انجمن صنفی سازندگان شناور، تجهیزات و سازه‏های دریایی ایران در ادامه این نکات را یادآور شد: ساخت این دو فروند شناور یکی از نوع جک آپ و دیگری از نوع Semi Sub  با حمایت وزارت نفت در منطقه‏ای از كشور انجام شده كه از نظر پیشرفت‏های تكنیكی و تكنولوژیكی جزء استان‏های فقیر كشور در آن مقطع بوده است. بدیهی است كه در استان‏‎های جنوبی كشور كه حدود 100 سال پیشبرد صنعت نفت را به عهده داشته‏اند، امكانات ساخت و ساز و پیشرفت‏های تكنولوژی با امكانات شمال كشور قابل مقایسه نیست. علت اینکه ساخت سخت‏ترین نوع سکوی حفاری در این منطقه محروم صنعتی کشور تحقق یافته، فقط به علت عزم مدیران و متخصصین و کارشناسان دلسوز و متعهد کشور و باورهای مسؤولین وزارت نفت و مدیران فهیم و درستکار رده اول کشور در آن مقطع و عدم امکان وارد کردن آن از خارج از کشور بوده است.

این انجمن تأکید کرد: شركت حفاری شمال می‏توانست بخشی ا ز درآمدهای حاصل از منابع خارجی سكوی جك‏آپ ایران خزر(ساخت ایران) و اندكی از درآمدهای كلان سكوی حفاری نیمه‏شناور امیركبیر (ساخت ایران) را صرف ساخت سكوهای مشابه در جنوب كشور کند. بخش جنوبی كشور قطعا دارای امكانات فنی به مراتب بیش از منطقه شمال كشور بوده و به مراتب بهتر از شمال كشور، جوابگوی رفع نیازها می‏تواند باشد. با صدور دستور ساخت به چندین موسسه قادر به ساخت سكوهای جك آپ، مسلما تنگناها مرتفع، اشتغال حاصل و فناوری ساخت داخل تعالی بیشتر پیدا می‏کند؛ ولی متأسفانه مادامی كه عبور از فرش قرمز چینی‏ها و اقامت در هتل‏های چند ستاره شانگهای و دیگر كشورها، باعث اغوای دست‏اندركاران خرید می‏شود، طبیعتا خیری عاید مناطق محروم بوشهر و هرمزگان و صنعتگران داخل نخواهد شد.

انجمن صنفی سازندگان شناور، تجهیزات و سازه‏های دریایی ایران با اشاره به بخشی از اظهارات خادمی در این مصاحبه که عنوان کرده بود «كجاست این مجموعه بزرگ ساخت دكل‏های حفاری و گاز كه برخی ادعایش را كرده‏اند؟»، خطاب به وی تصریح کرده: اگر شما نشانی كارخانه ساخت دكل در ایران را نمی‏دانید، كافی است به عرشه سكوی حفاری ایران خزر و اگر همدستان شما نام سازنده را از روی این سكو پاك كرده باشند، قطعا بر روی سكوی حفاری نیمه شناور امیركبیر (ایران البرز)، این آدرس را پیدا خواهید كرد.

متقابلا؛ روابط عمومی شرکت حفاری شمال در پاسخ به مطلب درج شده به نقل از انجمن صنفی سازندگان شناور، تجهیزات و سازه‏های دریایی ایران در پایگاه خبری-تحلیلی مارین نیوز، جوابیه‏ای ارسال کرد که در بخشی از آن آمده بود: باید یادآور شویم که بر اساس مستندات و واقعیت‏های موجود ساخت دکل دریایی در ایران در حال حاضر امکانپذیر نیست و هیچ مرجع فنی هم نمی‏تواند ادعایی غیر از این بکند، آن دسته افراد صاحبنظری که از واقعیت‏های ساخت و تولید مطلع هستند این واقعیت را تصدیق می‏کنند هرچند بوق‏های تبلیغاتی متصل به شبکه‏های دلالی بر صدای خود بیفزایند اما در اصل واقعیت خللی ایجاد نمی‏شود به همین دلیل بازهم تاکید می‏کنیم که کارخانه ساخت دکل در ایران وجود ندارد.

حفاری شمال افزود: سکوی ایران خزر توسط شرکت راماراپالای فنلاند و سکوی نیمه شناور امیرکبیر توسط یک شرکت سوئدی و تنها با استفاده از شیب یارد صدرا در نکا ساخته شده و این شرکت‏ها تمام قطعات و تجهیزات لازم برای این دو دستگاه را نیز از طریق تامین کننده‏های خود از سازندگان معروف خارجی تامین کرده‏اند به گونه‏ای که حتی پیچ و مهره‏های به کارگرفته شده دراین دستگاه‏ها نیز از سازندگان خارجی تامین و به مرحله ساخت رسید.

تشکیل کنسرسیوم با حضور صف در فارس
اما همزمان با اظهارنظر مدیرعامل شرکت حفاری شمال که «صراحتا می‏گویم نمی‏توانیم دکل حفاری بسازیم» و اینکه «آدرس کارخانه‏های ساخت دکل حفاری دریایی را بدهید»، سازندگان ایرانی با هشدار نسبت به واردات مهندس و دکل‏های حفاری از چین، نشانی کارخانه‏های سازنده دکل حفاری در داخل کشور را ارائه کردند.

در این راستا، مشاور استاندار فارس در امور نفت و گاز در مصاحبه‏ای با بیان اینکه «کنسرسیوم بزرگ نفتی به راهبری شرکت صاحب لیسانس ساخت دکل حفاری دریایی صنایع فراساحل (صف) با عضویت شرکت‏های بزرگ صنعتی فارس در سال 91 در پایتخت انرژی کشور تشکیل شده است»، اظهار داشت: این کنسرسیوم توانست مرداد ماه سال جاری مجوز قانونی ساخت دو دکل حفاری دریایی را از ایدرو طبق مصوبه کارگروه نفت و گاز دولت اخذ کند.

محمد حاجیان با اشاره به اینکه «دکل حفاری دریایی یکی از شناورهای متحرک برای حفاری در آب‏های کم‏عمق است»، بیان کرد: اینگونه دکل‏ها قابلیت حفاری چاه‏های نفت و گاز تا عمق 30 هزار فوت را داراست.

این مقام مسؤول، خاطرنشان کرد: همین احساس نیاز باعث شد صنایع بزرگ کشور در سال‏های گذشته عزم خود رابرای دستیابی به تکنولوژی پیشرفته ساخت این نوع دکل‏های حفاری جزم کند که نتیجه تلاش شبانه‏روزی متخصصان شرکت صنایع فراساحل (صف) باعث پیوستن جمهوری اسلامی‏ ایران به جمع چند کشور محدود سازنده جک‏آپ شد.

آمادگی ایزوایکو
مدیرعامل مجتمع کشتی‏سازی و صنایع فراساحل ایران (ایزوایکو) نیز در پاسخ به درخواست مدیرعامل شرکت حفاری شمال برای معرفی نشانی کارخانه‏های ساخت دکل حفاری دریایی در ایران، آمادگی کامل این شرکت برای ساخت این سازه‏های دریایی را اعلام کرد.

حمید رضاییان اصل در گفت‏وگو با مارین نیوز تصریح کرد: اگر مدیرعامل و مسؤولان شرکت حفاری شمال به ما مراجعه کنند، آمادگی داریم توانمندی‏های خود را برای ساخت و تعمیر دکل‏های حفاری دریایی و خشکی به آنها معرفی کنیم.

وی افزود: از طریق سایت مارین نیوز رسما از مدیران محترم این شرکت برای بازدید از یارد ایزوایکو و معرفی توانمندی‏های فنی، نیروی انسانی و طراحی و مهندسی مجموعه دعوت می‏کنم.

مدیرعامل ایزوایکو با اشاره به تعمیر دکل دریایی مدرس به سفارش شرکت ملی حفاری برای اولین بار در این مجموعه کشتی‏سازی تأکید کرد: باور داریم که با همکاری و هم‏افزایی شرکت‏های حفاری می‎‏توانیم وارد حوزه ساخت دکل‏های دریایی هم بشویم.

وی درباره اظهارات مدیرعامل شرکت حفاری شمال که گفته بود «ساخت دکل دریایی صرفا سازه آن نیست و تجهیزات مختلفی نیاز دارد که امکان ساخت آن در داخل وجود ندارد»، تصریح کرد: در هیچ جای دنیا و از  جمله یاردهای چینی، صفر تا صد تجهیزات و قطعات دکل از جمله موتور، ژنراتور و... در یارد ساخته نمی‏شود؛ بلکه از شرکت‏های متخصص ساخت آن تجهیزات تأمین و خریداری می‏شود.

رضاییان اصل با تأکید بر اینکه «ما در مجتمع ایزوایکو در مورد ساخت دکل‏های حفاری دریایی و خشکی ادعای جدی داریم »، افزود: ورود سازندگان داخلی به این حوزه، نیازمند حمایت جدی دولت و سرمایه‏گذاری لازم است.

منفعت اصلی در ساخت داخل دکل است
مدیر پروژه ساخت جک‏آپ در شرکت صنایع فراساحل (صف) نیز در واکنش به اظهارات مدیرعامل شرکت حفاری شمال مبنی بر اینکه «آدرس کارخانه ساخت دکل‏های حفاری دریایی را نشان دهید»، گفت: عجیب است که مدیران و مسؤولان فنی حفاری شمال بارها در جریان توانمندی‏های موجود برای ساخت پروژه جک‏آپ در یارد صف بندرعباس قرار گرفته‏اند و هنوز هم آدرس کارخانه را نمی‏دانند!

مصطفی لیلی استدلال مطرح‏شده از سوی شرکت حفاری شمال مبنی بر اینکه امکان ساخت تجهیزات و قطعات دکل‏های حفاری دریایی در داخل وجود ندارد و بر این مبنا، امکان ساخت این سازه‏های دریایی در ایران را انکار کرده بودند؛ خطاب به هدایت‏الله خادمی، مدیرعامل حفاری شمال، پرسید: ایشان باید توضیح دهند که آیا سکوهای فاز 15 و 16 پارس جنوبی که در داخل ساخته شده و یا سکوها و خطوط لوله دریایی که سال‏هاست در یاردهای داخلی ساخته و در پارس جنوبی به کار گرفته می‏شوند، تماما با قطعات و تجهیزات ایرانی ساخته می‏شود و یا آنکه با استفاده از نیروی کار ایرانی و با هدف اشتغالزایی در مناطق محروم دریایی و ساحلی کشور، نسبت به مونتاژ تجهیزات خریداری شده اقدام می‏شود؟

وی با بیان اینکه «صرف مونتاژ سازه‏های دریایی در داخل ارزش افزوده بالایی به همراه دارد»، توضیح داد: ساخت یک دستگاه جک‏آپ حفاری دریایی دو و نیم میلیون نفر- ساعت نیروی انسانی را مشغول به کار می‏کند که به معنی اشتغالزایی مستقیم برای 1500 نفر در مدت یک تا دو سال (بر اساس میزان شیفت کاری) است.

لیلی با اشاره به وضعیت کشورهای سازنده جک‏آپ در دنیا افزود: بعنوان نمونه در سنگاپور، شرکت‏های سازنده جک‏آپ خود سازنده تجهیزات نیستند، بلکه محصولات و تجهیزات را می‏خرند و در یارد اسمبل می‏کنند.

این کارشناس ارشد صنایع دریایی در ادامه تأکید کرد: مدیرعامل شرکت حفاری شمال در حالی نشانی کارخانه ساخت جک‏آپ را خواسته‏اند که این شرکت سال‏هاست با استفاده از جک‏آپ ایران خزر که حدود 20 سال قبل در یارد نکای شرکت صدرا ساخته شده، درآمدزایی می‏کند.

لیلی یادآور شد: پس از پروژه جک‏آپ ایران خزر، ساخت سکوی نیمه‏شناور امیرکبیر که بسیار پیچیده‏تر از جک‏آپ بود؛ در داخل و با حمایت دولت انجام گرفت و به نمادی از حاکمیت ایران در آب‏های دریای خزر تبدیل شد.

وی افزود: جک‏آپ ایران خزر در حالی در داخل کشور ساخته شد که توانمندی ما در آن زمان حتی در حد تهیه نقشه‏های کارگاهی هم نبود؛ اما در سکوی امیرکبیر مهندسی تفصیلی و تهیه نقشه‏های کارگاهی توسط متخصصان داخلی انجام گرفت و امروز توان مهندسی کامل سازه‏هایی چون جک‏آپ را در داخل داریم.

وی تصریح کرد: امروز شرکت‏های مهندسی متخصصی در کشور نظیر شرکت طراحی و مهندسی صف رزموند داریم که لیسانس اختراع طراحی پایه جک‏آپ را از شرکت‏های معتبر جهانی دریافت کرده‏اند و امکان انواع مدل‏سازی با استفاده از نرم‏افزارهای پیشرفته را دارند.

مدیر پروژه ساخت جک‏آپ در شرکت صنایع فراساحل (صف) با بیان اینکه «ممکن است خرید دکل از خارج منافعی را برای شرکت‏ها یا بخشی از صنعت نفت کشور در برداشته باشد»، درعین‏حال تصریح کرد: مبنای کار و تصمیم‏گیری‏ها باید منافع اکثریت کشور باشد و منافع اکثریت نیز، در ساخت داخل و اشتغالزایی است.

وی افزود: سیاست‏های کشور باید در جهت حمایت از تولید در داخل باشد، حتی اگر تولید سازه‏هایی چون جک‏آپ در داخل گران‏تر از خرید آن از خارج تمام شود؛ چرا که هدف اصلی ایجاد شغل است. همانطور که در خودروسازی با وجود قیمت تمام‏شده بالا و کیفیت پایین، بر ساخت داخل تأکید می‏شود.

لیلی همچنین در پایان گفت: فعال شدن یاردهای داخلی در بخش جک‏آپ، باعث می‏شود تعمیرات ادواری و یا موردی دکل‏ها نیز در داخل انجام شود و برای نوسازی و تعمیر نیازمند مراجعه به یاردهای خارجی و یا کشورهای حاشیه خلیج فارس نباشیم.

صدراساحل هم تأییدیه جک‏آپ گرفت
معاون طرح توسعه و تحقیق شرکت مهندسی پژوهشی صنعت نفت صدراساحل هم در همان مقطع اعلام کرد: طرح بومی سکوی حفاری این شرکت (جک‏آپ PC300) به تائید معتبرترین مؤسسه رده‏بندی جهان رسید.

امیرهوشنگ فخیمی در پاسخ به اظهارات برخی مراجع مبنی بر فقدان تخصص لازم برای ساخت جک‏آپ در داخل کشور به خبرنگار مارین نیوز گفت: شرکت مهندسی پژوهش صنعت نفت صدرا ساحل (از شرکت‏های تابعه صدرا) با بهره‏برداری از توان متخصصان داخلی که سابقه همکاری در پروژه‏های قبلی اجراشده در کشور را داشته‏اند، موفق به طراحی کامل جک‏آپ براساس شرایط مدنظر شرکت‏های بهره‏بردار داخلی و خارجی و منطبق با نیازهای داخلی و متعاقب آن موفق به اخذ تاییدیه از معتبرترین رده‏بندی جهان شده است و بدین ترتیب، این شرکت جزء شرکت‏های صاحب طرح جک‏آپ در دنیا که توانسته‏اند از مؤسسه مذکور تأییدیه بگیرد، قرار گرفته است.

وی افزود: شرکت مهندسی پژوهش صنعت نفت صدراساحل آمادگی دارد تا حق استفاده از دانش فنی کسب‏شده را به شرکت‏های داخلی یا خارجی ارائه کند و یا با مشارکت سایر شرکت‏ها اقدام به ساخت آن در داخل کشور نماید.

فراخوان به سازندگان داخلی دکل دریایی
مجموعه این اعتراضات باعث شد تا مدیرعامل شرکت حفاری شمال از تشکیل کمیته فنی در حفاری شمال برای خرید دکل‏های حفاری ساخت ایران خبر دهد و اعلام کند: آماده‏ایم هر تعداد دکل را که واقعا ساخت ایران باشد، خریداری کنیم.

هدایت‏الله خادمی در گفت‏وگویی که 20 شهریورماه از وی منتشر شد؛ اظهار داشت: با توجه به سیاست‏های راهبردی کشور برای شتاب یافتن بهره‏برداری از میادین مشترک نفت و گاز و به دلیل اینکه عملیات حفاری مقدمه بهره‏برداری از مخازن است؛ کمیته‏ای متشکل از متخصصان فنی برای احراز صلاحیت فنی و مهندسی سازندگان ایرانی دکل‏های حفاری و عقد قراردادهای خرید دکل از این سازندگان در شرکت حفاری شمال تشکیل شده است.

خادمی با اشاره به اینکه «این کمیته کار خود را طی روزهای گذشته آغاز کرده است»، تصریح کرد: این کمیته در گام نخست قصد دارد با انتشار فراخوانی از تمامی سازندگان ایرانی دکل‏های حفاری دعوت کند تا رزومه عملکرد و مستندات حاکی از توان ساخت خود را تا 15 مهرماه به دفتر مرکزی شرکت حفاری شمال ارسال دارند.

مدافعان ساخت دکل در داخل به «خیانت» متهم شدند!
اما با گذشت دو ماه از این فراخوان و در حالیکه چند شرکت داخلی آمادگی خود را به حفاری شمال اعلام کرده بودند؛ نه تنها خبری از مذاکره برای ساخت دکل‏های دریایی در داخل نشد، بلکه اوایل آذرماه جاری مدیرعامل این شرکت دور تازه حملات به سازندگان داخلی را کلید زد.

هدایت‏الله خادمی در تازه‏ترین اظهارات خود بار دیگر با طرح ادعای نبود سازنده دکل حفاری (اعم از خشکی و دریایی) در داخل، تلویحا طرفداران ساخت داخل را به «خیانت به منافع کشور» از باب از دست رفتن فرصت‏های فعالیت در میادین مشترک متهم کرد.

مدیرعامل شرکت حفاری شمال که در میزگرد تخصصی «چالش‏ها و فرصت‏های حمایت از ساخت داخل دکل‏های حفاری» سخن می‏گفت؛ با تأکید بر اینکه «موضوع توسعه و تأمین دکل‏های حفاری به دلیل تاثیر مستقیم بر توسعه یافتگی صنعت نفت و اقتصاد ملی ایران مسأله‏ای استراتژیک است»، یادآور شد: در چنین مسأله استراتژیکی نباید تسلیم آرمان گرایی و شعارپردازی شویم؛ چرا که هرگونه تصمیم اشتباه امروز، از سوی نسل آینده ایران قابل پذیرش نیست.

خادمی افزود:‏ اگر جریان مدعی ساخت دکل در داخل باعث کاهش توان ملی در برداشت از میادین مشترک شود؛ یک زیان جبران ناپذیر به آینده اقتصاد ایران وارد آمده است.
 
وی در این نشست ادعای وجود سازندگان دکل حفاری در ایران و ورشکستگی آنها به دلیل واردات دکل از خارج را «بحث‏های بی‏پایه و اساس» خواند و گفت: اگر سازنده واقعی دکل در ایران وجود داشت، طی 3 دهه گذشته چرا این حجم دکل از خارج وارد ایران شده است و چرا هم اکنون بسیاری از مجموعه‏های توانمند ایرانی در پی وارد کردن دکل از خارج هستند؟

وی ادامه داد: اگر سازنده دکل در ایران وجود دارد، چرا بعد از ٣٠ سال به جز دکل دریایی هندی و چینی، دکلی ساخته نشده و یا چرا هفت دکل دیگر از خارج برای حفاری میدان گازی پارس جنوبی به خلیج فارس وارد کردیم. در حالیکه می‏توانستیم با خرید و مالکیت دکل برای جمهوری اسلامی ‏ایران در مدت سه سال سرمایه اختصاص یافته در ساخت دکل‏ها را بازگردانیم.

مدیرعامل شرکت حفاری شمال تأکید کرد: معتقدیم هرکسی که ادعا دارد باید ابتدا دکل‏های حفاری را بومی‏ کرده و سپس نسبت به تولید از منابع هیدروکربنی اقدام کنیم؛ در حقیقت با الزامات و حقایق منافع ملی آشنا نیست که این موضوع جای تأمل دارد.

***
در این شرایط،، انتظار می‏رفت برگزاری سمینار تخصصی «فرصت‏ها و چالش‏های تأمین دکل‏های دریایی» بستری برای طرح دقیق‏تر مسایل و پایان دادن به مجادلات رسانه‏ای و حرکت به سمت مذاکرات فنی و اجرایی باشد. این در حالی است که نماینده شرکت حفاری شمال در جریان سمینار اعلام کرد که به دلیل انتشار برخی اخبار در مارین نیوز، مدیرعامل این شرکت در سمینار حضور نیافته و به‏نوعی آن را تحریم کرده است!

حال آنکه بررسی سوابق و بازخوانی اخبار و مطالب منتشرشده در مارین نیوز از انعکاس مطالب دو سوی ماجرا حکایت دارد و تاکنون نیز همکاری مناسبی با روابط عمومی و ارتباطات رسانه‏ای این شرکت وجود داشته است.

نگاهی گذرا به مجموعه اخبار منتشرشده درباره موضوع ساخت دکل‏های حفاری دریایی در داخل که در این گزارش آمد و در آرشیو مارین نیوز هم قابل بازیابی است؛ نشان از آن دارد که این مجادلات عملا با اظهارات مدیرعامل شرکت حفاری شمال آغاز شد. آنجا که او توان ساخت دکل‏های دریایی در داخل را نفی کرد و آدرس کارخانه‏های مدعی ساخت این سازه‏ها را خواست.

در مرحله بعد نیز و در حالی که مدتی این حواشی کاسته شده بود، ایشان مجددا حمله به سازندگان را از سر گرفت و حتی مدافعان ساخت داخل را به «خیانت» متهم کرد؛ حال آنکه اظهارات طرف مقابل، عمدتا به برشمردن موارد قبلی ساخت داخل و توانمندی‏ها و گواهینامه‏های بین‏المللی اخذشده برمی‏گشت که نوعی پاسخ به درخواست شرکت حفاری شمال بوده است.

با این حال، قضاوت را به کاربران مارین نیوز می‏سپاریم.