صنعت کشتی سازی می‌تواند عامل توسعه صنعتی و اقتصادی هر كشور و زمینه‌ای برای رشد صنایع گوناگون باشد و مزیت‌های فراوان این صنعت باعث شده دولت ها حمایت و توجه ویژه ای به آن داشته باشند.
به گزارش مارین نیوز، در حال حاضر درآمد کشتی ها به دلیل کاهش سطح تجارت جهانی با افت زیادی مواجه شده است و شاخص متوسط درآمد روزانه کشتی ها روندی نزولی را نشان می دهد. صاحبان کشتی ها تمایل به افزایش طول عمر ناوگان خود از طریق انجام تعمیرات اساسی کشتی ها دارند و در مقابل دولتها با تعریف نیازهای جدید و جذب سفارشات خارجی سعی بر حفظ صنایع کشتی سازی خود دارند. شاید تنها راه حل مشکل مانند بسیاری از کشورها، تدوین و اجرای قوانین باشد.
به عنوان نمونه، نزدیک به 47 کشور دنیا، دسترسی سایر کشورها را به تجارت در آب های منطقه ای خود محدود کرده اند. پنجاه درصد تجارت دریایی کشور آمریکا از طریق آبراه های داخلی و آب های منطقه ای این کشور انجام می گیرد و مطابق با قانون جونز، تنها کشتی هایی حق فعالیت در این مناطق را دارند که خدمه کشتی ها دارای تبعیت آمریکایی بوده، در کارخانجات این کشور ساخته شده و کشتی ها، تحت پرچم این کشور به ثبت رسیده باشند. در زمان نشت چاه های نفت در خلیج مکزیک بسیاری از کشورها آمادگی خود را جهت اعزام کشتی ها جهت جمع آوری آلودگی های نفتی اعالم کردند؛ ولی تعهد به اجرای این قانون تا حدی است که از فعالیت این کشتی ها در آبهای منطقه ای این کشور جلوگیری شد. ساخت کشتی در کشور آمریکا نسبت به کشورهای چین و کره جنوبی گران تر است. این مساله موجب شده تا قانون جونز در کشور آمریکا با مخالفت های جدی مواجه شود. در حالی که دولتمردان این کشور طی حدود 100 سال عمر این قانون همواره و قاطعانه از این قانون حمایت کرده اند. رئیس جمهور وقت آمریکا نیز در آخرین اظهار نظر خود در پاسخ به مخالفان این قانون، امضای هرگونه الحاقیه ای را که منجر به تضعیف صنایع کشتی سازی شود، منتفی دانست.
اما سوال این است که صنعت دریایی ایران چگونه می تواند با تدوین قوانین و اجرای آن ها، پتانسیل و ظرفیت های صنعتی داخلی کشور در این عرصه را شکوفا کند. شاید این مهم با بررسی دقیق و منسجم مسائل صنعتی و جرح و تعدیل الگوهای موفق در دنیا، متناسب با وضعیت صنایع دریایی در ایران، امکان پذیر باشد.
این صنعت همچون صنعت خودروسازی می‌تواند عامل توسعه صنعتی و اقتصادی هر كشور و زمینه‌ای برای رشد صنایع گوناگون باشد، مزیت‌های فراوان این صنعت باعث شده دولت ها حمایت و توجه ویژه ای به آن داشته باشند. از حمایتهایی که توسط کشورها از کشتی سازی ها می شود، می توان به موارد زیر اشاره کرد.
آمریکا :
- در سال 1890 عوارض گمرکی ورود کالا برای ورق استیل و سایر فلزات جهت سازندگان کشتی در آمریکا حدف شد.
- در سال 1912 عوارض مربوط به تمامی مواردی که در ساخت کشتی ها درآمریکا مورد استفاده قرار می گیرند حذف شد.
- بین سالهای 1982 تا 1986، این کشور مبلغ 250 میلیون دلار بعنوان یارانه ساخت را تصویب و اجازه افزایش این یارانه را به میزان 50% صادر کرد.
- مبلغ 300 میلیون دلار بعنوان یارانه کشتی سازی برای سال 1986 تصویب و مبلغ ودیعه جهت ساختن کشتی فدرال را از 12 میلیادر به 15 میلیارد دلار افزایش داد.
- بمنظور حمایت از کشتی سازی داخلی ، هر کشتی خارجی که بین دو بندر آمریکا تردد نماید باید عوارض بندری معینی را پرداخت نماید در حالیکه کشتی های ساخت داخل از پرداخت چنین عوارضی معاف هستند.
کانادا :
- عقد قرارداد 33 ميليارد دلاري با دو شرکت Halifax Shipyard و Vancouver Marine
- موضوع قرارداد : ساخت 170 فروند شناور
- مدت قرارداد : 30
- انواع شناورها : Icebreakers , Patrol Boats , Supply Ships , Frigates
- در مورد يک قرارداد 2 ميليارد دلاري ديگر نيز به زودي قرار است تصميم گيري شود.
فنلاند :
- بین سالهای 1996 تا 1999 بیش از 140 میلیون دلار سوبسید در اختیار یاردهای فنلاند قرار گرفته است.
هند :
- در سال 2002 برای 5 سال ، قانون حمایت از صنعت کشتی سازی هند به تصویب رسید. این سوبسید شامل شرکتهای دولتی و خصوصی می شود و مقدار آن 30درصد قیمت قرارداد ساخت کشتی است. چنانچه سفارش ساخت از خارج هند باشد این سوبسید به تمامی سفارشات تعلق می گیرد و چنانچه سفارش ساخت از داخل هند باشد این سوبسید شامل کشتیهای بزرگتر از 80 متر می گردد.
کره جنوبی :
حمایتهای دولت کره از یاردهای کشتی سازی این کشور ، موضوع جنجال بر انگیزی شده است بطوری که بسیاری از کشورها و بخصوص کشورهای اروپایی با آن به مخالفتهای جدی پرداخته اند و این امر را دلیل اصلی از دست دادن بازار خود می دانند و برخی از پیامدهای مربوط به حمایت های دولت کره از یاردهای خود را به صورت زیر ذکر می کنند:
- سهم بازار کشورهای اروپایی از 30% در سال 1999 به 20% در سال 2000 کاهش یافت
- تعداد پرسنل شاغل در کشتی سازیهای اروپای غربی در 20 سال اخیر 75% کاهش داشته است. در حالیکه در کشور کره 45% افزایش داشته است.
- طبق ادعای کمیسیون اروپا: دولت کره بخشی از مبلغ مربوط به رفع بحران مالی کره را بصورت سوبسید به یاردهای کشتی سازی خود پرداخته است.
- این کشور به شرکتهای خارجی سفارش دهنده ساخت کشتی با یاردهای کره ای ، نزدیک به 100% قیمت کشتی را فاینانس می دهد.
- اعطای سوبسیدهای قابل توجه به سازندگان مواد و تجهیزات عمده مانند تولید کنندگان فولاد.
- بخشش وامها ، حذف بهره و تخفیف مالیاتها برای سفارشاتی که از کشورهای خارجی گرفته می شود.
- گارانتی پیش پرداخت توسط بانک صادرات-واردات کره جنوبی برای سفارشاتی که از خارج گرفته می شود.
- خرید دلار از سازندگان شناورها با نرخی بالاتر از قیمت بازار.
- اتحادیه اروپا در سال 2004 ، ضمن تسلیم شکایتنامه ای به سازمان جهانی تجارت (WTO) مدعی پرداخت یارانه 20 درصدی این کشور به کارخانجات کشتی سازی این کشور شده است. (20 درصد قیمت کشتی)
اتحادیه اروپا :
- در ماه مارس ۲۰۰۳ اتحادیة اروپا برای مقابله با کشتی سازان کره ای، موافقت کرده بود که دولت آلمان به کشتی سازان خود ۶ درصد یارانه پرداخت کند.
- در ماه نوامبر ۲۰۰۳ برای کشتی سازان اسپانیایی نیز این اجازه صادر شد.
- سرانجام در ژانویة ۲۰۰۴ اتحادیة اروپا موافقت کرد که کلیة کشورهای سازندة کشتی اروپا تا ۳۱ مارس ۲۰۰۵ به میزان ۶ درصد ارزش کشتی به کشتی سازان خود یارانه بدهند.
- اتحادیة اروپا برای ارتقای کشتی سازان خود یک برنامة ۳۰ مرحله ای را از ژانویه ۲۰۰۴ تا سال ۲۰۱۵ طرح ریزی کرده که اولین مرحله آن، دو برابر کردن بودجة تحقیقاتی کارخانجات کشتی سازی می باشد که به صورت یارانه در اختیار کشتی سازان قرار می گیرد.
چین :
- نرخ بهره کمتر از LIBOR
- سرمایه گذاری 3 میلیارد دلاری برای ایجاد یاردهای جدید کشتی سازی
- اعطای فاینانس به میزان 93%
- اعطای یارانه تا سقف 10%
کرواسی :
- تقبل اعتبارات مربوط به بازسازی فنی یاردهای کشتی سازی
- بیش از یک میلیارد دلار کمک مالی دولت از سال 1995 تا 2005
- سرمایه گذاری 3 میلیون (kn) در طی چند سال آینده
- حذف وجوه مربوط به تضمین پرداختها
- اعطای یارانه تا سقف 10%
- تقبل قروض عمومی از سوی دولت
ژاپن :
- این کشور برای سفارشهای ساخت کشتی فاینانس بدون بهره اعطام می کند.
