در خصوص بازار سفارش كشتی‌سازی، هم‌اكنون كشور ایران در چه موقعیت و مكانی در خاورمیانه و دنیا قرار دارد؟
در بازار كشتی‌سازی، هم‌اكنون بزرگترین و تخصصی‌ترین كارگاه‌ها و امكانات خاورمیانه در اختیار كشور ایران است كه در داخل توجه چندانی به آن نمی‌شود. موضوع بازسازی و تعمیرات كشتی‌ها نیز خود مقوله گسترده‌ای است كه در داخل كشور چندان مورد حمایت نیست.
طبق قوانین كشتی‌های بزرگ هر دو سال باید تحت تعمیر قرار گیرند؛ بنابراین، طبیعتا از حدود 200 فروند ناوگان كشتی بزرگ ایران كه متعلق به شركت كشتیرانی جمهوری اسلامی ایران و شركت ملی نفت‌كش است، سالانه نزدیك به 15 فروند آن، باید تحت تعمیر قرار گیرد.
هزینه تعمیر سالانه هر فروند كشتی بزرگ حدود دو میلیون دلار است؛ اما در حال حاضر این بازار تعمیرات كشتی‌ها جذب كشور‌هایی نظیر سنگاپور، دبی و از این قبیل می‌شود در حالیكه امكانات تعمیر كشتی در ایران هم وجود دارد.
همچنین در موضوع ساخت كشتی نیز باید گفت اگر عمر هر كشتی را 20 سال در نظر بگیریم از 200 فروند كشتی بزرگ موجود كشور، لازم است هر سال 10 كشتی از ناوگان خارج شده و 10 كشتی جدید جایگزین آن شود. قیمت هر فروند كشتی معمولی حدود 30 الی 50 میلیون دلار و قیمت كشتی‌های بزرگ‌تر و نوین‌تر نظیر كشتی‌های LNG حدود 200 میلیون دلار است كه این مبالغ در حال حاضر جذب كشورهای دیگر می‌شود.
با در نظر گرفتن موارد مذكور سالانه تنها در كشور حدود دو میلیارد دلار خرید كشتی باید صورت گیرد یعنی باید كشتی‌های نو بخریم تا این ناوگان حفظ شود كه این رقم جذب بازار‌های خارجی می‌شود در حالی كه بازار داخل در صورت توجه بیشتر قادر خواهد بود در این‌باره فعال باشد.
بازار داخل ساخت و تعمیر شناور‌های كوچك هم‌اكنون در چه موقعیتی قرار دارد؟
در حال حاضر هزاران شناور كوچك در كشور وجود دارد كه قیمت هر یك از این شناورها بین یك تا 20 میلیون دلار است؛ این نوع شناورها نیز نیازمند تعمیر و بازسازی و توسعه است كه تعمیر و بازسازی آنها برای كشور درآمدزا است. در واقع باید گفت بازار ساخت و تعمیر كشتی‌های ایران، تنها سالانه سه میلیارد دلار درآمد دارد كه درصد بالایی از این رقم جذب بازار‌های كشورهای همسایه یا خاورمیانه می‌شود كه میتوان مقداری از این بازار را در داخل جذب كرد.
در حال حاضر، تمامی امكانات ساخت و تعمیرات كشتی از هر نوع، در كشور وجود دارد؟
ساخت برخی تجهیزات موتوری و راداری كشتی‌ها بالاخره در كشور امكان پذیر نیست و به صورت وارداتی است اما به هر حال قیمت ساخت و مونتاژ را میتوان در داخل كشور كاهش داد.
پس به چه دلیل در كشتی‌سازی و تعمیرات كشتی‌ها در سطح مطلوبی قرار نداریم؟
كشورهای حاشیه خلیج‌فارس شرایطی مطلوبی از لحاظ اداری، گمركی، مالی و بانكی برای خرید و ساخت كشتی‌ها فراهم و بازار خاورمیانه را جذب كرده‌اند، این كشورها از لحاظ فنی و تكنولوژی ساخت كشتی، از ایران جلوتر نیستند اما شرایط را تسهیل كرده‌اند. زمانی كه ناوشكن‌هایی نظیر جماران و زیردریایی‌های نوینی در داخل كشور ساخته می‌شود نشان از بومی شدن این دانش در ایران دارد، اما با وجود توان تخصصی و امكانات بالا در ایران، برخی شرایط برای جذب بازار فراهم نیست.
دراین‌باره خواسته شما از دولت چیست؟
از دولت می‌خواهیم كه شرایط یكسان و یكنواختی را برای جذب بازار كشورهای خارجی فراهم كند تا صنعتگران داخلی در این باره پویاتر شوند. هم‌اكنون در كشورهای خارجی اگر بخشی سفارش ساخت كشتی بگیرد بانك تا حدود 95 درصد قیمت كشتی را به صورت تسهیلات پرداخت می‌كنند اما بانك‌های ایران حتی تا 60 درصد قیمت كشتی را به هم به صورت تسهیلات ارائه نمی‌دهند بنابراین در این بازار، سفارش از دست می‌رود.
در حال حاضر، شركت كشتيرانی جمهوری اسلامی ایران یا شركتی‌های دیگری كه سفارش ساخت كشتی درند، از كشورهای دیگری نظیر چین 97 درصد فاینانس دریافت می‌كنند اما در ایران كشتی‌ساز‌‌ها حداكثر 60 درصد فاینانس می‌كنند یا تسهیلات می‌گیرند كه البته ارائه همین میزان تسهیلات هم حدود یك سال به طول می‌انجامد اما در كشور‌هایی نظیر چین كل فاینانس ظرف یك ماه انجام می‌شود.
مشكلات مذكور در حیطه اختیارات صنعت‌گر نیست و باید با همكاری دولت و بانك‌ها برطرف شود. همچنین در بحث واردات قطعات خارجی كشتی‌ها، فراهم كردن تسهیلات برای حضور كارشناسان خارجی در كشور جزو وظایف دولت است. اگر مشكلات مذكور برطرف شود، میتوان از صنعت‌گر داخلی انتظار داشت كه بتواند با صنعتگران خارجی رقابت كند؛ وقتی شرایط یكسان نباشد رقابت امكان‌پذیر نخواهد بود.
هم‌اكنون كشور در بازار توسعه و ساخت سكوها و فراساحل در چه موقعیتی قرار دارد؟
سیف: بازار ساخت سكو و سازه‌های دریایی و لوله‌گذاری در دریا، موضوع گسترده‌ای است كه در ایران بسیار مورد توجه است. بدان دلیل كه در خلیج‌فارس منابع نفت و گاز فراوانی وجود دارد هم‌اكنون در فازهای مختلف پارس جنوبی، بازسازی و ایجاد میدان‌های نفتی جدید مورد توجه است.
همچنین تعداد زیادی پروژه دریایی در سكوسازی وجود دارد و هم‌اكنون شركت‌هایی در كشور فعال هستند (شركت‌های سكوسازی و شركت‌هایی كه در سازه‌های دریایی كار می‌كنند) نزدیك به 10 میلیارد دلار پروژه در این زمینه اجرا می‌كنند بدین ترتیب باید گفت بازار این حوزه گسترده است.
اجرای عملیات در دریا گسترده و هزینه‌بر است، هر پروژه‌ای كه در خشكی انجام می‌شود به طور متوسط در دریا هزینه دو برابر دارد بنابراین طبیعتا این ارزش افزوده مطلوبی است كه كشور می‌تواند از آن بهره‌مند شود. در واقع، باید گفت خدمات معمولی كه در دریا ارائه می‌شود، هزینه زیادی را برای كشور خواهد داشت و هر چه این خدمات در داخل و توسط متخصصان داخلی انجام شود، موجب افزایش اشتغال‌زایی و توسعه برای كشور خواهد شد.
هر كیلومتر لوله‌گذاری در دریا حدود یك میلیون دلار هزینه دارد؛ در حال حاضر نیازمند اجرا و نصب صدها كیلومتر لوله در دریا برای انتقال نفت و گاز هستیم كه طبیعتا این امر می‌تواند در صورت اجرا توسط بخش داخلی، موجب تولید كار و اشتغال‌زایی در سطح استانداردهای بین‌المللی شود.
به طور كلی باید گفت در زمینه‌های كشتی‌سازی و فراساحلی، متخصصان داخلی در حد استانداردهای بین‌المللی عمل می‌كنند زیرا در دریا نمی‌توان محصولات و پروژه‌های بی‌كیفیت را ایجاد كرد، همچنین مؤسسات بین‌المللی باید این تولیدات را تایید كنند زیرا این پروژه‌ها و محصول‌ها در آب‌های مشترك تولید می‌شود و اگر مشكلی در این آب‌ها ایجاد شود، برای تمام دنیا مساله‌ساز است.
همچنین، در حال حاضر شركت‌های داخلی توانمندی وجود دارد كه در پروژه‌های خارج از كشور قرارداد دریایی می‌بندند و به فعالیت مشغول می‌شوند.
تعاملات انجمن مهندسی دریایی با سازمان بنادر و دریانوردی چگونه است؟
تعاملات و همكاری‌ها وجود دارد؛ اما باید بیشتر از این باشد. سازمان بنادر و دریانوردی كه نماینده كنوانسیون‌های دریایی بین‌المللی است می‌تواند از NGOها و تشكل‌های تخصصی بهتر استفاده كند و بسیاری از فعالیت‌های كارشناسی دریایی را به بخش خصوصی واگذار كند. NGOها در واقع منافع جمع را دنبال می‌كنند و این به مثابه آن است كه منافع كشور دنبال می‌شود.
اگر این اعتماد به متخصان داخلی وجود داشته باشد، هم انجمن مهندسی دریایی قدرت بیشتری در استفاده از توانمندی‌های خود خواهد داشت و هم سازمان بنادر و دریانوردی نیازمند دوباره كاری و موازی‌كاری نیست و به راحتی می‌تواند از طریق انجمن اطلاعات و نظرخواهی‌ها را كسب كند.
بنام خدا بسيار مفيد بود با تشكر فراوان از همه متخصصان دنسوز از جمله جناب آقاي دكتر سيف 
