حضور کشتی های صیادی صنعتی در آب های کشور هر روز ابعاد مختلفی می گیرد؛ تازه ترین بررسی ها خبر از تخلف گسترده کشتی های صیادی ترال می دهد که با خاموش کردن سیستم های رصد خود به مدت طولانی در دریا حضور داشته و شیلات نیز اطلاعات دقیقی از جزییات فعالیت آنها ندارد.
به گزارش مارین نیوز، حضور کشتی های صیادی صنعتی که اقلب با عنوان کشتی های چینی شناخته می شوند موضوع تازه ای نیست و هر روز ابعاد مختلفی از آن رونمایی می شود. در پی انتشار ویدئو کامنتی با همین موضوع تیم خبری جام جم آنلاین با دعوت سازمان شیلات کشور و در راستای شفاف سازی به دیدار رییس و مدیران این سازمان رفتند و پای صحبت آنها نشستن که این گزارش ماحصل آن است. خبرنگار این مجموعه با بازدید از سیستم پایش آنلاین شناورهای شیلات و بررسی گزارش آبان ماه این کشتی ها متوجه تخلف گسترده کشتی های صیادی ترال شد که با خاموش کردن سیستم های رصد رادیویی و ماهواره ای خود به مدت طولانی در دریا حضور داشته و شیلات نیز اطلاعات دقیقی از جزییات فعالیت آنها ندارد. این مسئله فارغ از بحث مالکیت کشتی است و به هر شکل به صیادی ضربه می زند. ظاهراً مشکل اصلی شیلات در برخورد با این تخلفات عدم وجود اختیار و قوانین بازدارنده است. اختیارات این سازمان در برخورد با متخلفان به 3 ماه محرومیت از صید و یا ابطال مجوز در صورت داشتن دو حکم قضایی است.
رییس سازمان شیلات ایران در این گفتگو پیرامون صید ترال و صنعتی آبزیان در دریاهای جنوبی کشور، با بیان اینکه ترال یک شیوه صید آبزیان است و برای گونه های خاص ماهی توسط نهادهای بین المللی توصیه می شود، اظهار داشت: ما از این شیوه فقط برای صید فانوس ماهیان استفاده می‌کنیم و سایر گونه های ماهی جامعه هدف صید ترال نبوده و نیستند.
نبی الله خون میرزایی در مورد اهمیت فانوس ماهیان، دلیل توجه شیلات به این ماهی و این که گفته می شود برداشت این ذخایر به زنجیره غذایی سایر ماهیان آسیب می زند، بیان کرد: مطالعات بررسی ذخایر فانوس ماهیان در دریای عمان از سال 1339 در دستور کار شیلات قرار گرفت. این مطالعات تا سال 1387 ادامه داشت و بر اساس یافته های به عمل آمده میزان مجاز برداشت از ذخایر فانوس ماهیان سالانه 200 تا 300 هزار تن برآورد شد که این 10 درصد از کل ذخیره شناسایی شده است. از همین میزان قابل برداشت نیز ما در مجموع 10 سال تنها 87 هزار تن فانوس ماهی برداشت کردیم که در مقابل این ذخیره عظیم ناچیز است و به هیچ وجه آسیبی به زنجیره غذایی دریا نمی زند.
فانوس ماهیان یکی از منابع خوب برای تولید پودر ماهی محسوب می شود و چون ما یکی از وارد کننده های پودر ماهی هستیم صید این نوع ماهی برای خودکفایی ایران در تولید پودر ماهی مفید است. پودر ماهی به عنوان یک منبع قوی پروتئین و البته تغذیه طیور و آبزیان پرورشی در کشور مورد استفاده قرار می گیرد و استراتژیک محسوب می شود.
رییس سازمان شیلات در پاسخ به نظر برخی از کارشناسان و صیادان مبنی بر تأثیر منفی ترال فانوس ماهیان بر سبد صید سایر صیادان، افزود: فانوس ماهیان در عمق 200 متر به پایین زندگی می کنند و از این حیث صید این گونه ضرری به سبد صید ماهیگیران محلی نخواهد زد زیرا سبد صید آن ها از ماهیان سطح زی تشکیل می شود.
به گفته او صید فانوس ماهیان ضوابطی دارد که باید توسط صیادانی که مجوز صید ترال این آبزیان را گرفتند رعایت شود. اولین مورد رعایت عمق صید است، صید سطحی و صید کف توسط کشتی هایی که مجوز صید فانوس ماهیان را گرفتند تخلف است. این کشتی ها همچنین حق ماهیگری در محدود زیر 12 مایل دریایی را ندارند. بعلاوه آن که برای این نوع صید 3 محدود در نظر گرفته شده است و کشتی ها فقط حق صید در این محدوده ها را دارند.
رئیس سازمان شیلات یادآور شد: البته در ابتدای امر چون سیاست سازمان شیلات ایران حمایت از این نوع صید بود با این صیادان مداری می شد اما بعداً با گزارشاتی که از تخلف آنها به دست سازمان رسید شیلات نیز برای نظارت بر آنها با جدیت بیشتری وارد عمل شد.
کاهش سبد صید ماهیگیران محلی مورد پذیرش است اما الان به اندازه ناوگان صیادی مجاز ما در جنوب قایق صیادی غیر مجاز وجود دارد.
افزایش صیادان غیر مجاز یکی از مهمترین عوامل کاهش صید و در نتیجه درآمد ماهیگیران محلی است. برای کمک به جامعه صیادی باید جلوی صید غیر مجاز را گرفت که ذخایر دریاها را تهدید می کنند و گرنه کشتی های ترال صید فانوس ماهی کاری به سبد صید ماهیگیران محلی ندارد.
خون میرزایی در مورد سیستم های نظارتی این سازمان برای جلوگیری از صید غیر مجاز این کشتی ها، خاطرنشان کرد: شیلات برای این منظور در اولین گام سامانه آنلاین پایش را راه اندازی کرد تا مختصات کشتی ها به صورت آنلاین رصد شود و اگر کشتی خارج محدود اقدام به صید کرد شناسایی شود.
غیر از سامانه روی هر کشتی ناظر مقیم حضور خواهد داشت تا بر روند صید نظارت کند. سومین اقدام نظارتی زمان تخلیه بار در اسکله است که کارشناسان شیلات با حضور و مشاهده ترکیب صید محدوده تور اندازی را مشخص می کنند.
طبیعی است که در روش صید ترال ماهیان دیگری هم در تور قرار بگیرند اما در سال 98 میزان صید هدف توسط کشتی های ترال بالای 80 درصد بوده است که آمار قابل قبولی است.
وی به برخی شبهات در مورد حضور کشتی های ترال خارجی در آب های جنوبی و صدور مجوز برای آنها واکنش نشان داد و اضافه کرد: تمام کسانی که از تاریخ 92 به بعد تقاضای صید فانوس ماهیان را ارائه کردند ایرانی بودند که در قالب شخصیت حقیقی یا حقوقی تقسیم می شدند اما ما چون توانایی ساخت کشتی هایی که بتوانند در عمق 200 متر به پایین صید کنند را نداشتیم طبیعتاً از کشتی ها خارجی استفاده کردیم.
در مورد اینکه این کشتی ها چینی بودند یا هستند مرجعیت رسیدگی به این مسئله سازمان بنادر و دریانوردی است. شیلات قراردادی با هیچ شرکت یا شخص خارجی نداشته و ندارد، آنچه بوده و هست ایرانی ها بودند که برای تهیه کشتی با شرکت های خارجی در قالب خرید، اجاره به شرط تملیک یا اجاره همکاری داشتند.
رییس سازمان شیلات کشور در مورد برخوردهای این سازمان با تخلفات صورت گرفته در مورد صید غیر مجاز و یا حضور کشتی های خارجی، افزود: با وجود این که شیلات نقشی در تعیین مالکیت کشتی ها و اعطای پرچم ایران به آنها نداشته و ندارد اما سازمان در این مدت با بررسی شرایط مالکیت کشتی هایی که مجوز گرفته بودند با تعدادی از این کشتی ها که فقط به صورت اجاره ای فعالیت داشتند برخورد و مجوز آنها را باطل کرده است.
وی همچنین در پاسخ به شبهات مطرح شد تحت عنوان پرداخت یارانه سوخت به کشتی های خارجی نیز بیان داشت: به طور کلی کشتی های صیادی تا پیش از این نیز سوخت یارانه ای می گرفتند. شرایط دریافت این یارانه به این شکل است که کشتی ها بعد از دریانوردی و صید با تأیید سازمان شیلات بر اساس فرمول خاص شرکت پخش فراورده های نفتی یارانه سوخت می گیرند. در مورد یارانه ای سوخت نیز ما مرجع تصمیم گیرنده نیستیم و نقش شیلات فقط تأیید گزارش صید است.
براساس این گزارش، طبق گفته های مسئولین سازمان شیلات پیش از این سخت گیری چندانی در مورد صید غیر مجاز و خارج از محدود کشتی های ترال وجود نداشته و به تازگی این سخت گیری ها اعمال شده که همین مسئله باعث کنار کشیدن بسیاری از کشتی ها از صید فانوس ماهیان به بهانه نداشتن صرفه اقتصادی شده است.
همچنین کارشناسان بر این باورند مبارزه با تخلفات گسترده صیادان صنعتی در جنوب کشور و هموار کردن راه درست برداشت از ذخایر دریایی جنوب نیازمند یک عزم جدی در سطح چند اداره و سازمان است و فقط به شیلات خلاصه نمی شود./
