ريشه عقب افتادگی سواحل جنوب کشور، پهناوری بيش از حد استان هرمزگان

به گزارش مارین نیوز، محمد مونسان عضو هیات مدیره انجمن مهندسی دریایی ایران و دبیر کمیته علمی و اطلاع رسانی بیست و دومین همایش صنایع دریایی در گفتگوی تفصیلی با این پایگاه خبری به بیان تغییرات و رویکرد جدید انجمن مهندسی دریایی ایران و ضرورت مهم توسعه اقتصاد دریامحور در کشور پرداخته است که در ادامه می ‌خوانید. 

بنظرم دوره جدید انجمن خیلی با صبر و با برنامه دارد کار می کند و تجربه و راهنمایی بزرگان مانند آقایان دکتر دقیق و مهندس مسعودزاده در کنار انرژی جوان ترها یک چاشنی خوبی برای حرکات بزرگ و تغییر رویکرد شده است.

مثلا ما قبلا انجمن مهندسی دریایی را بیشتر با بخش کشتی سازی آن می شناختیم ولی اکنون نگاه ها خیلی وسیع تر شده و به سمت «توسعه دریامحور» رفته است که نه تنها کل صنایع دریایی را در برمیگیرد بلکه توسعه همه جانبه سواحل را نیز دربرمی گیرد. در همین نامه سرگشاده اخیر رییس محترم انجمن مهندسی دریایی، آقای دکتر عجمی به ریاست محترم جمهور بخوبی بر ضرورت «توسعه دریامحور» تاکید شده بود. در همایش امسال نیز رییس همایش، آقای دکتر دقیق، یکی از محورهای اصلی همایش را توسعه دریامحور گذاشتند. این نشان از یک همدلی و یک همفکری خوب در مسیری نو دارد.

به هیچ وجه. آن اختلافات به قدری بیهوده، غیرضروری و تاسف انگیز بودند که الان کسی از تیم فعلی حتی حاضر نیست به آنها فکر کند. بحمدالله آنچه تا الان شاهد بودم احترام و همفکری و تکمیل یکدیگر است.

بله. قطعا امسال با تمام توان برگزار می شود و بنده هم امسال دبیر علمی همایش هستم. امیدوارم اساتید و دانشجویان همت خوبی برای ارائه مقالات داشته باشند و اگر در این چند سال نتوانستند مقالات را ارائه کنند از این پس جبران شود. فعلا هم سقفی برای تعداد مقالات مشخص نشده و افراد محدودیتی از این نظر ندارند. امیدوارم امسال تعداد و کیفیت مقالات، یک رکورد باشد و انباشت علمی چندساله اخیر به این همایش سرازیر شود.

البته در این زمینه نباید اغراق کنیم. انجمن یک جایگاه مردم نهاد با نظرات غیرالزام آور و با محدودیتهای مالی زیاد است ولی همانطور که گفتم اگر این تیم بتواند «توسعه دریامحور» را در جامعه سیاسی کشور بیشتر جا بیندازد، حرکتی به مراتب بزرگتر از توسعه صنایع دریایی که همان توسعه سواحل باشد را راهبری کند.

یعنی انتقال کلیه صنایع آب بر، بخش مهمی از کشاورزی و خدمات و در نتیجه بخش مهمی از جمعیت ایران باید به کنار سواحل منتقل شوند. اگر تا دیروز فقط از صنایع فراساحل و شیلات و کشتی سازی در سواحل صحبت می کردیم امروز میگوییم «کل صنایع بزرگ و آب بر» مانند صنایع فولاد، پتروشیمی و نیروگاه ها باید به کنار سواحل منتقل شوند. دیگر معنی نمی دهد وسط کویر سمنان و یزد و اصفهان طرح توسعه فولاد اجرا کنیم و کل منابع آبهای شیرین این مناطق را نابود کنیم.

دقیقا. برخی مواقع یک اندوه بزرگی در دل آدم لانه می کند که چرا ما ایرانیها برخی چیزها را اینقدر دیر درک میکنیم یا اصلا درک نمی کنیم. شما به همین قضایای امنیتی اخیر خوزستان در ماههای قبل نگاه کنید. مشابه آن در کل ایران است. بدبختانه هنوز هم که هنوز هست، بعد از 40 سال، مدیران ارشد کشور و حتی وزرا، مشکل خشکسالی را ساخته شدن یا نشدن فلان سد و انجام شدن فلان پروژه انتقال آب بین حوزه ای میدانند!. یعنی هنوز هم نفهمیده اند از کجا خورده اند. این یک مصیبت بدعلاج است. وقتی نگاه کلان توسعه در کشور ما برای بیش از 400 سال یک نگاه بری و بیابانی بوده و امروزه حدود 75 میلیون نفر از جمعیت 85 میلیون نفری را وسط کویر و مناطق خشک ایران جانمایی کرده ایم (که بعضا ریشه تاریخی دارد)، معلومست که چنین میشود. قطعا بدانید اگر توسعه دریامحور هرچه زودتر از طرف وزرا و مقامات ایران درک نشود، این درگیری های امنیتی ناشی از کم آبی  سال به سال شدیدتر و گسترده تر خواهد شد. وقتی جمعیت ایران روز به روز در حال افزایش است و منابع آبی، روز به روز در حال کاهش است، این نامعادله را چگونه باید حل کنند؟ فقط یک راه دارد: کوچ به سمت سواحل.

خدا بیامرزد این دکتر کردوانی را. پدر علم کویرشناسی ایران. 40 سال مصاحبه کرد و هشدار داد که کم آبی و خشکسالی و ریزگردها و فرونشست زمین و خشک شدن منابع آب زیرزمینی، آینده حیات ایرانیان را تهدید می کند ولی خب کسی نفهمید چه می گوید. شما همین چند هفته پیش برنامه وزرای جدید را گوش کردید در مجلس. حسرت و آه در دلم ماند ولی حتی یک بار کلمه «توسعه دریامحور» را از زبان وزرای اصلی مانند نیرو، صنایع، شهرسازی، کشاورزی و نفت نشنیدم. وزارت نیرو که متولی اصلی رفع کم آبی کشور است، وزارت صنایع و کشاورزی که مقصر اصلی مکش آب های شیرین کشور هستند، انگار هنوز هم با موضوع توسعه دریامحور بیگانه هستند. بعید میدانم با این نوع نگاه کلان وزارتی، بتوان توقع توسعه و تحول داشت. وزیران ایرانی هرگز باور نداشته اند که وزیر یک کشور دریایی هستند نه یک کشور محصور در خشکی و بیابان. اینطور باشد از سوراخی که 40 سال هست گزیده میشویم باز هم گزیده خواهیم شد.

بالاخره مجبور میشویم به توسعه دریامحور و رعایت الزامات آن برگردیم. مجبور هستیم، مختار نیستیم. آنقدر در سالهای آتی، مشکلات امنیتی و درگیری و خونریزی ناشی از تصاحب منابع آبی در کشور زیاد خواهد شد که نهادهای امنیتی را مجبور خواهد کرد که فکری به حال موضوع کنند. در این کشور عموما مشکلات بزرگ فقط با نگاه امنیتی حل می شوند وگرنه وزرا و مدیران، با علاقه و اختیار خود به این سمت و سوها نمی روند. نه انگیزه ای دارند نه درک درستی از ضرورت موضوع. فقط امیدوارم خیلی دیر نشود چون اجرا کردن این نگاه توسعه ای بعد از 400 سال در کشور، یک شبه و یک ساله قابل انجام نیست. اگر همین امروز شروع کنیم حداقل 20 سال زمان می برد.

اول از همه انتخاب مدیرانی با شاکله تفکری و باور قلبی به ضرورت توسعه دریامحور نه اینکه به زور در ذهنشان بخواهند فرو کنند که توسعه دریامحور چیست. دوم، اصلاحات هرچه سریعتر استانی بخصوص در جنوب کشور. با این استانهای بزرگ و بلاتکلیف و کم بودجه با ضعیف ترین مدیران و فرمانداران جامانده از انتهای لیست استانهای مرکزی ایران! راه به جایی نمی بریم. ریشه عقب افتادگی سواحل جنوب کشور، پهناوری بیش از حد استان هرمزگان است. استان هرمزگان به تنهایی حدود 850 کیلومتر خط ساحلی دارد که با احتساب جزایر، به تنهایی حدود 50 درصد از سواحل جنوب کشور را در اختیار دارد که شامل 14 جزیره مهم ایران در خلیج فارس است. آیا این معقول و منطقی است؟ برای فعال سازی «اقتصاد دریا محور»، اولین و مهمترین گام، تغییر تقسیم بندی استان های جنوبی است. تشکیل یک استان مستقل که مدیریت 30 جزیره ایرانی در خلیج فارس را بر عهده بگیرد یک گام مهم در ساماندهی جزایر است. این استان میتواند «استان جزایر» نام گیرد و مرکز آن در قشم یا کیش باشد. اگر از قابلیتهای جزایر بخوبی استفاده شود به تنهایی می توان بیش از کل بودجه کشور از همین جزایر درآمد داشت. دو مقایسه در اینجا می تواند مفید باشد: کل کشور سنگاپور یک جزیره به مساحت حدود 700 کیلومترمربع است در حالیکه مساحت جزیره قشم (به عنوان بزرگترین جزیره ایرانی خلیج فارس) به تنهایی برابر 1500 کیلومتر مربع است یعنی بیش از دو برابر مساحت کشور سنگاپور!. این در حالیست که بودجه سالیانه کشور سنگاپور 43 میلیارد دلار و کل بودجه ایران 80 میلیارد دلار (با احتساب بیش از نیمی از این بودجه از فروش نفت وگاز) است!!. یعنی یک جزیره کوچک که مساحت آن کمتر از نیمی از مساحت جزیره قشم است معادل نیمی از کل بودجه ایران یا برابر کل درآمد غیرنفتی ایران در سال درآمد دارد!!. یا در یک مثال دیگر، هنگ کنگ یک جزیره به مساحت 1100 کیلومتر مربع است با بودجه سالیانه 60 میلیارد دلار!. این اعداد و ارقام بخوبی نشان میدهند که اگر ما فقط از ظرفیتهای جزایر ایران بخوبی استفاده کنیم معادل چند برابر درآمدهای نفتی میتوانیم درآمد کسب کنیم. جزیره قشم به تنهایی بزرگتر از 22 کشور جهان است. تشکیل استان مکران شرقی و مکران غربی از واجبات توسعه مکران است.

ما قسمتی از فضای فکری خود در تغییر تقسمیات استانی جنوب را در نقشه زیر نشان دادیم که از مقدمات ضروری توسعه دریامحور است.

 

 

از کلیه عزیزان جامعه دریایی تقاضا دارم انجمن دریایی را تغذیه فکری و روحی کنند. این تیم فعلی انجمن یک تیم یکدست و متحد و خوب است که فکرهای بزرگی در ذهن دارند. از دل و جان کار میکنند. این انجمن را حمایت کنید. خط فکری آن را پیگیری و تبلیغ کنید. حتما در همایش دریایی نقش فعال داشته باشید. مقالات متعدد بدهید ولی نه فقط مقالات فنی. مقالات مدیریتی هم بدهید مثلا در همین حوزه توسعه دریامحور و الزامات و راهکارهای آن که جزو محورهای همایش هم هست. شاید توانستیم به اتفاق هم یک «کشور دریایی واقعی» بسازیم. امروز دیگر دغدغه ما صرفا توسعه صنایع دریایی نیست. تضمین حیات ایران و بقاء فرزندانمان با نگاه به دریاست. کار سختیست ولی شدنیست. انشاء الله.