عقب ماندن صنایع از بخشی علمی کشور

به گزارش مارین نیوز، یونس کماچی فارغ التحصیل دکتری مهندسی عمران - سازه های دریایی است که گفت و گویی با وی درباره تجربیات تحصیلی شان انجام داده ایم. 

مدرک دکتری خود را در رشته مهندسی عمران - سازه های دریایی از پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی با راهنمای اساتید محمدرضا تابش پور و سعید مظاهری به انجام رساندم. در حال حاضر نیز عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد پردیس با حدود 10 سال سابقه همکاری هستم.

در مقطع دکترا روی موضوع آنالیز هیدرودینامیکی رایزر سکوهای نیمه مغروق تحت تاثیر نیروی جریان تحقیق کردم. در این تحقیق به مطالعه رفتار هیدرودینامیکی رایزر سکوهای نیمه مغروق تحت تاثیر بار جریان پرداخته شد؛ ارتعاش ناشی از انتشار گردابه در اثر جریان مدنظر قرار گرفت و انواع پاسخ ها مانند جابجایی، تنش، خستگی و غیره بررسی شد. مطالعات در دو حوزه استاتیکی و دینامیکی در دو امتداد جریان (In-Line) و عمود بر جریان (Cross-Flow) انجام شد. با توجه به بررسی های انجام گرفته نهایتاً تصمیم بر این شد که کدهای مربوط به مدلسازی، بارگذاری، آنالیز، یافتن پاسخ های مختلف، محاسبات خستگی و ... در نرم افزار MATLAB نوشته شود که با سختی های زیادی همراه بود. در مدل سه بعدی رایزر با 6 درجه آزادی در هر گره (3 انتقالی و 3 دورانی) مدنظر بوده و برای هر المان ماتریس سختی کامل با در نظر گرفتن سختی هندسی مدنظر قرار گرفته شد. دینامیک دنباله شامل دو امتداد جریان و عمود بر جریان با استفاده از یک جفت نوسانگر غیرخطی توزیع شده در طول رایزر با معادله Van der Pol که با استفاده از روش Euler اصلاح شده حل می گردید، بررسی شد. به عنوان مطالعه موردی از رایزر سکوی امیرکبیر در دریای  کاسپین استفاده شد. برای پاسخ VIV رایزر تحت جریان، ملاحظه گردید که تنش و خرابی خستگی ماکزیمم برای هر دو امتداد با افزایش سرعت جریان، افزایش می یابد، اگرچه ماکزیمم جابجایی حدوداً ثابت می ماند. این حالت به خصوص در نواحی کشش کنترل (سرعت های جریان پایین) در مقایسه با مودهای خمش کنترل ارتعاش بسیار بیشتر دیده شد. همچنین در مورد کاهش اثرات VIV بر روی رایزر با استفاده از تغییر خصوصیات رایزر مطالعات تحلیلی و عددی صورت گرفت که مشخص شد برای یک سرعت جریان مشخص، افزایش کشش فوقانی و یا کاهش مدول الاستیسیته باعث کاهش دامنه تنش و خرابی خستگی می شود. در بخش دیگر تحقیق پاسخ رایزر دریایی به خمش دومحوره در اثر VIV به صورت عددی و تحلیلی بررسی شد که یک حل بسته برای محاسبه تنش ماکزیمم در اثر ترکیب دو محوری به دست آمد. حل تحلیلی نشان داد که نسبت تنش ترکیبی ماکزیمم به تنش ماکزیمم امتداد CF وابسته به نسبت دامنه جابجایی امتداد جریان به امتداد عمود بر جریان می باشد. به بیان عمومی برای مودهای کشش کنترل و خمش کنترل اگر این نسبت به ترتیب بزرگتر از 0/22 و 0/35 باشد، تنش ترکیبی حاکم خواهد بود. ایده تنش دو محوره، از مواردی بود که آقای دکتر تابش پور به آن اشاره داشتند و تا این زمان در ادبیات به این صورت مطرح و مطالعه نشده بود. همچنین موضوع کاهش پاسخ های رایزر با استفاده از تغییر خصوصیات آن به طور گسترده تری و به صورت تحلیلی مورد ارزیابی قرار گرفت.

خیر 

ما در بحث مطالعات و تحقیقات بسیار خوب عمل میکنیم و در جهان دارای رتبه های مناسبی هستیم. به عنوان مثال در بخش طراحی سازه ها، طراحان قابلی داریم که با روند طراحی سیستم های جدید، انواع نرم افزارها و پایه های تئوری مربوطه آشنایی خیلی خوبی دارند. منتها به نظر بنده صنعت و اجرای ما یک یا چند گام عقب تر می باشد. بر اساس تجربیات بنده، به عنوان مثال در بخش ساختمان، مشکلی که وجود دارد بیشتر مربوط به سوء مدیریت و اجرا است و مشکلاتی که در اتفاقاتی مثل زلزله پیدا می کنیم به دلیل ضعف های اجرایی است تا طراحی. اگر این موضوع را بسط دهیم، به نظر بنده در بخش صنایع دریایی نیز همین مشکل، البته با درجه پایین تر وجود دارد. به نظر بنده در بخش تحقیقاتی افق خیلی خوبی در حیطه سازه های دریایی وجود دارد. شاید در سالیان قبل تر برای بسیاری از زمینه های تحقیقاتی در این رشته، پژوهشگر مرجع مناسبی در داخل کشور حضور نداشت. اما با عنایت به تحقیقات انجام شده در سالیان اخیر، در بسیاری از زمینه های تحقیقاتی، پژوهشگران خیلی خوبی حضور دارند که میتوان از تجربیات آنها استفاده کرد. 

رشته سازه های دریایی، یکی از رشته هایی است که جزو نیاز کشور ما می باشد. با عنایت به ذخایر هیدروکربوری و موضوع استحصال آنها، نتایج تحقیقات در این حوزه، اگر به درستی و در راستای نیاز صنعت تعریف شود، می تواند در صنعت مورد استفاده قرار گیرد. یک توصیه مهم بنده به دانشجویانی که میخواهند در این زمینه تحقیق کنند این است که موضوعی را انتخاب نمایند که تا حد ممکن به نیازهای صنعت کشور مرتبط باشد.