خط لوله دریایی اقتصادی است ؟

مارین نیوز - از همان روزهای نخستی که پروژه خط لوله صلح برای انتقال گاز ایران به پاکستان و هند مطرح شد بسیاری از کارشناسان معتقد بودند هند به دلیل اختلافات دیرینه با پاکستان تمایل ندارد تا گاز ایران از طریق خاک پاکستان به این کشور منتقل شود. البته هندی ها در آن زمان نه تنها به صراحت این موضوع را اعلام نکردند بلکه از این پروژه حداقل به صورت لفظی حمایت کردند اما هر چه زمان به جلو رفت عدم تمایل هندی ها برای مشارکت در این طرح بیش از پیش آشکار شد. حال، چند ماهی است که هند اعلام کرده گاز ایران را می خواهد اما نه از راه خاک پاکستان بلکه از خط لوله در بستر دریا. روزنامه هندی تریبیون چند ماه قبل به نقل از مقامات هندی نوشت: خط انتقال 4.5 میلیارد دلاری گاز ایران از بستر دریای عمان و در عمق سه هزار و 400 متری اجرا می‌شود، این خط لوله، روزانه 31.5 میلیون متر مکعب گاز را از ایران به بندر گجرات در غرب هند منتقل می‌کند، همچنین احداث این خط لوله به هند در واردات مستقیم گاز از ایران بدون نیاز به پاکستان کمک خواهد کرد.حمید رضا عراقی مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران نیز اخیرا گفته بود: هندی ها گاز ایران را به جز از خط لوله صلح می خواهند.

 به عبارتی دیگر می خواهند گاز ایران را از طریق خط لوله زیر آب به هندوستان منتقل کنند.او با تاکید بر این نکته که بخش آبی در قسمت هندوستان از عمق بالایی برخوردار است، ادامه داد: در حال حاضر روی قیمت صادراتی گاز به هندوستان گپی وجود دارد، این در حالی است که هندی ها مدعی اند که فناوری مورد نیاز برای انتقال گاز ایران از طریق آب را به این کشور دارند.معاون وزیر نفت در امور گاز با اشاره به اینکه با ادامه و تکمیل خط لوله گازی ایران در منطقه چابهار قادر به صادرات این محصول به هندوستان هستیم، تصریح کرد: هندی ها می توانند این گاز را به صورت اف. ال. ان. جی یا ال. ان. جی روی کشتی به کشور خود منتقل کنند هم می توانند از طریق خط لوله زیر آب این محصول را منتقل کنند.

در همین حال، سیروس سازدار عضو سابق کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی در گفتگو با آفتاب یزد تصریح کرد: از همان روزهای اولی که بحث خط لوله صلح مطرح شد هدف اصلی، رساندن گاز ایران از طریق این خط لوله به هند و چین بود. اما با توجه به مشکلات امنیتی در پاکستان و تنش این کشور با هند، مقامات هندی در همان سال‌های قبل نیز خیلی راغب نبودند که گاز ایران از طریق خاک پاکستان به این کشور منتقل شود. وی با بیان اینکه ما باید در سطح بین‌المللی به دنبال بازار برای گاز صادراتی خودمان باشیم، گفت: در سال‌های آینده به تدریج گاز جایگزین نفت خواهد شد و به همین دلیل داشتن بازارهای صادراتی برای گاز یک موضوع مهم است. سازدار با اشاره به اینکه اگر صادرات گاز به هند از بستر دریا آغاز شود باید از مسیر دریای عمان اجرا شود، گفت: این پروژه سرمایه‌گذاری سنگینی نیاز دارد و از طرف دیگر باید با یک تکنولوژی فنی بالا اجرا گردد که ما فعلاً این تکنولوژی را در اختیار نداریم. وی افزود: از طرف دیگر صادرات از طریق ال ان جی نیز مشکلات خودش را دارد زیرا ال ان جی علیرغم همه مزیت‌هایی که دارد هزینه براست و نیاز به سرمایه‌گذاری سنگینی دارد و جذب بازار برای آن نیز در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. در کل معتقدم اگر صادرات گاز از طریق بستر دریا فقط به مقصد هند صورت نگیرد و چین نیز پای کار بیاید و خواهان گاز ایران باشد آن وقت می‌تواند احداث این خطوط لوله از بستر دریا توجیه اقتصادی داشته باشد. ضمنا صادرات گاز از طریق خط لوله مناسب‌تر و ارزان‌تر است البته به شرط که سرمایه اولیه آن تامین شود. 

از سوی دیگر، حسن مرادی کارشناس انرژی به آفتاب یزد گفت: قطعا احداث خط لوله از بستر دریا هزینه زیادی به لحاظ اقتصادی در پی خواهد داشت. معتقدم هندی‌ها در خصوص خط لوله صلح خلف وعده کردند و اگر در خصوص عبور این خط لوله از خاک پاکستان نگرانی امنیتی داشت باید قبل از اینکه با ما وارد مذاکره می‌شد آن را بررسی می کرد. هندی‌ها وقتی وارد مذاکره با ما شدند که ما حاضر شدیم سرمایه‌گذاری کلانی بکنیم و این خط 56 اینچی گاز را به مرزهای خودمان برسانیم. به نظر من، کشور ما نباید این ریسک بالا را انجام دهد که با هزینه‌های سنگین خط لوله را در بستردریا احداث کند. من فکر می‌کنم ترجیح ما برای صادرات گاز به هند با توجه به مخالفت این کشور با دریافت گاز از خاک پاکستان، صادرات ال ان جی است. البته ما در تکنولوژی ال ان جی‌نیاز به کار داریم و هندی‌ها می‌توانند در انتقال فناوری آن به ما کمک کنند تا ما بتوانیم این فرآورده را نه تنها به هند بلکه به سایر کشورهای جهان نیز صادر کنیم. در کل معتقدم با توجه به هزینه سنگین احداث خط لوله از بستر دریا، کشورمان حاضر نباشد ریسک سرمایه‌گذاری در این خصوص را بپذیرد. 

البته ظاهرا کشورمان نیز تمایلی به انتقال گاز ایران به هند از بستر دریا ندارد و راه حل جایگزین در این خصوص را صادرات گاز فشرده به هند می داند. یک مقام روسی اعلام کرد که شرکت ملی گاز جمهوری اسلامی و شرکت گازپروم روسیه قرارداد ساخت کارخانه گاز فشرده در ایران را آماده امضا کرده اند که تولیدات آن به سه کشور آسیایی صادر خواهد شد. نماینده تجاری روسیه در ایران اعلام کرد: گازپروم و شرکت ملی گاز ایران قرارداد احداث کارخانه تولید گاز فشرده را امضا می کنند و این کارخانه از حوزه گاز پارس جنوبی تغذیه می شود. روزنامه ایزوستیا روز سه شنبه به نقل از آندره لوگانسکی و نیز مقام های آشنا به برنامه های گازپروم نوشت: گاز فشرده ایران که در کارخانه جدید تولید خواهد شد به هند، لائوس و کامبوج ارسال می شود.