با امضای قرارداد جدید انرژی میان آذربایجان، ترکیه و بریتیش پترولیوم در دریای کاسپین، نقش منطقه‌ای این کشورها تقویت شده، در حالی که غیرفعال بودن پروژه‌های انرژی ایران و رشد همکاری‌های منطقه‌ای، موقعیت کشور را در بازار انرژی تحت فشار قرار داده است.
به گزارش مارین نیوز و تأیید منابع بین‌المللی مانند BP و APA، شرکت انرژی دولتی سوکار جمهوری آذربایجان، شرکت بریتیش پترولیوم (BP) و شرکت نفت دولتی ترکیه (TPAO) توافق تولید مشترک برای بلوک فراساحلی شفق-آسیمان در دریای کاسپین را امضا کردند. این توافق، که در کنفرانس هفته انرژی باکو اعلام شد، ترکیه را با سهم ۳۰ درصدی در این پروژه وارد مرحله جدیدی از همکاری‌های انرژی منطقه‌ای می‌کند. بریتیش پترولیوم، به‌عنوان اپراتور اصلی، مسئولیت حفاری‌های جدید را در مخزن Lower Surakhany بر عهده دارد، در حالی که سوکار و TPAO نیز نقش کلیدی در توسعه و تولید خواهند داشت.
با این قرارداد، آذربایجان به‌دنبال مقابله با کاهش تولید نفت در میدان‌های قدیمی خود مانند آذری-چراغ-گونشلی است، که تولید آن از اوج یک میلیون بشکه در روز در سال ۲۰۱۰ کاهش یافته است. الهام علی‌اف، رئیس‌جمهور آذربایجان، تأکید کرده که این کشور قصد دارد صادرات گاز طبیعی را تا سال ۲۰۳۰ به میزان ۸ میلیارد متر مکعب افزایش دهد، که بخشی از آن از پنج میدان جدید تأمین خواهد شد. در سال ۲۰۲۴، آذربایجان ۲۵ میلیارد متر مکعب گاز صادر کرد.
بلوک شفق-آسیمان، در ۱۲۵ کیلومتری جنوب شرق باکو قرار داشته و در عمق ۶۵۰ تا ۸۰۰ متری واقع شده است. نخستین اکتشاف در این بلوک، در سال ۲۰۲۰ حفاری شد.
بنابراین گزارش، توافق اخیر میان سوکار، بریتیش پترولیوم و TPAO ترکیه برای اکتشاف نفت و گاز در دریای کاسپین، تغییرات ژئوپلیتیکی مهمی را رقم زده است. آذربایجان با این قرارداد تلاش می‌کند وابستگی خود به میدان‌های قدیمی را کاهش دهد، در حالی که ترکیه با سهم ۳۰ درصدی در این پروژه، نقش خود را به‌عنوان هاب انرژی منطقه‌ای تقویت می‌کند.
با توجه به روند سریع همکاری‌های منطقه‌ای، ایران باید سیاست‌های انرژی خود را بازنگری کند تا از ظرفیت‌های عظیم دریای کاسپین عقب نماند. در حالی که آذربایجان با پروژه‌های جدید در حال افزایش صادرات انرژی است، ایران هنوز هیچ تولیدی از این دریا ندارد.
باوجود ذخایر قابل‌توجه در میدان‌های سردار جنگل و رامسر، فقدان فناوری حفاری آبهای عمیق، تحریم‌های اقتصادی، و غیرفعال بودن سکوی امیرکبیر از سال ۱۳۹۳ موجب شده این میدان‌ها بلااستفاده باقی بمانند. البته، ایران حفاری‌های جدیدی در بلوک ۱۸ دریای کاسپین آغاز کرده است، که می‌تواند نقطه عطفی در توسعه منابع انرژی کشور باشد. شرکت ملی نفت ایران (NIOC) برنامه دارد ۲۳ بلوک اکتشافی جدید، از جمله پنج بلوک در دریای کاسپین معرفی کند.
با جذب سرمایه‌گذاری‌های منطقه‌ای و بین‌المللی، ایران می‌تواند مسیر جدیدی برای بهره‌برداری از ظرفیت‌های عظیم انرژی خود ایجاد کند. توسعه فناوری حفاری آبهای عمیق و همکاری‌های منطقه‌ای باید در اولویت قرار گیرد تا کشور از فرصت‌های موجود در دریای کاسپین عقب نماند. در غیر این صورت، ایران شاهد کاهش سهم خود در بازار انرژی منطقه‌ای خواهد بود، در حالی که رقبا منابع بیشتری را تصاحب خواهند کرد./
