به‌این ترتیب قرار است در آینده‌ای نزدیك كه البته زمان دقیق آن مشخص نشده، سهم ایران از گاز برداشتی از بزگترین میدان گازی جهان از قطر بیشتر شود.
* نگاهی به كشف بزرگترین میدان گازی جهان
در اوایل دهه 70 میلادی خبر کشف میدانی با مساحت 9700 کیلومترمربع که 3700 کیلومترمربع آن در آب‌های سرزمینی ایران و 6 هزار کیلومتر مربع آن در آب‌های سرزمینی قطر است، در خلیج فارس اعلام شد. مطالعات بعدی گویای آن بود كه این مخزن در لایه‌ای به ضخامت 450 متر و در عمق حدود سه هزار متری زیر بستر دریا قرار دارد.
مخزن پارس‌جنوبی در فاصله 100 تا 150 کیلومتری سواحل استان بوشهر واقع است و حجم ذخایر ایران در این مخزن شامل 14 تریلیون متر مکعب گاز و بیش از 18 میلیارد بشکه میعانات گازی است.
این مقدار گاز معادل هشت درصد کل ذخایر گازی جهان و بیش از حدود 50 درصد ذخایر گاز ایران است؛ بنابراین پس از كشف این مخزن بزرگ گازی، هم‌اكنون ایران با دارا بودن حدود 16 درصد گاز دنیا، دومین رتبه جهانی را پس از روسیه به خود اختصاص داده است.
درحالیكه ایران در دهه‌های 70 و 80 میلادی در حال پشت‌سر گذاشتن جنگ تحمیلی بود، قطر با استفاده از پتانسیل شرکت‌های بین‌المللی و سرمایه‌گذاری برنامه‌ریزی شده از سال 1991 با بهره‌برداری از سكوی آلفا شروع به تولید روزانه 25 میلیون متر مكعب گاز کرد. حال آن که اولین بهره‌برداری‌ها توسط ایران از میدان گازی پارس جنوبی، در سال 2002 آغاز شد.
* قطر در گنبد شمالی چه كرده است؟
براساس این گزارش، پس از بهره‌برداری از سکوی آلفا، در سال 1996 و 1998 مجتمع‌های بهره‌برداری برآوو و چارلی با هدف تامین خوراک کارخانه‌های ال.ان.جی توسط شركت‌های قطرگاز و راس‌گاز با ظرفیت 1200 و 880 میلیون متر مکعب در روز در مدار تولید قرار گرفتند. همچنین بر اساس برنامه‌های اعلام شده وزارت نفت قطر، این کشور از سال 2011 عرضه سالانه 77 میلیون تن ال.ان.جی را به بازار بین‌المللی هدف‌گذاری کرده که نیازمند برداشت روزانه 400 میلیون مترمكعب (معادل 16 فاز پارس جنوبی ایران) است.
در ابتدای سال 2005 میلادی قطر سیاست جدیدی را درباره نحوه برداشت از این میدان اعلام كرد؛ به‌طوری كه تاكید شد توسعه منابع گاز میدان گنبد شمالی به‌گونه‌ای ادامه پیدا خواهد كرد كه تا 100 سال آینده امكان برداشت از آن وجود داشته باشد. بنابراین با توجه به برنامه‌های توسعه‌ای این كشور برای افزایش تولید تا روزانه حدود 700 میلیون متر مكعب، طول عمر دخایر آن حدود 97 سال برآورد شده است.
* برنامه‌های ایران در برداشت گاز از پارس‌جنوبی
در طرف دیگر این میدان مشترك، پس از رهایی از مشكلات جنگ تحمیلی و آماده شدن زیرساخت‌ها، در سال 1377 كلنگ توسعه پارس‌جنوبی به زمین زده شد.
دوران رشد ایران در این میدان مشترك نیز آغاز شد؛ به‌طوری‌كه اولین بهره‌برداری‌های ایران پس از راه‌اندازی فازهای 2 و3 توسط شرکت توتال فرانسه و در سال 2002 آغاز شد. به‌این ترتیب پس از توسعه میدان پارس‌جنوبی در سال 1377 (1999 میلادی) تا سال 1380 توسعه هشت فاز از برنامه 28 فاز پارس‌جنوبی با همكاری انی ایتالیا و استات‌اویل نروژ به مرحله امضای قرارداد رسید؛ فازهایی كه هركدام به‌طور استاندارد باید روزانه 25 میلیون متر مكعب تولید می‌كردند.
در سال‌های اولیه دهه 80 نیز قرارداد توسعه فازهای 9 و 10 امضا شد. همچنین مذاكرات برای توسعه پروژه‌های ایران ال.ان.جی با شركت‌های توتال و پتروناس و همچنین پرشین ال.ان.جی با شل و رپسول آغاز شد كه به درازا كشید، ولی درنهایت به‌دلیل خروج آنها از این پروژه‌ها در پس فشارهای كشورهای غربی، تغییراتی در برنامه توسعه میدان پارس‌جنوبی ایجاد و مقرر شد به‌جز پروژه ایران ال.ان.جی، هیچ پروژه ساخت ال.ان.جی دیگری نداشته باشیم.
به این ترتیب پس از فازهای 15 تا 18 كه در سال 1385 ساخت آنها به شركت‌های ایرانی واگذار شده بود، در خرداد ماه امسال نیز توسعه فازهای 11، 13، 14، 19، 20 و 21، 22 تا 24 به دیگر شركت‌های ایرانی سپرده و مقرر شد كه حداكثر در مدت 35 ماه تكمیل شوند كه به این صورت در سال 1392 باید شاهد تولید حداكثری از میدان گازی پارس‌جنوبی باشیم.
* به‌زودی در پارس جنوبی از قطر جلو خواهیم افتاد؟
محمدرضا رحیمی ـ معاون اول رئیس جمهور ـ در تابستان امسال گفته بود كه دولت در برنامه پنجم توسعه 200 هزار میلیارد تومان در بخش نفت سرمایه گذاری خواهد کرد و به زودی از نظر برداشت در مخازن مشترک با قطر، پیش خواهیم افتاد.
وی گفته بود كه هر فاز پارس جنوبی روزانه 10 میلیون دلار درآمد دارد كه ما همه فازها را یك جا به پیمانكار واگذار كرده‌ایم.
البته در این زمینه ایران در تلاش است تا با راه‌اندازی كامل هرچه سریع‌تر بخش دریای فازهای 9 و 10 و افزوده شدن تولید 50 میلیون متر مكعبی به تولید كنونی از یك‌سو و بهره‌برداری از فازهای 15 تا 18 پارس‌جنوبی در پایان سال 1390 جمعا حدود 150 میلیون متر مكعب به تولید كنونی بیفزاید.
* آینده تولید ایران و قطر از بزرگترین میدان گازی جهان
قطر با مساحتی کمی بیشتر از نصف یکی از استان‌های جنوبی ایران و جمعیت كمی در حد همان استان‌ها با مصرف بسیار اندك گازی، قصد دارد به‌جز طرح‌های دیگرش مانند مصرف داخل و صادراتی كه با خط لوله به كشورهای همسایه‌اش دارد، در سال 2011 بیش از 400 میلیون متر مكعب گاز را فقط برای پروژه‌های ال.ان.جی مصرف كند. اگرچه برخی منابع تاكید می‌كنند كه برنامه‌ریزی قطر حاكی از رسیدن به تولید روزانه حدود 700 میلیون مترمكعب گاز تا سال 2012 است.
حال باید دید آیا تلاش ایران برای رسیدن به سهم كامل خود از برداشت گاز از پارس‌جنوبی درحالیكه با فشار رشد حدود 10 درصدی مصرف سالانه گاز نیز دست و پنجه نرم می‌كند، به نتیجه خواهد رسید و وعده جلو افتادن از قطر در آینده نزدیك محقق می‌شود؟
منبع: خبرگزاری ایسنا
