سواحل زیبای مکران زیستگاه امن لاک‌ پشت ‌های سبز دریایی

به گزارش مارین نیوز، بیش از ۲۰ نقطه از سواحل ماسه‌ای چابهار، دشتیاری و کنارک از جمله گواتر، لیپار،تنگ، کچو، پُشت، کوپان سر و پزم از مهمترین زیستگاه‌ها و سایت‌های تخمگذاری لاک پشت‌های دریایی بویژه لاک پشت‌ های سبز هستند.

لاک‌پشت‌های دریایی از موجودات در معرض انقراض جهانی و جزو فهرست گونه‌های حفاظت شده «IUCN» هستند که برای چرخه حیات دریا بسیار مفید بحساب می آیند. اغلب گونه‌های لاک‌پشت سبز و بعضا لاک پشت منقار عقابی بیشتر مراحل زندگی خود شامل تولید مثل(جفت گیری و تخمگذاری) و تغذیه را در مناطق ساحلی دریای عمان سپری می کنند.

جمعیت قابل توجهی از لاک پشت‌های سبز در محدوده آبهای ایران زیست می کنند که زادآوری این گونه دوزیستان خزنده بیشتر در سواحل شهرستان‌های چابهار و کنارک اتفاق می افتد. طول لاک این‌گونه دوزیستان خزنده به ۱۱۰ سانتی متر می‌رسد و از نظر طبقه بندی اتحادیه بین المللی حفاظت از محیط زیست «IUCN» جزو گونه‌های در حال انقراض به شمار می آید.

لاک پشت‌ها برای زیست بوم مفید بوده و به عنوان موجودات پاک کننده محیط زیست دریا آلودگی های سواحل را از بین می برند. براساس سنگواره های موجود و فرضیات مختلف حضور لاک پشت ها در سطح زمین و دریا به حدود ۲۷۵ میلیون سال قبل یعنی اواخر دوران پرمین بر می‌گردد.

لاک پشت های دریایی طی میلیون ها سال جمعیت خویش را در گستره دریاها و اقیانوس ها حفظ کرده تا اینکه از قرن ۱۸ به بعد بعلت افزایش جمعیت و مصارف انسانی و عوامل دیگر رو به انقراض نهاده اند. به شکلی که در حال حاضر جزء فهرست گونه‌های حفاظت شده سازمان IUCN قرار گرفته‌اند.

شهرستانهای چابهار و دشتیاری از خلیج گواتر تا خور پارگ دارای سواحل ماسه‌ای و مناطق متعددی برای تخم‌گذاری و تغذیه لاک پشت‌های دریایی است که سالانه شمار زیادی از لاک‌پشت‌های ماده بویژه لاک‌پشت سبز این سواحل شنی بکر را برای تخم‌گذاری انتخاب می کنند.

لاک پشت سبز نوعی لاک پشت دریایی است که در آبهای گرمسیری دریای عمان(مکران) و خلیج فارس زیست می کند. بیشتر تخم‌گذاری‌های لاک‌پشت سبز در سواحل ماسه‌ای مجاور روستاهای کچو، پوشات، کیش دپ، کوپان سر، پسابندر و لیپار شهرستان‌های چابهار و دشتیاری انجام می شود.

در پایش‌های میدانی انجام شده از سوی کارشناسان محیط زیست دریایی چابهار، در منطقه رمین نوار ساحلی چابهار - گواتر دشتیاری تعدادی لانه تخم‌گذاری شده لاک پشت‌های دریایی مشاهده شده که این موضوع بیانگر آغاز فصل تخم‌گذاری این نوع از لاک پشت‌هاست.

فعالیت‌های حفاظتی قابل توجهی نظیر تهیه برنامه پایش، گشت میدانی شبانه به طور همزمان در سواحل ماسه ای روستاهای مورد نظر، ثبت اطلاعات تخم‌گذاری، بیومتری و تگ‌گذاری لاک‌پشت‌های ماده، ساخت هچری سایت، مراقبت از تخم‌ها، لانه ها و رهاسازی نوزادان لاک پشت توسط کارشناسان محیط زیست دریایی با مشارکت جوامع محلی با هدف حفاظت از تخم‌های لاک پشتان تا رسیدن به مرحله نوزاد آوری در طول فصل تخمگذاری در سواحل چابهار انجام می شود.

با توجه به طولی بودن سواحل و فاصله زیاد میان سواحل ماسه ای مستعد تخم‌گذاری و همچنین عوامل تهدید کننده متعدد در منطقه چابهار برای اماکن تخم‌گذاری و زادآوری لاک‌پشت‌ها، پایش همزمان سایت‌های زادآوری و حفاظت از محدوده‌های تخم‌گذاری این گونه‌های ارزشمند دریایی در این شهرستان بسیار دشوارتر از سواحل ماسه ای جزایر است.

پایش این سایت‌ها نیاز به تامین اعتبار از سوی سازمان حفاظت محیط زیست، مشارکت بیشتر جوامع محلی و انجمن های مردم‌نهاد، اجرای برنامه‌های پایش مشترک با کشورهای همسایه (عمان و پاکستان)، انجام اقدامات حفاظتی و اعمال برنامه‌های مدیریت زیست محیطی گسترده ای دارد.

رییس اداره حفاظت محیط زیست چابهار در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: هفت گونه لاک پشت دریایی در آبهای گرمسیری خلیج فارس و دریای عمان زیست می کنند.

اشرفعلی حسینی افزود: بیشتر لاک پشت‌های سبز و بعضاً لاک پشت منقار عقابی مراحل زندگی خود شامل تولید مثل (جفت گیری و تخمگذاری) و تغذیه را در مناطق ساحلی دریای عمان بویژه شهرستان چابهار سپری می کنند.

وی تصریح کرد: خوردن تخم های لاک پشت‌ها توسط روباه، سگ و شغال یکی از مشکلات و موانع افزایش جمعیت لاک پشت‌هاست.

رییس اداره حفاظت محیط زیست چابهار ادامه داد: تردد وسایط نقلیه در جاده ساحلی، ساخت موج شکن، تور ریزی صیادان، تاسیسات موجود در حریم دریا و تخریب لانه‌ها برای برداشت تخم توسط افراد سودجو در منطقه چابهار اماکن تخم‌گذاری و زادآوری لاک‌پشت‌ها را تهدید می کند.

وی بیان کرد: همه ساله با هدف حمایت و حفاظت از فرآیند زادآوری لاک پشت‌های دریایی از اواخر بهار تا پایان پاییز برنامه‌های پایش میدانی شبانه روزی در سواحل ماسه‌ای توسط کارشناسان محیط زیست دریایی چابهار با همکاری جوامع محلی انجام می شود.

حسینی با بیان اینکه جمعیت قابل توجهی از دوزیستان خزنده در معرض انقراض در محدوده آبهای ایران زیست می کنند، خاطرنشان کرد: زادآوری لاک پشت سبز بیشتر در سواحل جنوبی سیستان و بلوچستان بویژه شهرستان‌های چابهار و کنارک انجام می شود.

رییس اداره حفاظت محیط زیست چابهار ادامه داد: تخمگذاری و تولد نوزاد لاک پشت‌های دریایی زیبایی خاصی به طبیعت و محیط زیست سواحل دشتیاری، چابهار و کنارک بخشیده است.

وی با بیان اینکه لاکپشت‌ها با خوردن برخی گونه‌های دریایی از جمله عروس دریایی، جمعیت رو به افزایش آنها را کنترل می کنند افزود: فصل لانه گزینی و تخمگذاری این نوع لاکپشت از اوایل تابستان آغاز و تا اواخر پاییز ادامه دارد.

حسینی با بیان اینکه طول عمر لاکپشت سبز ۴۰ تا ۵۰ سال و اندازه آن بالغ بر ۸۰ تا ۱۵۰ سانتیمتر است گفت: هر لاک پشت سبز حداکثر ۱۰۰ تخم می گذارد اما تنها ۲ درصد از تخم‌ها به بلوغ رسیده و شانس زندگی پیدا می کنند.

وی بیان کرد: کارشناسان محیط زیست دریایی مستقر در چابهار با همکاری همیاران و دوستداران محیط زیست نوزادهای تازه متولد شده لاکپشت‌ها را پس از مراقبت و حفاظت برای ادامه زیست در دریا رها سازی می کنند.

رییس اداره حفاظت محیط زیست چابهار اظهارکرد: لاک پشت سبز با داشتن رنگ سیاه یا زیتونی مایل به قهوه‌ای تیره دارای سر کوچک به عنوان موجود طبیعی پاک کننده زیست بوم و آلودگی دریا شناخته می شود.

وی تخریب لانه‌های تخم گذاری لاک پشتها توسط سگ سانان و برداشت تخم ‌ها توسط افراد سودجو را از جمله مشکلات مهم در حوزه نگهداری، حفاظت و کم شدن جمعیت این گونه با ارزش عنوان کرد و افزود: حفظ و حضور لاک پشت‌ ها برای زیست‌ بوم بسیار مفید هستند و تاثیر بسیار زیادی برای جلوگیری از آلودگی ‌های سواحل دارند.

دبیر دبیرخانه ملی حفاظت از لاک پشت های دریایی ایران نیز به خبرنگار ایرنا اظهار داشت: لاک پشت های دریایی به دلیل قرارگیری در راس هرم غذایی، نقش مهمی در تعادل شبکه غذایی و همچنین افزایش نرخ بازگشت شیلاتی دارند. از این رو یکی از گونه های مهم در پایداری فعالیت های صید و صیادی محسوب محسوب می شوند.

دکتر محمود سینایی افزود: از این رو دبیرخانه ملی حفاظت از لاک پشت‌های دریایی با همکاری ذینفعان مختلف، اقدام به پایش و حفاظت از زیستگاه های تخم گذاری لاک پشت‌های دریایی در خلیج فارس و دریای عمان می کند. عوامل مختلفی در ساحل و دریا، لاک پشت های دریایی را در معرض تهدید و آسیب قرار می دهند.

وی ادامه داد: از جمله این تهدیدات می توان به برخورد با شناورهای صیادی، گیر کردن در تورهای صیادی، آلودگی دریا، توسعه ناپایدار صنعتی و تخریب سواحل، گردشگری غیر مسوولانه اشاره نمود.

شایان توجه است، چابهار به عنوان بزرگترین بندر اقیانوسی ایران و سرزمین موج و مرجان واقع در قلب مَکُّرانِ بلوچستان در فاصله ۶۴۵ کیلومتری جنوب زاهدان مرکز استان سیستان و بلوچستان واقع شده است.