/اختصاصی مارین نیوز/ بسته پیشنهادی برای ساخت دكل‌های دریایی خلیج فارس

به گزارش مارین نیوز، متن كامل این نامه كه به امضای محمدهادی نژاد حسینیان، غلامرضا شافعی، جلیل خبره و احمد خراسانی‌زاده رسیده؛ بدین شرح است:

جناب آقای دکتر حمید رضا کاتوزیان
ریاست محترم کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی
با تقدیم سلام
احتراما:  سفر اخیر مقام معظم رهبری به منطقه پارس جنوبی و مطرح شدن گلوگاه‌های توسعه این میدان گازی در حضور ایشان سبب گردید که معظم له موضوع ساخت داخلی سکوهای حفاری دریایی برای فعال کردن فازهای باقیمانده پارس جنوبی را مورد توجه و تأکید قرار دهند. هر چند تهیه و تأمین سکوهای حفاری دریایی می‌باید خیلی زودتر و قبل از عقد قراردادهای 35 ماهه توسعه پارس جنوبی در 25 خرداد سال 1389 مطرح می‌شد؛ ولی با این وجود، بازهم می‌تواند جای امیدواری باشد. چنانچه مسؤولین این موضوع را درست مطرح و درست حل کنند و از تجربیات ارزنده سال‌های گذشته کارفرمایان نفتی و سازندگان و پیمانکاران بهره جویند، منافع بیشتری نصیب کشور شود.

به دنبال سفر مذکور، دولت محترم تصمیم به ساخت 22 فروند سکوی حفاری دریایی می‌گیرد که 12 فروند آن به خارج و 10 فروند آن نیز به شرکت‌های داخلی سفارش داده شود. قطع نظر از اینکه سفارش 12 فروند از 22 فروند سکوی حفاری دریایی به خارج از کشور با اوضاع و احوال بیکاری بسیار مشهود که در جامعه وجود دارد، اقدام درستی هست یا نه ولی چنانچه سفارش این 22 فروند سکوی حفاری طی یک برنامه و سازوکار مناسب صورت نگیرد؛ به قطع می‌توان گفت که سفارش، ساخت و خرید 12 فروند به خارج صورت می‌گیرد، درحالیکه سفارش به شرکت‌های داخلی در پیچ‌وخم‌های اداری گیر خواهد کرد و توجیه مدعیان سفارش به خارج را به دنبال خواهد داشت.

نویسندگان این نامه که تجربه مدیریت صنعتی و ساخت سکوهای حفاری دریایی ایران خزر(مشابه سکوهایی که در حال حاضر بحث آن در کشور مطرح است) و سکوی حفاری نیمه‌شناور ایران البرز، ساخت کشتی‌های صید صنعتی را دارند؛ لازم می‌دانند برای تصمیم‌گیری درست در این امر حیاتی که دو عامل زمان و هزینه را در بر دارد، تجربیات علمی و عملی خود را تقدیم کنند تا با استفاده از آن، بهترین تصمیم در مورد سفارش ساخت 12 فروند سکوهای حفاری به خارج از کشور و 10 فروند در داخل قرین موفقیت گردد.

علیرغم اینکه جمهوری اسلامی ایران تحت ظالمانه‌ترین تحریم‌ها قراردارد؛ ولی صنعتگران ایرانی به یقین توان لازم برای ساخت اکثر سکوهای مورد نظر را خواهند داشت، مشروط بر اینکه ابزار لازم در اختیار آنان قرارگیرد و برای انجام وظیفه ملی و شغلی خود مورد حمایت قرارگیرند.

ارائه نمونه‌هایی از تجربیات موفقی که در گذشته صورت گرفته؛ بعنوان راه کار قابل طرح می‌باشند:

1-  ساخت کشتی‌های ماهیگیری و صنعتی
 در نیمه اول دهه 1360 تصمیم گرفته شد که تعدادی کشتی صید صنعتی جهت تأمین نیازهای شرکت شیلات ساخته شود. شرکت شیلات معتقد بود باتوجه به اینکه ساخت چنین کشتی‌هایی در ایران مسبوق به سابقه نیست، لذا شرکت‌های ایرانی قادر به ساخت و تحویل آن نخواهند بود. در نهایت، وزیران کشاورزی و صنایع سنگین وقت تصمیم گرفتند که 9 فروند کشتی صید صنعتی با امکان عمل‌آوری صید ساخته شود. با این توجه، قرارداد ساخت 9 فروند کشتی با شرکت ایرانی منعقد و شرکت مذکور با مجوز شرکت شیلات ( کارفرما) ساخت 3 فروند از کشتی‌ها را به یک شرکت آلمانی سفارش داد و درعین حال، تعدادی از نیروهای مختلف اجرایی و مهندسی خود را به آلمان اعزام کرد و 6 فروند دیگر را در ایران با کمک افراد اعزامی به آلمان ساخت. لازم به ذکر است مذاکرات قراردادی و مالی و قیمت کشتی‌ها با طرف آلمانی نیز با حضور و مباشرت شرکت شیلات (کارفرما) انجام شد.

2- ساخت کشتی‌های بزرگ نفتکش
 قابل ذکر است که شرکت‌های صنایع دریایی چینی، تا قبل از دریافت سفارش برای ساخت کشتی‌های بزرگ شرکت ملی نفتکش ایران، تجربه چندانی در ساخت کشتی نفتکش نداشتند. اولین سفارش  شرکت ملی نفتکش ایران به یک شرکت چینی و با واسطه یک شرکت کره‌ای در سال 1999 امضاء شد. به این ترتیب که در قبال سفارش ساخت تعدادی کشتی به کره‌ای‌ها، کره‌ای‌ها متعهد شدند که دانش فنی لازم را به شرکت‌های چینی منتقل کنند و به این ترتیب، شرکت‌های چینی تعدادی کشتی نفتکش برای ایران ساختند و شرکت چینی، صاحب تجربه فنی برای ساخت کشتی‌های بزرگ نفتی شد و امروز یک شرکت صاحب نام در این عرصه است.

3- ساخت سکوهای حفاری خودبالابر(جک آپ)
 به منظور انجام امور حفاری نفت در دریای خزر، شرکت ملی نفت ایران در دهه 70 تصمیم به ساخت یک سکوی حفاری دریایی (از نوعی که هم‌اکنون مورد نیاز در پروژه‌های پارس جنوبی می‌باشد) گرفت. در قرارداد ساخت آن سکو شرکت فنلاندی که در مناقصه برنده شده بود، متعهد گردید که ساخت را در ایران و توسط ایرانی‌ها انجام دهد و شرکت ایرانی مجری ساخت، صاحب تجربه ساخت این نوع سکوها گردید. ضمن اینکه در سایه این سفارش، یک کارخانه کشتی‌سازی و سکوسازی در کنار دریای خزر نیز برای کشور نیز ایجاد شد. این سکو هم‌اکنون مشغول عملیات حفاری در دریای خزر در آب‌های ترکمنستان می‌باشد. سکوی مذکور تحت لیسانس طرح FRIEDE & GOLDMAN آمریکا می‌باشد.

4- ساخت سکوهای حفاری نیمه‌شناور
 برای حفاری در اعماق  دریای خزر (حدوداً 800 متری عمق آب) نیاز به سکوی حفاری نیمه‌شناور بود. یک شرکت ایرانی با یک شرکت سوئدی در مناقصه این سکو برنده شدند و کار به آنان واگذار گردید. نتیجه آن، ساخت سکوی مذکور و پرورش و تربیت نیروهای مهندسی و اجرایی ایرانی بود، بطوریکه که بخشی از کار مهندسی پایه و کل کار مهندسی تفصیلی و تمام عملیات اجرائی توسط ایرانی‌ها در کارخانه دریای خزر انجام شد.
در انجام کارهای بزرگ که اولین بار در کشور صورت می‌گرفت؛ تامین نقدینگی به‌موقع عامل مهمی در تحویل بموقع پروژه بوده (1) و بررسی‌ها نشان می‌دهد که عمدتا پروژه‌های داخلی از کمبود نقدینگی دچار مشکل تأخیر شده‌اند و در پروژه‌های مذکور نیز این عامل نقش اساسی داشته است.

5- طراحی سکوی خودبالابر(جک آپ)
برای ساخت سکوی حفاری خود بالابر نیاز به طرحی است که توسط مؤسسات معتبر صلاحیت‌دار به تائید رسیده و محاسبات و نقشه‌ها توسط آنان کنترل و تائید شده باشد. لیسانس طراحی این سکوها در اختیار چند شرکت در دنیاست.

شرکت مهندسی صف رزموند با گردآوری اکثر نیروهای مهندسی که در پروژه‌های فوق‌الاشاره کار کرده بودند؛ سال گذشته موفق گردید که طرح سکوی حفاری خود بالابر ایران را تحت نام تجاری رزموند اس آ 20 که از سکوهای مشابه خود دارای امکانات عملیات بهتری است، در دنیا به ثبت برساند و توسط یکی از 10 مؤسسه بزرگ دنیا که صلاحیت حرفه‌ای و فنی تائید محاسبات و نقشه‌ها را دارد، به تأیید و تصویب آنان برساند و ساخت این نوع سکوها را در بندرعباس در شرکت صنایع فراساحل (صف) شروع نماید. چنانچه سفارشات ساخت سکوهای دریای خزر مرقوم در فوق در ایران وجود نداشت طبیعتا نیروی مهندسی ایرانی موفق به طراحی سکوی اس آ 20 نمی‌شدند . این موفقیت مرهون تصمیمات مدیران گذشته صنعت و نفت و یکی از برکات آن انجام این طراحی عظیم اخیر بوده است. لازم به ذکر است در موضوع ساخت سکوهای حفاری، بخش مهندسی و مدیریت و ساخت حدود 45درصد و بخش خرید مواد و تجهیزات آن 55درصد است.

اکنون در مورد ساخت 22 فروند سکوی حفاری خود بالابر پیشنهاد زیر به صورت یک بسته ارائه می‌گردد:

الف: مناقصه بین سازندگان داخلی که دارای ظرفیت و قابلیت ساخت می‌باشند؛ برگزار گردد بطوریکه سازنده خارجی همراه با یکی از سازندگان داخلی در مناقصه شرکت نماید.

ب: حتی‌المقدور از طرح تحت لیسانس اس آ 20 که توسط مهندسین باتجربه ایرانی طراحی شده و به تصویب مراجع معتبر بین‌المللی رسیده است، در ساخت 22 فروند استفاده شود تا امکان هرگونه تغییر و اصلاح مورد نظر کارفرما با توجه به سوابق مهندسی موجود در شرکت ایرانی طراح مورد استفاده قرار گیرد.

ج: شرکت‌های سازنده ایرانی طرف قرارداد، در ارتباط مستقیم با شرکت‌های سازنده خارجی قرار گیرند و شرکت‌های ایرانی مسؤول برقراری ارتباط و نظارت برای تأمین تعداد سکوهای ساخت خارج با همان مشخصات ساخت داخل بوده باشند. به این معنی که شرکت ایرانی مسؤول ساخت سکو در داخل ملزم است که در برابر ساخت داخل، تعدادی ساخت خارج را نیز تحویل کارفرما دهد.

د: به منظور جلوگیری از بحث‌های مختلف مذاکرات مالی و قراردادی بین شرکت‌های داخلی با شرکت خارجی، کارفرما نظارت نماید. به طوری که تعیین قیمت و شرایط پرداخت و تضامین، از هر جهت رضایت کارفرما را تأمین نماید. قابل توجه است که قیمت پایه در موارد مشابه از طرق مختلف و از جمله مجلات تخصصی بیطرف قابل حصول می‌باشد.

ه: با توجه به اینکه حجم این سفارشات بالغ بر 4 میلیارد دلار برآورد می‌شود، امکان اینکه مسؤولیت تضامنی بین سازندگان خارجی و داخلی در مقابل کارفرما بوجود آید نیز ممکن است .

ارائه این بسته به کارفرمایان احتمالا با عکس‌العمل برخی از آنان روبرو خواهد شد، چون آنان اعلام می‌دارند که تحقق پروژه در 35 ماه نیاز فوری به در اختیار داشتن این سکوها دارد و چنانچه تحویل سریع سکوها عملی نشود، تأخیر هر روز انجام پروژه ممکن است میلیون‌ها دلار خسارت یا عدم نفع برای آنان داشته باشد.

این مطلب در حالی مطرح می‌شود که سالها است این موضوع مطرح بوده و همواره از این فضای ساخته‌شده، برای سفارش به خارج استفاده شده است. در حالیکه هم‌اکنون سفارش چهار فروند سکو را به دو شرکت ایرانی داده‌اند و نزدیک به سه سال است که صورت  وضعیت‌ها و حتی بخش قابل توجهی از پیش‌پرداخت را پرداخت نکرده‌اند؛ ولی درصدد خرید و اجاره از خارج هستند.

اکنون فرصت گرانبهایی در اختیار مسؤولین جمهوری اسلامی ایران برای سفارش اینگونه سکوها به داخل فراهم شده است که چنانچه از دست برود و با خرید از خارج رفع نیاز شود، شاید تا ده‌ها سال دیگر فرصت چشمگیری برای ساخت سکو در داخل فراهم نگردد و نیروی کار ایران و صنعت دریایی از توسعه و رشد باز بماند.

امید است این پیشنهاد مورد عنایت و حمایت کمیسیون‌های انرژی و صنایع مجلس محترم شورای اسلامی قرار گیرد و بنحو مقتضی به دولت توصیه گردد که روش فوق را در سفارش چهار میلیارد دلاری مد نظر قرار دهند. متأسفانه تجربه تلخ جداسازی سفارش ساخت خارج و داخل در گذشته حاصلی جز ورود کالای خارجی و عقیم کردن ساخت داخلی نداشته است.

جهت ارائه توضیحات بیشتر نویسندگان نامه تقاضای جلسه و حضور در کمیسیون را در صورت صلاحدید دارند.

محمدهادی نژادحسینیان
غلامرضا شافعی 
جلیل خبره 
احمد خراسانی‌زاده                  
               
(1) بطور نمونه، به دلیل عدم تأمین نقدینگی از سوی کارفرما که قرار بود پروژه فازهای 15و 16 پارس جنوبی ظرف 52 ماه انجام شود؛ ولی علیرغم گذشت بیش از یکسال از آن تاریخ، کار هنوز به 70 درصد پیشرفت نرسیده است .