دکتر سعید مظاهری*: سمینار «فرصتها و چالشهای تأمین دكلهای دریایی» این هفته در دانشگاه صنعتی شریف برگزار شد. در ابتدا جا دارد از انجمن مهندسی دریایی ایران در خصوص برگزاری چنین سمیناری تشكر نمود. موضوع تأمین دكلهای دریایی مانند موضوع تأمین تجهیزات و تأسیسات دریایی تاكنون دچار فراز و نشیبهای فراوانی در كشور شده است.
مباحث مطرح شده در سمینار و دیدگاههای گوناگون و بعضا مخالف بین بهرهبرداران و سازندگان، بیانگر ضرورت بررسی بیشتر فواید و مضار نگرشها و تأثیرات اجتماعی، اقتصادی و امنیتی هر كدام از نگرشها در كشور است. در این رابطه سوالات زیر را میتوان مطرح کرد:
- بازار ساخت دكل در ایران چه بازاری است؟
- شرایط فعلی كشور از نظر تجربه مدیریتی، دانش فنی، زیر ساختها و سخت افزارها، تأمین منابع مالی و نیروی ماهر چگونه است؟
- فعال شدن بازار ساخت دكل در ایران بر شرایط اشتغال و اقتصاد جوامع ساحلی چه تاثیراتی خواهد داشت؟
- مزیتهای بافعل و بالقوه كشور در خصوص ساخت دكل و تجهیزات مربوطه، كدامند؟
- درآمدهای ناشی از بهرهبرداری از دكلها چقدر هستند و در صورت سرمایهگذاری نرخ بازگشت سرمایه چقدر است؟
- چه تبعات اجتماعی و اقتصادی در صورت خرید دكل از خارج از كشور خواهیم داشت؟
- چه منافعی اجتماعی و اقتصادی در صورت تأمین دكل از خارج از كشور میتوان متصور شد؟
- برنامه بهینه كوتاه مدت، میان مدت و درازمدت برای كشور كدام است؟
سوالات فوق تنها نمونهای از سؤالات و پرسشهایی هستند كه بارها و بارها در سمینارها و جلسات توسط دانشگاهیان، صنعتگران، متولیان و تصمیمگیران مطرح شده است و باید اذعان کرد که تاكنون پاسخ شفاف و روشنی توسط مسؤولین به آنها داده نشده است.
توجه به منابع ارزشمند نفت و گاز در دریاهای ایران در خلیج فارس، دریای عمان و دریای خزر و جایگاه والای كشور در دنیا از منظر دارا بودن ذخایر نفتی و گازی بیانگر بازار ارزشمندی و بزرگی است كه دكلهای دریایی تنها بخشی از این بازار ارزشمند را به خود اختصاص میدهند.
با توجه به اظهارات مسئولین و كارشناسان در پانزدهمین همایش صنایع دریایی و همچنین سمینار «فرصتها و چالشهای تأمین دكلهای دریایی» میتوان دریافت كه حداقل 16 دكل در خلیج فارس مورد نیاز است كه بنا به اظهاراتی، این تعداد میتواند به بالغ بر 40 دكل در خلیج فارس افزایش یابد. علاوه براین، لازم است تعداد دكلهای مورد نیاز برای توسعه و بهرهبرداری از میادین دریای خزر و دریای عمان نیز به تعداد موجود اضافه شود. بنابراین، بهسادگی میتوان دریافت كه بازار فوق با در نظر گرفتن 40 دكل با ارزش متوسط هر كدام 170 میلیون دلار یك بازار 7 میلیارد دلاری است. با در نظر گرفتن هر دلار معادل 3000 تومان به عدد حدود 20 هزار میلیارد تومان میرسیم كه نسبت به رقم پیشنهادی بودجه كشور در سال 1393 كه 190 هزار میلیارد تومان پیشبینی شده؛ معادل 10 درصد از بودجه كشور را به خود اختصاص میدهد.
از طرف دیگر، لازم است به درآمدهای ناشی از فعالیتهای دكلها اشاره کرد كه این فعالیتها با توجه به نرخ بین المللی برابر 150 هزار دلار در روز است كه برای فعالیت 40 دكل در سال حدود 2.2 میلیارد دلار درآمد درسال خواهد بود. بنابراین، لازم است به این بازار به طور خاص توجه کرد.
در خصوص تجربه مدیریتی، دانش فنی، زیرساختها و سختافزارها، تأمین منابع مالی و نیروی ماهر، تنها به این نكته اشاره میكنم كه سعی و خطای انجام شده در كشور در دهه هفتاد و وجود دكلهای ایران خزر و ایران امیركبیر كه هماكنون در دریای خزر فعالیت میكنند، نشاندهنده توانمندی بالفعل كشور است كه در این رابطه مطالب مبسوطی توسط صاحبنظران نگاشته شده است. البته ضعفهای مدیریتی و فنی وارد به فعالیتهای گذشته نیز باید در نظر گرفته شوند.
بنابراین، با توجه به ارزش بازار دكلها در ایران توصیه میشود كه برنامه كوتاه مدت و بلندمدت نیاز به دكلهای دریایی توسط وزارت نفت تهیه شود. سپس وزارت صنعت، معدن و تجارت با توجه به تجربه مدیریتی، دانش فنی، زیرساختها و سختافزارهای كشور برنامهای متناسب با برنامه زمانی وزارت نفت برای تأمین بخشی از دكلهای مورد نیاز تهیه و تدوین کند. در خصوص نحوه تأمین مالی و سرمایهگذاری اولیه با توجه به نرخ بازگشت اولیه در حدود 5 سال و درآمدهای جذاب ناشی از سرمایهگذاری میتوان از سرمایهگذاران بخش خصوصی و بانكهای داخلی و خارجی استفاده کرد که در این رابطه لازم است شفافسازی مناسب صورت گیرد.
بدیهی است انجمن مهندسی دریایی ایران و مراكز دانشگاهی و پژوهشی كشور در مراحل فوق میتوانند نقطه نظرات خود را مطرح و در فضای مناسبی به بحث بگذارند. امیدوارم كه مباحث فوق مستمرا مورد بحث و نقد قرار گیرند كه پیشرفت دریایی كشور مستلزم چنین بحثها و تبادل نظرهایی است كه فارغ از مسائل و مباحث سیاسی دنبال شوند.
* عضو هیأت علمی پژوهشگاه ملی اقیانوسشناسی و علوم جوی
بنام و با یاد پروردگار با احترام ،به مدیریت ، ویراستار و تایپیست مارین نیوز یادآور میگردد، نحوِه تایپ و درج مطالب در مارین نیوز نه تنها سرعت خواندن و درک نوشتها را کم، بلکه نسبت به خط زیبای فارسی نیز جفای بزرگی روا میگردد. بعنوان مثال تنها اشکالهای نوشته حاظر خاطر نشان میگردد و توصیه میشود به کتاب های، نحوه نگارش خط فارسی عنایت فرمایند: بهرهبرداران ===بهره برداران بافعل ===بالفعل بهرهبرداری ===بهره برداری سرمایهگذاری===سرمایه گذاری تصمیمگیران ===تصمیم گیران بهسادگی ===به سادگی/ بسادگی پیشبینی===پیش بینی سختافزار===سخت آفزار شفافسازی===شفاف سازی اقیانوسسناسی===اقیانوس شناسی نیز در کلیه نوشته های مارین نیوز کم توجهی به نگارش درست و چم نواز خط فارسی/پارسی مشاهده میگردد. باسپاس از توجه و رعایت در نوشته های آتی در مارین نیوز ارادتمند غلامحسین تنها مدیر عامل شرکت جوانه بهاری،تآسیس به سال 1361 و نخستین عضو حقوقی انجمن مهندسی دریایی ایران. 
