مطالعات محققان حوزه اقیانوس‌شناسی نشان می‌دهد میزان سمیت برخی از ترکیبات ضد خزه به اندازه‌ای است که مصرف جهانی ترکیبات قلع‌دار که به عنوان زیست‌کُش‌ها در سیستم‌های ضدخزه کشتی به کار می‌رود، از اول ژانویه ۲۰۰۸ کاملا ممنوع شد و در حالی که میزان مصرف دو نوع از ترکیبات در ایران کمتر از میانگین جهانی است، این محققان بر مطالعات بیشتر بر روی سایر ترکیبات ضد خزه به کار رفته در بدنه کشتی‌ها تاکید دارند.
به گزارش مارین نیوز، همیرا آگاه عضو هیات علمی پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی، با اشاره به مطالعات اخیر خود با عنوان "پدیده فولینگ و ضرورت کنترل غلظت ترکیبات سمی ضد خزه (آنتی فولینگ) مصرفی در رنگ‌های دریایی در مناطق ساحلی و مناطق حساس دریایی" گفت: "بیوفولینگ" به رشد ناخواسته موجودات دریایی در اندازه‌های بین یک ماکرومتر تا ۱۰ سانتی‌متر اطلاق می‌شود که با چسبیدن بر سطوح و رشد و نمو بر آنها، مشکلات محیط زیستی و کاربری ایجاد می‌کنند.
وی تاکید کرد: این پدیده مشکلات زیادی برای اسکله‌ها، بدنه کشتی‌ها و قایق‌ها، تورهای پرورش ماهی در قفس، صنایع دریایی و تجهیرات اقیانوس‌شناسی مثل بویه‌ها و مورینگ‌ها ایجاد می‌کند.
آگاه با بیان اینکه یکی از مهمترین آسیب‌های اقتصادی دریایی این پدیده، بحث فولینگ بر بدنه کشتی‌ها و تجهیزات دریانوردی است، اضافه کرد: پدیده فولینگ به جز اتلاف زمان و ایجاد خوردگی در تاسیسات و کشتی‌ها، می‌تواند سرعت کشتی را تا ۱۰ برابر کاهش داده و مصرف سوخت را افزایش دهد.
به گفته این محقق اهمیت اقتصادی این پدیده در حدی است که سالانه در سراسر جهان بیش از میلیاردها دلار صرف مقابله با بیوفولینگ می‌شود.
عضو هیات علمی پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی، خاطر نشان کرد: برای جلوگیری از آسیب‌های اقتصادی به تاسیسات دریایی، عموما بدنه کشتی‌ها (از محل آبخور به پایین) و تاسیسات دریایی با رنگ‌های دریایی حاوی ترکیباتی ضد خزه، پوشش داده می‌شود.
وی ادامه داد: هر چند این ترکیبات (ترکیبات سمی ضد خزه) با نشت کنترل شده از رنگ دریایی باعث مسمومیت موجودات دریایی به خصوص موجوداتی که قابلیت بیوفولینگ دارند، شده و بروز پدیده فولینگ را کند و آهسته کرده و از شدت خسارات اقتصادی می‌کاهند، ولی برای حفاظت از محیط زیست دریایی و ثروت طبیعی زیستی لازم است تا میزان و نوع این ترکیبات سمی در آب‌های هر کشور و به خصوص در آب‌های ساحلی و کم عمق کنترل شوند؛ چرا که اثرات محیط زیستی زیست‌کُش‌ها در برخی مناطق مانند تفرجگاه‌ها، بنادر، آب‌های ساحلی، مناطق پهلوگیری و زمین‌گیری کشتی‌ها، می‌تواند بیش از اثرات منفی آنها در آزمایشگاه باشد.
آگاه یادآور شد: در بررسی تاریخچه پوشش‌های ضد خزه، استفاده از آرسنیک و جیوه در قرون گذشته، مصرف اکسیدهای مس، آهن یا روی در قرون اخیر و نیز مصرف ترکیبات بیوساید (زیست کش) مانند ترکیبات آلی قلع/ ایرگارول(tributyltin (TBT), Diuron, Irgarol ۱۰۵۱) و سایر ترکیبات سمی که برکفزیان به خصوص بر شکم‌پایان (gastropods) اثرات سمی دارند، جلب توجه می‌کند.
این محقق حوزه اقیانوس‌شناسی در این زمینه توضیح داد: سمیت برخی از این ترکیبات مانند تری بوتیل قلع (TBT) در حدی است که حتی غلظت‌هایی در حد ۲۰ نانوگرم TBT بر لیتر آب دریا، می‌تواند خسارات غیر قابل جبران (بروز imposex) بر برخی دو کفه‌ای‌ها بر جای بگذارد؛ از این رو اهمیت کنترل این ترکیبات در حدی شد که در نوامبر ۱۹۹۹، سازمان جهانی دریانوردی (IMO) طی قطعنامه‌ای از MEPC درخواست کرد که مصرف جهانی ترکیبات قلع‌دار که به عنوان زیست‌کُش‌ها در سیستم‌های ضدخزه کشتی بکار می‌روند، تا اول ژانویه ۲۰۰۸ کاملا ممنوع شود.
آگاه اظهار کرد: پس از ممنوعیت "تری بوتیل قلع"، صنایع دریایی به مصرف رنگ‌های دریایی که حاوی سایر ترکیبات ضد خزه بودند مانند "Diuron, Irgarol ۱۰۵۱" روی آوردند، اما دیری نپایید که اثرات مخرب این ترکیبات نیز گزارش شد. محدوده کمترین حد اثر (ERL) ایرگارول در آب (۲۴ ng /L) و رسوب (۱.۴ ng/g) است (Wezel and Vlaardingen, ۲۰۰۴). با توجه به سمی بودن این دو ترکیب، کشورهای "انگلیس"، "دانمارک"، "سوئد" و "هلند" مصرف آنها را ممنوع اعلام کردند.
وی تاکید کرد: اهمیت سمیت ترکیبات ضد خزه در حدی است که هم‌اکنون کنترل آلاینده‌های فوق و حفاظت از محیط زیست دریایی در مقابل این آلاینده‌ها، یکی از دستورکارهای IMO محسوب می‌شود.
آگاه افزود: با وجود سمیت بالای این ترکیبات که در دسته آلاینده‌های نوپدید دسته‌بندی شده‌اند، ولی تا کنون مطالعات اندکی در کشور صورت گرفته است؛ از این رو در راستای پایش آب‌های کشور و کسب اطلاع از نوع مواد ضد خزه مصرفی در کشتی‌های ورودی به آب‌های کشور و نیز کنترل میزان ورود این ترکیبات سمی به زیستگاه‌های کم عمق، "صالح" و همکارانش (۲۰۱۶) مطالعه‌ای بر "ایرگارول ۱۰۵۱" و "دیورون" در آب‌های بنادر بوشهر انجام دادند.
عضو هیات علمی پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی، ادامه داد: آنها غلظت‌های ارگارول ۱۰۵۱ و دیورون در آب را کمتر از حد تشخیص دستگاه آنالیز ( ۶۳.۴ و ۲۹.۱ نانوگرم بر لیتر) اعلام کردند. حداکثر غلظت ارگارول ۱۰۵۱ در رسوب، ۳۵.۴ نانوگرم بر گرم وزن خشک در ایستگاه بندرگاه بوشهر تشخیص داده شد.
آگاه اضافه کرد: مقایسه نتایج این تحقیق با نتایج تحقیقات سایر محققان نشان داد که غلظت‌های اندازه گیری شده این دو ترکیب سمی ضد خزه کمتراز میانگین غلظت‌های جهانی گزارش شده بود. این نتیجه نشان‌دهنده ضرورت تعیین غلظت سایر ترکیبات ضد خزه سمی مانند تری بوتیل قلع در آب و رسوبات و آبزیان مناطق ساحلی و به خصوص در مناطق حساس دریایی مجاور بندگاه‌ها است.
وی خاطر نشان کرد: برای اعمال دقیق برنامه‌های مدیریت و محافظت از ثروت زیستی آب‌های کشور، لازم است تا از نوع آلاینده‌های سمی ورودی به بنادر جنوبی و میزان تجمع آنها اطلاع حاصل شود. پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی با داشتن امکانات و تجارب کافی برای فعالیت‌های میدانی و نیز برخورداری از آزمایشگاه‌های مجهز و متخصصین در امور مختلف آلودگی و زیستی، از توانایی کافی برای پایش آلودگی‌های دریایی و مخاطرات زیستی بهره‌مند است.
