پیشنهادهای دانشجویی به استراتژیست‌های بندر شهیدرجایی

به گزارش مارین نیوز، امیرسعید نورامین، محقق و نویسنده این پایان‌نامه، اولین کارشناس ارشد دریانوردی فارغ‌التحصیل از دانشگاه‌های ایران محسوب می‌شود كه پایان‌نامه خود را در سال جاری با موفقیت ارائه داد.

در ادامه، چكیده‌ای از این پایان‌نامه كه بعنوان یكی از 6 پایان‌نامه برتر در دوازدهمین همایش صنایع دریایی معرفی شد، آمده است:

کاهش زمان توقف کامیون‌ها در ترمینال کانتینری بندر شهیدرجایی با استفاده از تئوری تصمیم‌گیری سلسله مراتبی
استاد راهنما:
دكتر منصورکیانی مقدم
استاد مشاور:
دكتر  جعفر سیاره
تحقیق و نگارش:
امیرسعید نورامین*

با توجه به رویکرد تجارت جهانی مبنی بر استفاده از کانتینر در حمل و نقل کالا، افزایش حجم کانتینر ورودی و خروجی در بنادر ایران امری محتمل می‌نماید. به دلیل کثرت تردد و وجود ترافیک و ازدحام ناشی از ورود و خروج کانتینرهای وارداتی، ترانشیپی و صادراتی، همواره صف‌های طویلی در مبادی ورودی و خروجی بنادر تشکیل شده و لذا کامیون‌ها زمان قابل توجهی را در بنادر در انتظار بارگیری و تخلیه کالاهای کانتینری سپری می‌کنند که مشکلات زیادی را برای بنادر، محوطه‌های شهری و نیز اقتصاد کشور در پی خواهد داشت.

متأسفانه تاکنون تلاش‌های اندکی برای بررسی امر ترافیک و ازدحام کامیون‌ها در بنادر، صورت گرفته است که مهمترین دلایل این امر عبارتند از:
• هزینه‌های بسیار پائین دموراج کامیون‌ها در مقایسه با دموراج کشتی‌ها.
• جدا بودن حیطه کاری پایانه‌های باربری از بنادر.
• توجه به صف‌های طولانی کامیون‌ها در مبادی ورودی و خروجی بنادر و تلاش برای کاهش زمان انتظار آنها.

در بنادر پیشگام و موفق عموماً دو روش برای رفع این معضل (ترافیک کامیون ها) اتخاذ شده است:
• استفاده از تجهیزات و جرثقیل‌های بیشتر و یا سریعتر در داخل محوطه ترمینال.
• کاهش صف کامیون‌ها در مبادی ورودی و خروجی ترمینال و به کارگیری روش‌های نوین گمرکی مانند استفاده از بارنامه‌های الکترونیکی و اتصال به سیستم تبادل الکترونیکی اطلاعات.

هدف دیدگاه اول، بررسی اثرات اقتصادی و بهبود فرآیند عملیات ناشی از افزایش تعداد جرثقیل‌های بیشتر در محوطه کانتینری بر کاهش ترافیک کامیون‌ها می‌باشد. درک جامع و علمی از مزایا و معایب استفاده از جرثقیل‌های بیشتر برای کاهش ازدحام کامیون‌ها با روش‌های آکادمیک، امری کلیدی در اتخاذ تصمیم‌های استراتژیک برای بسیاری از مدیران بنادر و ترمینال‌ها می‌باشد.

اساس دیدگاه دوم که با واژه نوبت‌دهی به کامیون‌ها (TAS)  شناخته می‌شود، بهینه‌سازی عملیات (گمرکی، توزین، صدور بارنامه و عملیات مشابه) در مبادی ورودی و خروجی ترمینال با هدف کاهش صف کامیون‌ها می‌باشد که این امر مورد توجه و استقبال بسیاری از مدیران عملیاتی بنادر و به خصوص ترمینال‌های کانتینری مدرن دنیا قرار گرفته است.

در این تحقیق، با استفاده از روش تصمیم‌گیری چند شاخصی  (MADM) و حل آن با روش تحلیل سلسله مراتبی  (AHP)، این دو دیدگاه برای ترمینال کانتینری شهید رجایی در دو مرحله بررسی شده‌اند.

با توجه به انواع جرثقیل‌های متداول در محوطه‌های عملیاتی ترمینال‌های کانتینری مدرن دنیا، اساس مرحله اول پیشنهاد کاراترین جرثقیل محوطه‌ای برای بارگیری و تخلیه کامیون‌ها در ترمینال کانتینری بندر شهیدرجایی می‌باشد و مرحله دوم انتخاب کاراترین روش عملیاتی بندری برای کاهش ترافیک کامیون‌ها در مبادی ورودی و خروجی ترمینال کانتینری بندر شهیدرجایی را بررسی می‌کند.

نتایج به دست آمده در مرحله اول مبین این امر است که جرثقیل‌های دروازه‌ای ریلی، جرثقیل‌های دروازه‌ای چرخ لاستیکی و استرادل کریرها به ترتیب بهترین گزینه برای بارگیری و تخلیه کامیون‌ها در محوطه‌های داخل ترمینال کانتینری بندر شهیدرجایی می‌باشند. همچنین، نتایج بررسی‌ها در مرحله دوم نشان می‌دهد که در مقایسه با سرمایه‌گذاری برای خرید تجهیزات بیشتر، اتخاذ روش‌های اتوماسیون و استفاده از مفاهیم تجارت الکترونیک نقش موثرتری در کاهش ترافیک کامیون‌ها در مبادی ورودی و خروجی ترمینال کانتینری بندر شهیدرجایی ایفا می‌کند. 
 
روش پیشنهاد شده و نتایج به دست آمده در این تحقیق، ابزار تصمیم‌گیری مناسبی برای استراتژیست‌ها و مدیران بنادر و ترمینال‌های کانتینری در تدوین سیاست‌های کلان خواهد بود. 

* کارشناس ارشد حمل‌ونقل دریایی، دانشگاه علوم دریایی چابهار