بررسیها نشان میدهد تاکنون در ایران حدود ۷۰درصد بخشهای دکل حفاری طراحی شده و حدود ۴۷درصد آن حداقل یک بار ساخته شده است. در حال حاضر، شرکتهای توانمندی در ایران حضور دارند که در این بخش فعالند اما همچنان برخی از مسوولان نفتی با تاکید بر عدم توانمندی داخلی سعی بر خرید دکل از چین دارند، اگرچه برخی از کارشناسان معتقدند خرید دکل از چین در راستای توافقات یکی از مقامات ارشد وزارت نفت در دولت احمدینژاد با مسؤولان بالارتبه نفتی چین صورت گرفته بود و حتی در اواخر دولت احمدینژاد کار به جایی رسیده بود که یکی از مدیران باسابقه نفتی به دلیل عدم خرید دکل مورد نیاز شرکت خود از چین از سمت خود برکنار شده است.
با این حال، در حال حاضر با وجود تلاش برخی مبنی بر عدم توانمندی داخلی در این بخش به نظر میرسد این توانمندی وجود دارد و تنها باید به سازندگان داخلی توجه بیشتری کرد تا شاید بتوانیم روزی به رقیب دکلهای آمریکایی در دنیا بدل شویم. گویی انگار دست‌های پنهانی از بازار دلالی این صنعت آنچنان منتفع شده اند که عزمی برای ساخت دکل در ایران وجود ندارد. بنابراین مسوولان وزارت نفت باید بررسی این صنعت و تلاش در جهت حمایت از سازندگان آن را در برنامههای اولویت دار خود جای دهند.
بر اساس این گزارش، دکل حفاری مجموع پیچیده ای از تجهیزات مختلف است که به طور کلی به شش بخش تقسیم می‌شود:
۱- سازه فلزی (Substructure & Mast)
۲- مجموعه کشش و تعلیق (Hoisting system)
۳- مجموعه دوران و چرخش (Rotation system)
۴- مجموعه برق و کنترل
(MCC & SCR system)
۵- مجموعه کنترل گل (Solid control system)
۶- مجموعه کنترل فوران (BOP system)
هر یک از مجموعهها شامل قطعات و تجهیزات متنوعی است. اگر سهم این بخشها، مساوی در نظر گرفته شود، هر بخش ۶۶/۱۶درصد را به خود اختصاص میدهد. این در حالی است که سازندگان و تولیدکنندگان داخل کشور بسیاری از این مجموعهها را طراحی کرده و مواردی را که مورد تقاضای مصرف کننده بوده است، ساخته اند. بنابراین بر اساس آمارهای موجود، تاکنون در ایران حدود ۷۰درصد بخشهای دکل حفاری طراحی شده و حدود ۴۷درصد آن حداقل یک بار ساخته شده است. این میزان طراحی درصد کمی نیست و به راحتی با مدیریت ساخت آن میتوان ساخت داخل را کاملا بومی کرد؛ اما نکته مهم این است که ما به بومیسازی اعتقاد داشته باشیم و از برون سپاری منتفع نباشیم.
در حالی این امکان در کشور وجود دارد که توجه جدی به آن از سوی مسؤولان کشور نمی شود تا جایی که امروز سازندگان دکل در ایران با مشکلات زیادی دست به گریبانند تا جایی که برخی از ورشکستگی و گذر از بومی سازی این صنعت آمریکایی در کشور میگویند. در حال حاضر شرایط مناقصه برای تولیدکننده داخلی و خارجی متفاوت است؛ این تفاوت به گونهای است که تولیدکننده داخلی همواره تمایلی برای شرکت در مناقصه نداشته باشد. اولین تمایز، نوع قرارداد است که برای داخلی، ریالی و برای خارجی ارزی محاسبه می‌شود. نرخ تبدیل ارز به ریال با حداقل قیمت لحاظ شده و هزینه ریالی آن فیکس می‌شود. این در شرکتهای ملی حفاری که فاصله تصمیم گیری تا ابلاغ قراردادها خیلی طولانی است، مشمول چندین دوره تورم شده و عملا اگر تولیدکننده داخلی قیمت رقابتی اعلام کرده باشد متضرر و اگر طول زمان و تورم را لحاظ کرده باشد، کنار زده می‌شود. همچنین شرایط پرداختها برای تولیدکننده داخلی و خارجی متفاوت است. برای شرکتهای خارجی، دقیق و معمولا به موقع انجام می‌شود درحالی که برای تولیدکننده داخلی با تاخیرهای بلندمدت انجام می‌شود. از طرفی تولیدکنندگان داخلی دارای بنیه مالی محدودی هستند.
از سوی دیگر، درخواست متقاضی از شرکتهای داخلی بسیار فرا تر از شرکتهای خارجی است. به عنوان مثال، ارایه نقشههای Basic در شرکتهای خارجی حد کفایت است اما همین مورد برای شرکتهای داخلی ارایه کلیه نقشههای اجرایی و ساخت و تایید آن توسط بازرس شخص ثالثی که عموما خارجی است حد کفایت به شمار میآید. این خواسته علاوه بر تحمیل هزینه‌های اضافی برای تولیدکننده داخلی بسیار سنگین است چراکه دانش فنی خود را که هزینه زیادی بابت دسترسی به آن متحمل شده است، در دسترس عموم قرار میدهد.
از سوی دیگر، برای یک شرکت خارجی ارایه گواهینامه و ضمانتنامه و دستورالعملها کافی است، درحالی که برای تولیدکننده داخلی علاوه بر موارد فوق، کلیه شرایط ساخت، اعم از گزارشات قبل از ساخت، حین ساخت، بعد از ساخت، کلیه تستهای انجام شده اعم از محاسبات اولیه تا بارگیریها که به صورت سیستمی مستند می‌شود، تحت نظارت بازرس شخص ثالث، باید در اختیار آنها قرار گیرد.
ضمن آنکه در هیچ نقطه از دنیا مرسوم نیست که یک شرکت دکل ساز، تمام اجزای یک دکل را بسازد و هر ماشین سازنده خاص خود را دارد. شرکتهای سازنده دکل در ایران نیز مستثنا از این موضوع نیستند اگر در قراردادهای خود مانند شرکتهای خارجی در تامین ماشین آزاد باشند چراکه حدود ۳۰درصد تامین کالا از طریق تولیدکنندگان و سازندگان خارجی ضروری است چرا که مابقی در ایران قابل ساخت است.
متاسفانه مدیران تصمیم گیرنده به این نکته توجهی ندارند و به همین دلیل بی محابا از عدم توانایی ساخت در ایران گفته و واردات دکل را افتخار خود میدانند. غافل از اینکه مدیریت تامین دکل میتواند به گونه ای انجام گیرد تا هم پای واردات آن قطع شود هم تولیدکننده داخلی را فعال سازد. سازندگان ایرانی مدعی هستند که در حال حاضر توانایی طراحی هر نوع دکل جدید با تمام محاسبات استاتیکی و دینامیکی در کمتر از ۴۵روز در ایران وجود دارد؛ بنابراین شاید بد نباشد بدون توجه به برخی از دست‌های دلالی در این صنعت کمی فرصت به داخلیها داد تا شاید بتوانیم خودکفایی در ساخت دکلهای حفاری را جشن بگیریم و به محلی برای خرید دکل در منطقه بدل شویم.
*منبع: روزنامه شرق
وقتی این مطالب را هر ایرانی که به اندازه یک ارزن به مملکتش علاقه دارد میشنود ، دلش میخواهد فریاد بزند و سرش را به دیوار بکوبد. به یاد یک خاطره افتادم که یکی از بزرگان این مرز و بوم برایم تعریف میکرد. و آن اینکه وقتی یکی از ناوهای سفارش ایران در انگلیس ساخته شد دریا دار ابراهیم شاه حسینی را برای تحویل گیری فرا خواندند . اما ایشان به دلیل نقصی که در ناو بود ( لرزش) از تحویل گیری آن خودداری می کند. در شب آن روز پیشنهادهای هنگفتی به او میدهند قبول نمی کند آن را چند برابر می کنند باز هم قبول نمی کند فکر کردند تیمسارمی ترسد پول بگیرد به او پیشنهاد می کنند در تهران برایش خانه میخرند باز هم قبول نمی کند چون تیمسار اعتقادات مذهبی راسخی داشت. ضمن انکه نصیحت مادرش را در اولین روز پس از قبولی در دانشکده افسری هیچگاه فراموش نکرده بود. متاسفم که افرادی برای منافع شخصی حاضرند به صنعت گران این مرز و بوم پشت کنند. انشاا... پس از اینکه مسئولین رده بالای مملکت از این وضع آگاه شوند جلوی این عمل را بگیرند. پیشنهاد دارم در صورت حل و فصل موضوع آن دسته از متعلقات و تجهیزات که باید از خارج خریداری شود در قرارداد ، طوری لحاظ شود که هزینه آن به عهده کار فرما باشد تا کار فرما با تاخیرات تعمدی پروژه را به شکست مبدل نکنند. به امید روزی که دکل برای ممالک دیگر بسازیم. انشاا... 
