موسسات رده‌بندی با چالش‌های متعددی در زمینه تأیید و بهره‌برداری از سوخت‌های جایگزین مانند هیدروژن، آمونیاک و گاز طبیعی مایع مواجه‌اند؛ چالشهایی که تحقق اهداف اقلیمی IMO را پیچیده‌تر کرده است.
آقای مهندس احمد ایمانی، مدیر واحد کنوانسیون و مقررات موسسه رده بندی ایرانیان، در مصاحبه‌ای به بررسی سوخت‌های جدید کشتی‌ها و چالشهایی که این سوخت‌ها برای موسسات رده‌بندی به همراه دارند پرداخته است. او همچنین به خدمات تخصصی که موسسات رده‌بندی برای مقابله با این چالش‌ها ارائه می‌دهند، اشاره کرده است.
سوال: چالش‌های جدیدی که اهداف اقلیمی IMO 2030/2050 برای موسسات رده‌بندی به همراه دارند چیست؟ به‌ویژه در تایید کشتی‌های جدید که از سوخت‌های جایگزین استفاده می‌کنند.
سازمان بین المللی دریانوردی (آیمو) در سالهای اخیر ضمن رونمایی از اهداف اقلیمی 2030 و 2050 خود برای کاهش انتشارات گازهای گلخانه ای در کشتیرانی تجاری بین المللی، قوانین جدیدی را در این حوزه تصویب و لازم الاجرا نموده است. اجرای این قوانین و رسیدن به اهداف مذکور، نیازمند تغییرات ژئوتکنیکی و استفاده از سوخت های جایگزین مانند گاز طبیعی مایع، آمونیاک، هیدروژن، متانول و مانند آن، است.
موسسات رده بندی به عنوان بازوی اجرایی در اجرای قوانین و مقررات بین المللی دریایی، در این زمینه با چالشهایی درگیر هستند که شامل موارد زیر خواهند بود:
1. تأیید سوخت های جایگزین: تأیید سوخت های جایگزین مانند متانول، گاز طبیعی مایع و ...، به تحقیقات و ارزیابی های جدیدی نیاز دارد.
2. ساخت کشتی های جدید: تغییرات طراحی و ساخت کشتی های جدید متناسب با نیازمندیهای استفاده از سوخت های جایگزین، ضروری است.
3. به روزرسانی قوانین موسسات رده بندی: موسسات به منظور پوشش شاخص های فنی و مهندسی این نوع شناورها، تحقیقات و توسعه قوانین رده بندی باید انجام بپذیرد.
اطمینان از یکنواختی و سازگاری استانداردهای ایمنی در سطح جهانی است، در حالی که تفاوت‌های منطقه‌ای در مقررات نیز باید مد نظر قرار گیرند. این امر نیازمند همکاری گسترده با ذینفعان، از جمله مالکان کشتی‌ها، کشتی سازی ها، تولیدکنندگان تجهیزات و نهادهای حاکمیتی است.
سوال: موسسات رده‌بندی چه تخصص‌ها و راه‌حل‌هایی برای مقابله با این چالش‌ها ارائه می‌دهند و چه تفاوت‌هایی با رقبا دارند؟
موسسه رده بندی ایرانیان، در سالهای اخیر با حضور فعال در جلسات فنی و تخصصی سازمان بنادر و دریانوردی ضمن بررسی موضوعات قانونی مرتبط با تغییرات اقلیمی آیمو و آگاهی از آخرین راهبرد ها و سرفصل های آیمو در این حوزه، با به کارگیری متخصصان صنعتی و دانشگاهی، خدمات جامعی شامل ارزیابی ریسک، مطالعات امکان‌سنجی و راهنمایی فنی برای ادغام سوخت‌های جایگزین در طراحی و عملیات کشتی‌ها را ارائه می‌دهد.
علاوه بر این، تدوین نقشه راه کشور در استفاده از سوخت های جایگزین، امری است که باید هر چه سریعتر توسط نهاد های حاکمیتی برنامه ریزی شده و موسسه رده بندی ایرانیان با استفاده از پتانسیل های موجود، می تواند در این زمینه نیز به ارائه راه حلی پایدار پرداخته و در کنار آن به برگزاری کارگاه‌ها، دوره‌های آموزشی و برنامه‌های آگاهی‌پذیری برای افزایش آگاهی جامعه در مورد سوخت‌های جایگزین و اهداف اقلیمی، بپردازد.
تمایز موسسات رده بندی با دیگر سازمان های درگیر در این حوزه را می توان بر اساس رویکرد و تمرکز، روشهای تحقیق و ارائه خدمات، بر شمرد. برخی موسسات بر روی تحقیق و توسعه تمرکز دارند، در حالی که برخی دیگر بیشتر بر ارائه تحلیل و راه حل های اقتصادی متمرکز هستند.
سوال: به نظر شما کدام سوخت جایگزین بهترین راه‌حل برای مالکان کشتی‌ها در راستای دستیابی به اهداف IMO2030/2050 و مقررات FuelEU/EU ETS است؟ مزایا و معایب آن چیست؟
به نظر می رسد در حال حاضر نمی توان به طور دقیق بهترین راه حل سوخت های جایگزین را مشخص نمود زیرا که هر سوخت جایگزین مزایا و معایب خاص خود را دارد. با این وجود بر اساس تحقیقات و مطالعات متعدد، سوخت هایی مانند هیدروژن، آمونیاک، متانول، گاز طبیعی مایع، به عنوان گزینه های مناسب برای اهداف اقلیمی آیمو و اتحادیه اروپا شناخته می شوند. همچنین باید به این نکته بسیار مهم نیز توجه نمود که استفاده از سوخت های جایگزین نیازمند بررسی پارامترهای اثرگذار دیگری خواهد بود که باید در نقشه راه کشور در استفاده از سوخت های جایگزین به دقت مورد ارزیابی قرار گیرد. به هر حال مزایا و معایب سوخت های پیشنهادی را می توان به صورت خلاصه در ادامه بیان نمود:
1. متانول: استفاده از این نوع سوخت نسبت به سوخت‌های معمولی ساده تر بوده و نیاز به تغییرات کمتری در ماشین آلات کشتی دارد. متانول تنها آب و دی‌اکسید کربن تولید می‌کند و می توان آن را از منابع انرژی تجدید پذیر نیز تولید نمود. از معایب آن نیز می توان به خطرات ایمنی استفاده از آن و هزینه های نسبتاً بالای تولید و نگهداری اشاره نمود.
2. گاز طبیعی مایع: این سوخت در حال حاضر رایج ترین سوختی است که با توجه به زیر ساخت های توزیع آن، بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. البته باید توجه داشت استفاده از آن به دلیل انتشار متان که یکی از گازهای گلخانه ای شناخته شده است، نگرانی های زیست محیطی به همراه دارد و از سوی دیگر این نوع سوخت در واقع سوختی فسیلی است و می تواند در استفاده های طولانی مدت در چارچوب محدودیت های ناشی از اهداف اقلیمی آیمو نیز قرار بگیرد.
3. هیدروژن: این سوخت جایگزین به شرط آنکه از منابع انرژی تجدید پذیر تولید شود، می تواند در زمره سوخت هایی با پتانسیل انتشار کربن صفر قرار بگیرد. انتشارات ناشی از احتراق آن تنها آب و دی اکسید کربن بوده و به عنوان سوختی کاملاً پاک شناخته می شود. با این وجود، هزینه های تولید و نگهداری آن نیز بالا است. نگهداری آن نیازمند شرایط خاصی است و استفاده از آن نیز به تغییراتی در ماشین آلات کشتی ها، نیاز خواهد داشت.
4. آمونیاک: آمونیاک نیز سوختی است پاک که دی اکسید کربن تولید نمی کند. حمل و نگهداری آن نسبت به هیدروژن ساده تر و کم هزینه تر است، اما به دلیل ماهیت سمی آن، در صورت رعایت نکردن نکات ایمنی ، می تواند خطرات جدی برای سلامت خدمه شناورها ایجاد کند. هزینه های تولید و نگهداری آن نیز نسبتاً بالاست.
در پایان باید توجه داشت که به دلیل اینکه هیچ سوخت سبزی به طور گسترده تولید نمی‌شود، پیش‌بینی اینکه کدام سوخت در آینده دوام خواهد آورد، دشوار است. صنعت ممکن است سوخت‌های مختلفی را برای انواع مختلف کشتی‌ها انتخاب کند و مهم است که هیچ‌یک از گزینه‌های کنونی زودتر از موعد حذف نشوند. گرچه در این زمینه نیز، نهایتاً نقشه راه کشور باید مد نظر تولید کنندگان و مصرف کنندگان سوخت های جایگزین قرار بگیرد.
سوال: با در نظر گرفتن مقررات زیست‌محیطی آینده، چه عواملی باید در انتخاب معیارهای ساخت کشتی‌های جدید توسط مالکان و اپراتورهای تانکر سوخت، که در مناطق مختلف جهان فعالیت می‌کنند، مدنظر قرار گیرد؟
با توجه به مقررات زیست محیطی آیمو، مالکان و اپراتورهای تانکر های سوخت بیاد به عوامل زیر توجه کنند:
1. کاهش آلودگی: انتخاب کشتی هایی که ضمن رعایت مفاد مقررات بین المللی در این حوزه بتوانند به کاهش آلودگی هوای ناشی از کشتی رانی تجاری بین المللی کمک کنند.
2. افزایش بازدهی انرژی کشتی ها: بدین منظور باید با استفاده از فناوری های جدید، بازدهی انرژی کشتی ها را افزایش داده و سوخت مصرفی را به ازای بار حمل شده کاهش دهند.
3. طراحی و ساخت: استفاده از اقدامات نوآورانه در طراحی، ساخت وعملیات کشتی ها به منظور کاهش مصرف سوخت از یک سو و حفظ ایمنی از سوی دیگر باید مد نظر تمامی ذینفعان در این حوزه قرار بگیرد. این اقدامات می تواند شامل بهینه سازی های طراحی بدنه، سیستم رانش و پروانه، سیستم های کنترل آلودگی، فناوری های نوین استفاده از منابع تجدید پذیر در کشتی ها و ... باشد.
4. قوانین و محدودیت ها: مقررات منطقه‌ای و در دسترس بودن سوخت‌های مناسب نقش مهمی در نحوه فعالیت اپراتورهای کشتی ها دارند. بدین ترتیب درک مقررات زیست‌محیطی و محدودیت هایی مانند امکان دسترسی به سوخت‌های جایگزین مناسب، اهمیت به سزایی خواهد داشت.
این عوامل می‌توانند به کاهش تأثیرات زیست‌محیطی انتشار گازهای گلخانه ای و افزایش بازدهی انرژی کشتی‌ها و همچنین به اطمینان از تعادل بین حفظ محیط زیست و توسعه صنعت دریانوردی کمک کنند.
سوال: به نظر شما آیا انرژی هسته‌ای می‌تواند به یک راه‌حل قابل‌قبول برای تأمین انرژی تجارت دریایی تجاری تبدیل شود؟ چالش‌های فنی آن چیست و چگونه می‌توان این چالش‌ها را برطرف کرد؟
انرژی هسته‌ای می‌تواند راه‌حلی قابل‌قبول برای تأمین انرژی کشتیرانی تجاری بین المللی باشد، اما این مسیر با چالش‌های فنی و اقتصادی مواجه است. چالش‌های فنی شامل موارد زیر هستند:
1. ساخت و به کارگیری ناوگان هسته‌ای نیاز به سرمایه‌گذاری‌های بزرگ و زمان زیاد دارد.
2. اطمینان از ایمنی ناوگان و خدمه آنها در مواجهه با مخاطرات هسته‌ای از جمله تصادفات و مشکلات فنی احتمالی
3. نحوه مدیریت مواد پرتوزا و جلوگیری آز آلودگی های دریایی ناشی از آنها
4. ایجاد و اجرای قوانین و مقررات بین‌المللی برای استفاده از انرژی هسته‌ای در تجارت دریایی.
برای برطرف کردن این چالش ها می توان با تحقیق و توسعه بر روی استفاده از فناوری های جدید برای کاهش هزینه های ساخت و بهبود سطح ایمنی عملیاتی آنها، سرمایه گذاری نمود. بدین منظور سرمایه گذاری مشترک و جذب سرمایه گذاران بین المللی می تواند راهگشا باشد. در مدیریت مواد پرتوزا و زباله های هسته ای، توسعه استانداردهای ایمنی و مدیریت مواد پرتوزا لازم و ضروری است.
در نتیجه علیرغم اینکه انرژی هسته ای پتانسیل تبدیل شده به راه حلی مناسب و کارآمد برای تأمین انرژی ناوگان تجاری بین المللی را داراست، اما برای تبدیل شده به منبعی رایج در کشتی ها، چالش های زیادی از جمله چالش های فنی، مقرراتی و اجتماعی را به همراه خواهد داشت. گذر از این موارد نیازمند پیشرفت های قابل توجه در فناوری هسته ای تجاری، همکاری های بین المللی در زمینه ایمنی و چارچوب های مقرراتی برای رسیدگی به نگرانی های عمومی و سیاسی در این خصوص دارد.
