رشد جهانی مصرف انرژی در سال‌های اخیر به ویژه استفاده از سوخت گاز طبیعی، گاز را رویای قرن 21 کشورهای جهان کرده است؛ به طوری که نفت به عنوان انرژی قرن گذشته، هم اکنون جای خود را به گاز داده است.
درچنین شرایطی ایران با داشتن حدود 28 تریلیون متر مکعب گاز، اولین دارنده ذخایر گازی در خاورمیانه و دومین کشور دارنده ذخایر گازی در جهان است که به موجب موقعیت استراتژیک خاص خود در خلیج فارس، ایفا کننده نقش مهمی در صنایع نفت و گاز جهان بوده و به همین دلیل مورد توجه بسیاری از قدرت های صنعتی قرار دارد.
در این میان، میدان گازی پارس جنوبی به عنوان بزرگ ترین میدان گازی جهان در دل آب‌های خلیج فارس و بین ایران و قطر قرار گرفته است كه مساحت آن حدود 9700 كیلومتر مربع برآورد می‌شود. از این مساحت، 3700 كیلومتر مربع آن در آب های ایران و 6000 كیلومتر آن در آب‌های قطر واقع شده است.
میدان گازی مشترک پارس جنوبی حدود 1800 تریلیون فوت مكعب گاز درجا را در خود جای داده است كه از این حجم حدود 500 تریلیون فوت مكعب گاز درجا در بخش ایرانی و 1300 تریلیون فوت مكعب گاز درجا در بخش قطری قرار دارد.
درحالی این روزها توسعه میدان گازی مشترک پارس جنوبی در اولویت پروه های صنعت نفت قرار گرفته که علاوه بر برنامه افزایش سهم ایران از تجارت جهانی گاز طبیعی به 10 درصد تا پایان سال 1393، در حال حاضر سهم گاز طبیعی در سبد انرژی کشور نیز به 62 درصد افزایش یافته است.
یکی از طرح های توسعه‌ای فازهای پارس جنوبی که پیش بینی می شود با توانایی تولید روزانه 50 میلیون متر مكعب گاز طبیعی، 80 هزار بشكه میعانات گازی و 400 تن گوگرد و همچنین تولید سالانه یک میلیون تن اتان و 1.05 میلیون تن گاز مایع (پروپان و بوتان) تا پایان سال 1390 به مدار بهره‌برداری آید، فازهای 17 و 18 پارس جنوبی هستند.
اجرای این پروژه که توسط متخصصان داخلی انجام خواهد شد به مشاركت سازمان گسترش و نوسازی ایران (IDRO) به میزان 48 درصد و در خشكی، شركت مهندسی و ساختمان صنایع نفت (OIEC) به میزان 31 درصد و در خشكی و شركت مهندسی و ساخت تأسیسات دریایی ایران (IOEC) به میزان 21 درصد و در دریا سپرده شده که عملیات اجرایی این فازها، تیرماه سال 1386 آغاز به کار کرد.
هم اكنون این دو فاز 17 و 18 پارس جنوبی با درنظر گرفتن حفاری حدود 50 درصد و بدون احتساب بخش حفاری حدود 54.7 درصد پیشرفت فیزیکی دارند؛ در این راستا پیشرفت فیزیكی بخش خشكی 47 درصد و بخش دریا حدود 62 درصد برآورد شده است.
پس از آنکه سال گذشته لوله های خریداری شده فازهای 17و18 پارس جنوبی به خط لوله سیری ـ عسلویه اختصاص پیدا کرد، شركت مهندسی و توسعه نفت (متن) در حال خرید لوله هاست و بر اساس برنامه‌ریزی انجام شده لوله‌ها را تا پایان امسال به پیمانکار تحویل خواهد داد تا عملیات لوله‌گذاری آغاز شود. خطوط لوله بخش خشكی فازهای 17 و 18 شامل دو خط لوله 32 اینچ گاز ترش و 2 خط لوله 4 اینچ است كه طول هر كدام از این خطوط حدود 5 كیلومتر بوده و مجموع عملیات لوله‌گذاری بخش خشكی این دو فاز تقریبا 10 كیلومتر خواهد بود.
همچنین در بخش دریا دو رشته خط لوله 32 اینچ دریایی انتقال گاز و دو خط لوله 4 اینچ انتقال محلول گلایكول حدفاصل ساحل تا سکوهای دریایی که حدود 100 کیلومتر است، ساخته خواهند شد.
درخصوص حفاری چاه های دریایی نیز به دلیل وضعیت خاص لوکیشن این دو فاز، دكل‌های حفاری با ارتفاع بالای 350 فوت نیاز بود كه چندی است عملیات حفاری آغاز شده است.
یکی از ویژگی های قابل توجه فازهای درحال ساخت پارس جنوبی و ازجمله فازهای 17 و 18 پارس جنوبی، سپردن آن ها به شرکت های داخلی و توجه ویژه به استفاده از نیروی انسانی ایرانی است. همانطور که معاون سابق سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران كه لیدر كنسرسیوم است و البته در بخش خشكی با اویك مشاركت دارد گفته، سازمان گسترش در تلاش است میزان استفاده از توان داخلی را در پروژه فازهای 17 و 18 به 60 درصد برساند.
دراین باره وزیر صنایع و معادن نیز پنج‌شنبه 20 آبان در حاشیه بازدید خود از پروژه توسعه فازهای پارس جنوبی گفت: پیمانكاران خارجی پروژه‌ی توسعه فازهای پارس جنوبی را با قیمت بالاتر و در زمان طولانی‌تری نسبت به پیمانكاران داخلی اجرا می‌كردند.
محرابیان در پاسخ به این سوال كه «چند درصد از كار طراحی و ساخت پروژه توسعه فازهای پارس جنوبی بومی شده؟»، اضافه كرد: واژه كاملا داخلی باید بررسی شود دنیای امروز دنیای مبادله است و مهم این است كه در مبادله تراز كشور بالاتر باشد. امروز در اجرای طرح‌های مهم صنعتی در كشور به نقطه‌ای رسیده‌ایم كه می‌توانیم روی پای خود بایستیم.
نگاهی به وظایف شركت‌های ایدرو و اویك در بخش خشكی نشان می‌دهد كه پالایشگاه این دو فاز به 12 ناحیه تقسیم‌بندی شده كه 7 ناحیه (60 درصد) از آن در حیطه كار IDRO و 5 ناحیه (40 درصد) در اختیار OIEC قرار دارد، در حال حاضر تمامی ناحیه‌ها فعال بوده و پیمانكاران به طور جد در حال اجرای پروژه هستند. در این زمینه فعالیت‌هایی مانند ساخت و نصب تانك‌های ذخیره، نصب سازه‌های فلزی، نصب بویلرها، ساخت ساختمان‌های غیر صنعتی، فونداسیون تجهیزات و بسترسازی ناحیه مشعل پالایشگاه در بخش خشكی برعهده سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران گذاشته شده كه در حال حاضر در حال پیگیری و اجرا هستند.
به‌منظور اجرای عملیات مذكور سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران با شركت‌های پیمانكار مانند آذرسیماب، آذرآب، مشاور صنعتی ایران، هیربدنیرو، فرابتن، پیشرو توسعه انرژی و ... قرارداد امضا كرده است.
مجموع ارزش عملیاتی كه اجرای آن‌ها بر عهده ایدرو است حدود یك میلیارد دلار محاسبه شده كه به نظر مسوولان این سازمان، باتوجه به تعدیل منابع مالی این رقم به 1.6 تا 1.7 میلیارد دلار افزایش پیدا خواهد كرد.
به نظر می رسد یکی دیگر از مزایای استفاده از شرکت های داخلی، دخالت نگاه وطن دوستانه مدیران در اجرای پروژه هاست، به طوریکه دربخش دریایی که هم اکنون عملیات آن توسط شرکت تاسیسات دریایی درحال انجام است، مجری پروژه توضیح می دهد: با وجود عدم تامین به موقع هزینه‌ها از سوی كار فرما ولی ریسك عملیات را پذیرفته و كار ساخت عرشه‌های فازهای 17و 18 را در یارد خرمشهر آغاز كرده ایم. البته امیدواریم بر اساس قول و تلاش‌های كارفرما، تامین مالی و نقدینگی مناسب برای پیشبرد سریعتر اقلام عرشه‌ها صورت گیرد.
اگرچه همه شرکت های حاضر در مشارکت پیمانکاری این دو فاز بر جهش قیمت كالاها و خدمت در طول چند سال گذشته تاکید کرده و با اشاره به نوسانات زیاد قیمت اقلام و تغییرات قیمت یورو به دلار، خواستار تعدیل قیمت پروژه شده‌اند و به نظر می‌رسد در صورتی‌كه این تعدیل صورت گیرد، پیشرفت مناسبی را دربخش‌های خشكی و دریای این فازها همراه داشته باشد. در این زمینه شرکت نفت و گاز پارس قرار است از طریق عرضه اوراق مشارکت داخلی و خارجی، بخشی از منابع مالی مورد نیاز را تامین کند.
باوجود این‌كه پیش‌تر قرار بود منابع مالی پروژه از طریق فاینانس از منابع خارجی تامین شود ولی به دلیل شرایط اقتصادی موجود كه امكان تحقق این هدف عملیاتی نشد، به این ترتیب هم‌اكنون فاینانس از محل منابع داخلی شركت ملی نفت ایران تامین می‌شود.
به طور کلی تاسیسات فرا ساحلی این طرح را چهار سكوی حفاری تولیدی شامل 44 حلقه چاه، دو رشته خط لوله 32 اینچ دریایی انتقال گاز، دو خط لوله 4 اینچ انتقال محلول گلایكول تشکیل می دهند. همچنین پالایشگاه ساحلی این طرح در زمینی به مساحت تقریبی 155 هكتار و در مجاورت فازهای 9 و 10 پارس جنوبی درحال ساخت است که شامل چهار واحد شیرین‌سازی گاز، واحد تثبیت میعانات گازی و مخازن ذخیره آن، واحد شیرین‌سازی و نم‌زدایی گاز، تبرید گاز و جداسازی گازاتان، پروپان و بوتان، واحد سولفور و مركپتان‌زدایی و تراكم گاز جهت انتقال، واحد بازیافت و دانه‌بندی گوگرد و واحد احیای منواتیلن گلایكول است؛ بخار، آب شیرین و خنك‌كردن پالایشگاه توسط واحدهای پشتیبانی پالایشگاه و برق موردنیاز نیز از نیروگاه مشترك طرح ها تأمین خواهد شد.
* منبع: سایت رسمی سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو)
