به گزارش مارین‌نیوز، این نشست تخصصی با مشارکت حضوری و آنلاین متخصصان، نخبگان و نمایندگان نهادهای مرتبط روز چهارشنبه دوم مهرماه در شرکت ملی نفتکش ایران برگزار شد.
شش راهکار کلیدی برای استقرار سوخت‌های جایگزین
در این نشست، متخصصان و نخبگان حوزه دریایی، شش راهکار کلیدی برای استقرار سوخت‌های جایگزین ارائه کردند که شامل موارد زیر است:
• استقرار سوخت متیل/اتیل الکل به عنوان سوخت جایگزین در ناوگان دریایی جمهوری اسلامی ایران
• بررسی سوخت دی‌متیل اتر (DME) به عنوان سوخت جایگزین
• ارزیابی سوخت‌های زیستی دریایی و تأثیر آن‌ها بر کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای (GHG)
• بررسی فیشر دیزل
• ارزیابی هیدروژن به عنوان سوخت دریایی
• استقرار سوخت ترکیبی به عنوان سوخت جایگزین در ناوگان دریایی کشور
این برنامه‌ها با هدف کاهش انتشار کربن، افزایش کارایی عملیاتی و بهره‌برداری از فناوری‌های نوین در ناوگان دریایی کشور مطرح شد و مسیر عملیاتی‌سازی آن‌ها در مراحل بعدی بررسی خواهد شد.
تشکیل کارگروه ملی همکاری برای توسعه سوخت جایگزین
یکی از مهم‌ترین دستاوردهای این سلسله نشست‌ها، تشکیل کارگروه ملی همکاری برای توسعه و استقرار سوخت جایگزین در ناوگان دریایی کشور است. این کارگروه با محوریت مؤسسه رده‌بندی ایرانیان و با مشارکت فعال کمیته دانشجویی انجمن مهندسی دریایی ایران و همکاری ارگانها و شرکتها شکل گرفته و نقش پیشرو و هماهنگ‌کننده را ایفا می‌کند.
مؤسسه رده‌بندی ایرانیان، به عنوان هسته مرکزی کارگروه، با بهره‌گیری از ظرفیت‌های علمی و فناورانه، زیرساخت‌های لازم برای جمع‌آوری، تحلیل و مستندسازی دانش مرتبط با سوخت‌های جایگزین را فراهم کرده است. این اقدام امکان تصمیم‌گیری دقیق و عملیاتی در سطح ملی را فراهم می‌کند و همکاری یکپارچه میان دانشگاه‌ها، صنایع، سازمان‌ها و نهادهای دولتی، از جمله نمایندگان مجلس، را ممکن می‌سازد.
کمیته دانشجویی انجمن مهندسی دریایی ایران نقش کلیدی در تولید و انتقال دانش تخصصی داشته و حضور جوانان نخبه، نه تنها غنای علمی پروژه را افزایش داده، بلکه مسیر تربیت نیروی متخصص برای آینده ناوگان کشور را هموار کرده است.
با شکل‌گیری این کارگروه، تمامی ذینفعان امکان بهره‌برداری یکپارچه از دانش و تجربیات تخصصی را خواهند داشت و این همکاری ملی، به ویژه در زمینه کاهش انتشار کربن و استقرار سوخت‌های ترکیبی، گامی عملی و بلندمدت برای توسعه پایدار ناوگان دریایی کشور محسوب می‌شود.
اهمیت همکاری با شرکت‌های دانش‌بنیان
دکتر سامان رضایی، سرپرست مدیریت توسعه منابع انسانی شرکت ملی نفتکش ایران، در ابتدای این نشست به همکاری شرکت ملی نفتکش با شرکت‌های دانش‌بنیان و فعالان حوزه بومی اشاره کرد و گفت: هدف ما استفاده عملی و مؤثر از ظرفیت‌های موجود است و نه اقدامات نمایشی. این همکاری‌ها شامل پروژه‌های مختلف با ارزش‌های چند ده میلیارد تومانی است که به صورت منطقی و مرحله‌ای مدیریت می‌شود.
دکتر رضایی یکی از مشکلات جدی در حمل و نقل دریایی کشور را اقدامات جزیره‌ای و موازی سازمان‌ها و نهادهای مختلف عنوان کرد و افزود: لازم است تعاملات و همکاری‌های موجود به صورت شفاف و یکپارچه ثبت و به تمام مجموعه‌ها اطلاع‌رسانی شود تا از کارهای موازی و غیرسازنده جلوگیری شود.
وی بر اهمیت مستندسازی و اشتراک‌گذاری نتایج اقدامات تأکید کرد و از ایجاد گروه کارشناسی متشکل از متخصصان شرکت ملی نفتکش، دانشگاه‌ها، انجمن ها و نهادهای مرتبط خبر داد که هدایت آن بر عهده کارشناسان ارشد و با هدف حل مسائل عملی و توسعه سوخت‌های جایگزین در ناوگان است.
دکتر رضایی خاطرنشان کرد که این گروه قادر خواهد بود هرگونه همکاری، قرارداد یا اقدام عملی را بدون محدودیت‌های اداری پیگیری کند تا مشکلات عملیاتی در حوزه حمل و نقل دریایی کشور به شکل مؤثر حل شود.
نقش جوانان نخبه و افتخار مشارکت در پروژه سوخت جایگزین
در ادامه نشست، دکتر حسن‌رضا صفری، رئیس انجمن مهندسی دریایی ایران و مدیرعامل مؤسسه رده‌بندی ایرانیان، تأکید کرد که همکاری بین سازمان‌ها و شرکت‌های دریایی، از جمله شرکت ملی نفتکش، سازمان بنادر و دیگر کشتیرانی‌ها، برای پیشبرد این پروژه به صورت متحد و هماهنگ در جریان است.
دکتر صفری گفت: ما در مؤسسه رده‌بندی ایرانیان و انجمن مهندسی دریایی، تمامی الزامات و چارچوب‌های لازم برای اجرای این طرح را آماده کرده‌ایم تا شرکت‌های دریایی و تصمیم‌گیران بتوانند به راحتی این اطلاعات را پردازش و تصمیمات لازم را اتخاذ کنند.
وی با تقدیر از مشارکت فعال جوانان نخبه دانش‌آموخته در این پروژه افزود: برای اولین بار جوانان در چنین سطحی اجازه حضور و ایفای نقش پیدا کرده‌اند و ما به این تلاش‌ها افتخار می‌کنیم. هدف ما ایجاد فضایی است که جوانان بیش از پیش احساس غرور، افتخار و اثربخشی کنند و مسیر پیشرفت حرفه‌ای خود را در حوزه دریایی به شکل عملی و مؤثر بسازند.
دکتر صفری در پایان بر اهمیت استمرار این همکاری‌ها و بهره‌گیری از ظرفیت جوانان در توسعه فناوری‌های جایگزین در ناوگان دریایی تأکید کرد و اعلام آمادگی کرد که مؤسسه رده‌بندی ایرانیان و انجمن مهندسی دریایی ایران در این مسیر حداکثر حمایت و همکاری را ارائه خواهند داد.
اهمیت مدیریت دانش در توسعه سوخت جایگزین
همچنین در این نشست تخصصی دکتر حسین روستا، نماینده سازمان صنایع دریایی و رئیس کارگروه مدیریت دانش انجمن مهندسی دریایی ایران، به بررسی اهمیت مدیریت و بهره‌برداری از دانش در فرایند توسعه سوخت جایگزین در ناوگان دریایی کشور پرداخت.
وی توضیح داد که تولید و به‌کارگیری سوخت‌های جایگزین نیازمند همکاری سه گروه اصلی دانشی است: دانشگاه‌ها، صنایع و نهادهای دولتی. دکتر روستا تاکید کرد: دانش اولیه و علمی تولید سوخت توسط دانشگاه‌ها فراهم می‌شود، اما صنایع و نهادهای اجرایی نیز باید امکان استفاده عملی از این دانش را فراهم کنند تا تولید سوخت با موفقیت انجام شود.
وی افزود که بهره‌برداری مؤثر از دانش، مستلزم استفاده از ابزارهای مدیریتی و ارزیابی داده‌ها است و تجربه شخصی وی نشان داده که ابزارهای مدرن می‌توانند شناسایی دانش موجود و پایدارسازی آن را ممکن کنند. دکتر روستا گفت: یکی از گام‌های کلیدی در توسعه فناوری، ثبت و مستندسازی دانش پایدار است. دانش تجربی و علمی باید در چارچوبی منسجم و یکپارچه سازماندهی شود تا قابلیت استفاده عملی داشته باشد.
وی همچنین به تجربه یک ساله کار با ابزارهای فناورانه اشاره کرد و بیان داشت که این فرایند امکان شناسایی کارگروه‌ها و دانشجویان توانمند را فراهم کرده و منجر به تولید نمونه‌های آزمایشگاهی و محصولات اولیه شده است. دکتر روستا تأکید کرد: دانش پایدار و ثبت‌شده می‌تواند به عنوان پایه‌ای برای تصمیم‌گیری‌های کلان و توسعه فناوری در سطح ملی مورد استفاده قرار گیرد.
وی در پایان خاطرنشان کرد که استفاده مؤثر از دانش موجود و ایجاد ساختارهای مدیریتی مناسب، باعث سرعت بخشی به فرایند تحقیق و توسعه سوخت‌های جایگزین در ناوگان کشور می‌شود و همکاری دانشگاه‌ها، صنایع و نهادهای دولتی در این مسیر امری ضروری است.
تحلیل شاخص‌های کلیدی
کاپیتان حسن رجبی، رئیس امور آموزش شرکت ملی نفتکش ایران (NITC)، نیز در این نشست بر اهمیت تحلیل شاخص‌های کلیدی تأثیرگذار بر هزینه‌ها و تصمیم‌گیری‌ها در حوزه حمل و نقل دریایی تأکید کرد و گفت: لازم است تمامی هزینه‌های پنهان مرتبط با ناوگان، زمان‌بندی اجرایی، میزان جریمه‌ها و تغییرات احتمالی آن‌ها در سال‌های آینده به دقت بررسی شود تا بتوان تصمیمی منطقی درباره مسیر انتخاب سوخت جایگزین گرفت.
کاپیتان رجبی افزود: ایجاد جدول‌های مقایسه‌ای و ارائه یک دید کلی از گزینه‌های موجود، امکان تصمیم‌گیری سریع و دقیق را فراهم می‌کند و مشخص می‌کند چه زمانی و به چه شکلی می‌توان به سمت استفاده از سوخت جایگزین حرکت کرد.
وی در پایان تأکید کرد که با استفاده از این شاخص‌ها و داده‌های تحلیلی، تصمیم‌گیران قادر خواهند بود هزینه‌ها، زمان‌بندی‌ها و اثرات هر گزینه را به‌طور روشن مشاهده کرده و مسیر عملیاتی بهینه برای استقرار سوخت ترکیبی در ناوگان کشور را تعیین کنند.
ارائه فاز اول تحقیقات و جمع‌بندی
مهندس شیرین جعفری، کارشناس کنوانسیون‌ها و مقررات دریایی مؤسسه رده‌بندی ایرانیان و رئیس کمیته دانشجویی انجمن مهندسی دریایی، در جمع‌بندی نشست، فاز اول تحقیقات خود در حوزه چگونگی استقرار سوخت جایگزین در ناوگان حمل و نقل دریایی کشور را ارائه کرد.
وی توضیح داد که تمرکز تحقیقات بر استفاده از سوخت ترکیبی با هدف کاهش انتشار کربن است. این سوخت ترکیبی شامل ترکیب سوخت‌های کربنی موجود با اتانول و متانول است که قادر به کاهش انتشار کربن تا 60 درصد می‌باشد. مهندس جعفری تأکید کرد که سایر سوخت‌ها با کاهش کربن کمتر (10 تا 30 درصد) در مرحله اول کنار گذاشته شده و تمرکز اصلی بر سوخت‌های دارای بیشترین اثرگذاری است.
وی در توضیح شیوه اجرایی استفاده از سوخت ترکیبی گفت: می‌توانیم این سوخت‌ها را در کشتی‌های دوگانه‌سوز استفاده کنیم یا با سیستم تانک‌های ترکیبی مخلوط کنیم تا هزینه‌ها کاهش یابد و تغییرات در موتورهای موجود حداقل باشد.
مهندس جعفری به چالش‌های فنی مرتبط با استفاده از این سوخت‌ها نیز اشاره کرد، از جمله نیاز به:
• افزایش یا بازنگری مخازن ذخیره و بانکرینگ
• بررسی مواد لوله‌کشی و اتصالات برای مقاومت در برابر خوردگی و زنگ‌زدگی
• بهبود عملکرد پمپ‌ها و سیستم فیلتراسیون
• اصلاحات در انجکتورها، نازل‌ها و سیستم کنترل الکتریکی موتور
وی همچنین خاطرنشان کرد که استفاده از سوخت ترکیبی نیازمند سیستم پیش‌پاشش مرحله‌ای است تا احتراق پایدار و کیفیت بالای عملکرد موتور تضمین شود.
مهندس جعفری تاکید کرد که اولویت تحقیق و اجرا در کوتاه‌مدت و میان‌مدت بر سوخت‌های اتانول و متانول خواهد بود و به صورت موازی، امکان بررسی سایر سوخت‌ها از جمله آمونیاک و هیدروژن نیز وجود دارد. او همچنین پیشنهاد کرد که استفاده از LNG به‌عنوان یک گزینه دوره گذار در فاز اول می‌تواند بسیار مؤثر باشد، چرا که نیاز به کمترین تغییر در ساختار موتور دارد و به موازات استفاده از سوخت ترکیبی می‌تواند به کاهش انتشار کمک کند.
وی افزود که این پروژه گامی مهم برای تدوین استاندارد ملی سوخت جایگزین دریایی محسوب می‌شود و با همکاری سازمان ملی استاندارد و مؤسسات رده‌بندی، می‌توان راهکاری عملی و قابل اجرا در سطح کشور ایجاد کرد.
مهندس جعفری در پایان ضمن قدردانی از حضور ارگانها و نهادهای دریایی حاضر در جلسه، گفت: تمرکز ما بر استفاده عملی از سوخت‌های پایدار و کاهش انتشار کربن است و امیدواریم با اجرای این پروژه، مسیر توسعه پایدار ناوگان دریایی کشور به‌صورت عملیاتی و قابل سنجش پیش رود.
/
این پروژه می تواند نقطه عطفی برای توسعه پایدار و تاب آوری ناوگان دریایی ایران باشد، به شرط آنکه همزمان با توسعه فناوری، سیاستگذاری، تأمین مالی و مدیریت عملیاتی نیز هم راستا پیش رود. در واقع، ارزش اصلی طرح نه فقط در انتخاب سوخت، بلکه در ایجاد سازوکار یکپارچه و سیستماتیک برای تصمیم گیری و اجرای پروژه های پایدار دریایی است. 
