به گزارش مارین‌نیوز، گزارشی که روزنامه دنیای اقتصاد با استناد به داده‌های مؤسسه پژوهشی پرِسیدِنس (Precedence Research) منتشر کرده، از رشد چشمگیر بازار جهانی لجستیک در دهه آینده خبر می‌دهد.
بر اساس این گزارش، ارزش بازار جهانی لجستیک از حدود ۱۱.۲۳ تریلیون دلار در سال ۲۰۲۵ به بیش از ۲۳.۱۴ تریلیون دلار تا سال ۲۰۳۴ افزایش می‌یابد؛ رشدی که با نرخ مرکب سالانه حدود ۸.۳ درصد محقق خواهد شد.
این رشد، نشانه‌ای روشن از بازگشت حمل‌ونقل آبی و دریایی به محور اصلی زنجیره تأمین جهانی است و اهمیت تحول فناورانه، استانداردسازی و سیاست‌های توسعه دریامحور را بیش از پیش برجسته می‌کند.
در این میان، منطقه آسیا - اقیانوسیه با نرخ رشد سالانه ۹.۳ درصد، پیشتاز جهانی بازار لجستیک معرفی شده است؛ منطقه‌ای که ارزش بازار آن از ۴.۵ تریلیون دلار در سال ۲۰۲۴ به حدود ۱۱.۵ تریلیون دلار تا ۲۰۳۴ افزایش می‌یابد. تحلیل پرسی‌دِنس، دلایل این پیشتازی را در چهار عامل کلیدی می‌بیند:
۱. گسترش صنعت خرده‌فروشی و افزایش تقاضا برای خدمات لجستیک،
۲. سرمایه‌گذاری دولت‌ها در توسعه زیرساخت‌هایی چون جاده‌ها، بنادر و فرودگاه‌ها،
۳. رشد سریع تجارت الکترونیک در کشورهایی نظیر چین و هند،
۴. و در نهایت، رشد اقتصادی و صنعتی مداوم منطقه که نیاز به شبکه‌های لجستیکی کارآمد را افزایش داده است.
تحول فناورانه در لجستیک جهانی
در آمریکای شمالی، توسعه لجستیک بر پایه‌ی زیرساخت‌های پیشرفته جاده‌ای و ریلی و بهره‌گیری از هوش مصنوعی (AI) برای بهبود مسیریابی، انبارداری و مدیریت زنجیره تأمین دنبال می‌شود. بر اساس داده‌های این پژوهش، بیش از ۷۰ درصد شرکت‌های لجستیک آمریکایی از هوش مصنوعی برای افزایش دقت تحویل و کارآیی انبارداری استفاده می‌کنند.
همچنین روند نزدیک‌سازی زنجیره تأمین به مکزیک موجب رشد ۲۵ درصدی در حمل‌ونقل مرزی شده است، در حالی که بنادر ساحل شرقی ایالات متحده شاهد حجم بی‌سابقه‌ای از کانتینرها هستند. این تحولات نشان می‌دهد که شرکت‌ها به سمت شبکه‌های لجستیکی مقاوم و فناورمحور در حال حرکت‌اند.
در اروپا نیز بازار لجستیک در سال ۲۰۲۴ دومین سهم بزرگ جهانی را به خود اختصاص داد. آلمان همچنان پیشتاز بازار و بریتانیا سریع‌ترین رشد را در میان کشورهای اروپایی داشته‌اند. افزایش تجارت الکترونیک، سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه لجستیک، و در دسترس بودن زیرساخت و نیروی کار متخصص، از عوامل کلیدی رشد این قاره عنوان شده‌اند.
پیشتازی آسیا - اقیانوسیه و نقش بنادر هوشمند
در منطقه آسیا - اقیانوسیه، رشد لجستیک بیش از هر چیز متأثر از دیجیتال‌سازی، هوش مصنوعی و اینترنت اشیا (IoT) است. بر اساس گزارش پرسی‌دِنس، چین با سرمایه‌گذاری ۵۴۸ میلیارد دلاری در زیرساخت‌های حمل‌ونقل، به‌ویژه پروژه‌های بندری مانند بندر بزرگ توآس (Tuas Port) در سنگاپور، کارآیی شبکه لجستیکی منطقه را ارتقا داده است.
در همین حال، سنگاپور و هند در صدر کشورهای پیشرو در لجستیک هوشمند و دیجیتال‌سازی زنجیره تأمین قرار دارند. استفاده از فناوری‌های حسگر، پایش هوشمند و تحلیل داده‌های بزرگ در مدیریت ناوگان، به رشد سریع لجستیک دریایی در این منطقه منجر شده است.
تجارت الکترونیک؛ موتور جدید رشد لجستیک
به گزارش دنیای اقتصاد، رشد تجارت الکترونیک جهانی یکی از محرک‌های اصلی رونق بازار لجستیک محسوب می‌شود. با گسترش خرید آنلاین و تقاضا برای تحویل در منزل، نیاز به خدمات لجستیک مؤثر و دقیق به‌طور چشمگیری افزایش یافته است.
این روند، تقاضا برای لجستیک سبز و استفاده از فناوری‌هایی همچون بلاک‌چین، هوش مصنوعی، اینترنت اشیا و واقعیت افزوده را تسریع کرده است.
به گفته‌ی سازمان تجارت و توسعه ملل متحد (UNCTAD)، ارزش تجارت الکترونیک در سال ۲۰۱۸ به ۲۵.۶ تریلیون دلار رسید که حدود ۳۰ درصد تولید ناخالص داخلی جهان را تشکیل می‌داد. این رقم امروز با رشد پلتفرم‌های بین‌المللی و توسعه لجستیک برون‌سپاری‌شده (Outsourced Logistics) در مسیر صعودی قرار دارد.
سهم مُدهای مختلف حمل‌ونقل در زنجیره جهانی
بر پایه داده‌های سال ۲۰۲۴:
حمل‌ونقل جاده‌ای با سهمی حدود ۴۸ درصد، بزرگ‌ترین بخش بازار حمل‌ونقل جهانی را تشکیل داده است.
حمل‌ونقل ریلی حدود ۲۴ درصد سهم دارد و در جابه‌جایی مواد خام، سوخت و کالاهای صنعتی نقش کلیدی ایفا می‌کند.
حمل‌ونقل هوایی با ۱۰ درصد سهم کوچک‌ترین بخش بازار است، اما برای کالاهای حساس و باارزش بالا اهمیت ویژه‌ای دارد.
در این میان، حمل‌ونقل دریایی سریع‌ترین رشد سالانه را با ۷.۵ درصد افزایش در ۲۰۲۴ تجربه کرده است.
حمل‌ونقل آبی که شامل جابه‌جایی کالا و مسافر از طریق دریا، رودخانه، دریاچه و آب‌های ساحلی است، به دلیل هزینه کمتر، ظرفیت حمل بالا و سازگاری با تجارت بین‌المللی، به یکی از پایه‌های اصلی رشد بازار لجستیک جهانی تبدیل شده است. استفاده از فناوری‌های حسگر و سامانه‌های مانیتورینگ از راه دور برای پایش وضعیت کشتی‌ها، موجب ارتقای کارآیی و کاهش هزینه‌های عملیاتی در ناوگان جهانی شده است.
تحلیل مارین‌نیوز: آینده لجستیک دریایی، استانداردسازی و فرصت ایران
افزایش سهم حمل‌ونقل آبی در بازار جهانی لجستیک، نشانه‌ای روشن از بازگشت دریا به قلب زنجیره تأمین جهانی است. موج جدید تحول دیجیتال در لجستیک دریایی، از بنادر هوشمند تا ردیابی زنده کانتینرها، اینترنت اشیا و یکپارچگی داده‌ها، نه‌تنها مسیر تجارت جهانی را تغییر می‌دهد، بلکه ساختار حکمرانی حمل‌ونقل و لجستیک بین‌المللی را نیز دگرگون می‌کند.
یکی از چالش‌های اصلی در این گذار، نبود استانداردهای مشترک و سازوکارهای هماهنگی بین‌المللی در زنجیره تأمین است. این مشکل حتی در کشورهای پیشرو اروپایی نیز مشاهده می‌شود. در مورد کشورهایی چون ایران، تحریم‌های مالی و فناوری این چالش را دوچندان کرده و دسترسی به شبکه‌های داده، سامانه‌های تطبیق، گواهی‌های فنی و خدمات بیمه بین‌المللی را محدود کرده است.
در چنین شرایطی، حرکت به سمت توسعه استانداردهای بومی سازگار با معیارهای جهانی و الزامات زیست‌محیطی نه یک انتخاب، بلکه ضرورتی راهبردی است. استانداردهایی که ضمن تکیه بر ظرفیت‌های داخلی، با اصول حاکم بر سازمان بین‌المللی دریانوردی (IMO)، پیمان MARPOL و چارچوب‌های پایداری و کربن‌زدایی جهانی هم‌خوانی داشته باشند. تنها در این صورت است که تاب‌آوری لجستیکی ایران در برابر تحریم و شوک‌های جهانی افزایش می‌یابد و مسیر بازگشت به زنجیره‌های بین‌المللی هموار می‌شود.
ایران به دلیل دسترسی هم‌زمان به سه کریدور شمال - جنوب، شرق - غرب و دریای عمان - خلیج فارس، از موقعیتی ممتاز برای ایفای نقش در بازار منطقه‌ای لجستیک برخوردار است. اما تحقق این پتانسیل، به سه اقدام کلیدی نیاز دارد:
۱. استانداردسازی بومی-بین‌المللی در حوزه لجستیک و بنادر با محوریت الزامات زیست‌محیطی و ایمنی دریایی،
۲. بومی‌سازی فناوری‌های دیجیتال لجستیکی شامل ردیابی هوشمند، تبادل امن داده و سامانه‌های هوش مصنوعی در بنادر،
۳. ایجاد چارچوب همکاری منطقه‌ای با کشورهای حاشیه اقیانوس هند و خلیج فارس برای توسعه شبکه‌های مشترک تبادل داده و حمل‌ونقل.
توسعه لجستیک دریایی هوشمند و سازگار با محیط زیست می‌تواند ایران را از موقعیت صرفاً ترانزیتی به جایگاه گره راهبردی در زنجیره ارزش لجستیک آینده برساند. آینده این بازار به‌جای رقابت بر سر حجم حمل، بر پایه استانداردهای شفاف، پایداری زیست‌محیطی و یکپارچگی داده‌ها شکل می‌گیرد و کشورهایی که زودتر در این مسیر گام بگذارند، در نظم جدید دریایی جایگاه بالاتری خواهند داشت.
/
